(Haley'nin açıklamaları, tepkiler ve ayrıntılı bilgi eklendi)
Michelle Nichols
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER/İSTANBUL, 22 Aralık (Reuters) - ABD Başkanı Donald Trump'ın Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıma kararının geri alınmasını isteyen karar tasarısı dün Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda yapılan oylamada 120'den fazla ülkenin oyuyla kabul edildi.
Trump dün tasarı için Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda olumlu oy verecek ülkeleri, finansal yardımı kesmekle tehdit etmişti. Toplam 128 ülkenin desteklediği karar tasarısı için 9 ret, 35 çekimser oy kullanıldı. 21 ülke oy kullanmadı.
Filistin ile ilgili kararlarda olduğundan daha fazla ülkenin çekimser ve ret oyu vermesiyle Trump'ın tehdidi biraz etkili olmuş gibi görünüyor.
Ancak Washington, Batılı ve Arap müttefiklerinin çoğunun lehte oy vermesiyle kendini izole edilmiş buldu. ABD'nin yardım kesme tehdidi herhangi bir ülkeye işaret etmese de, ABD'nin askeri veya ekonomik yardımının başlıca alıcıları Mısır, Ürdün ve Irak gibi müttefikler.
Trump bu ayın başında ülkesinin on yıllardır izlediği Ortadoğu politikasına ters düşen bir karar alarak Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanımıştı. Trump'ın bu kararı Filistinlilerde öfke seli yaratmıştı.
Trump, ayrıca yönetiminin Tel Aviv'deki Amerikan büyükelçiliğini Kudüs'e taşıma sürecini başlatacağını açıklamıştı.
Batı tarafından desteklenen Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın sözcüsü oylamayı "Filistin için bir zafer" olarak nitelendirdi. İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu oylamayı reddetti.
Netanyahu, bu kararı "saçma" olarak nitelendirdi. Facebook sayfası üzerinden video aracılığıyla açıklama yapan Netanyahu "Kudüs bizim başkentimiz, her zaman öyleydi, her zaman da öyle olacak. Ama giderek artan sayıda ülkenin bu saçmalık tiyatrosuna katılmayı reddettiği gerçeğini takdir ediyoruz" dedi.
İsrail 1967 savaşında Doğu Kudüs'ü ele geçirdi. Filistinliler Doğu Kudüs'ün ileride kurulacak bir Filistin devletinin başkenti olması gerektiğini söylüyorlar.
TEPKİLER
ABD'nin BM temsilcisi Nikki Haley, oylamadan önce Genel Kurul'da yaptığı konuşmada, "ABD, egemen bir devlet olarak hakkımızı kullandığımız için Genel Kurul'da saldırılara hedef olduğumuz bugünü unutmayacak" dedi.
"BM'ye dünyanın en büyük (mali) katkısını yapmamız istendiğinde de bugünü hatırlayacağız. Pek çok ülke her zaman yaptıkları gibi, daha çok para vermemizi ya da kendi çıkarları için etkimizi kullanmamızı istediklerinde (de hatırlayacağız)."
Haley daha sonra tasarı aleyhinde, çekimser oy kullanan ya da oylamaya katılmayan 64 ülkeyi 3 Ocak'ta "ABD'den dostluğunuza teşekkür" temalı bir toplantıya davet ettiğini söyledi.
Tasarı lehinde oy kullanan Fransa'nın Büyükelçisi François Delatter yaptığı yazılı açıklamada, "Bugün kabul edilen karar Kudüs ile ilgili yasal hükümlerin teyididir" dedi.
İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif Twitter mesajında, oylama sonucunun Trump'ın "zorbalıkla sindirme" yönteminin reddi olduğunu söyledi.
Çekimser oy veren ülkeler arasında Arjantin, Avustralya, Kanada, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Meksika, Filipinler, Polonya, Rwanda, Güney Sudan ve Uganda var.
Diplomatlar, Trump'ın başkan seçilmesinden sona Meksika'nın daha ABD yanlısı bir politikaya dönmesinde, Trump'ın ABD'yi Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması'ndan (NAFTA) çekme tehdidinin etkili olduğunu söylüyorlar.
ABD ve İsrail gibi ret oyu verenler ise Guatemala, Honduras, Marshall Adaları, Mikronezya, Nauru, Palau, ve Togo.
Trump'ın yardım kesme yolundaki sözlerini yorumlayan ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Heather Nauert şöyle konuştu:
"Başkan'ın sözlerini ben de yineliyorum ve BM'deki oylamanın, dış ilişkilerimizi ve hangi ülkelerin hangi yönde oy kullandığını değerlendirirken dikkate alacağımız tek faktör olmadığını söylemek istiyorum" dedi.
Kabul edilen kararda, "Kutsal Kudüs Kenti'nin karakterini, statüsünü ya da demografik yapısını değiştirme amacında olan hiçbir kararın yasal bir etkisi olmadığı, geçersiz olduğu ve geri alınması gerektiği teyit edilir" deniliyor.
TÜRKİYE'NİN TEPKİSİ
Karar tasarısının kabul edilmesinin ardından Twitter'dan açıklama yapan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, "Kudüs konusunda BM Genel Kurulu'na sunulan karar tasarısının ezici bir çoğunlukla kabul edilmesini memnuniyetle karşılıyoruz. Trump yönetiminin, BM Genel Kurulu tarafından gayrı hukukiliği en sarih şekilde ortaya konulan bu talihsiz kararından bir an evvel dönmesini bekliyoruz" dedi.
Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada da, tasarının 128 ülkenin desteğiyle kabul edilmesinden büyük memnuniyet duyulduğu ifade edilerek, "ABD'nin etik dışı baskı ve tehditlerine rağmen uluslararası toplum Kudüs konusunda BM kararlarına ve uluslararası hukuka bağlı kaldığını göstermiş, elde edilen bu sonuç ABD Yönetimi'nin talihsiz kararının gayrı hukukiliğini en sarih şekilde ortaya koymuştur. Böylelikle ABD'nin 18 Aralık'ta Güvenlik Konseyi'nde kullandığı veto da geçerliliğini ve anlamını kaybetmiştir" denildi.
Açıklamada, "ABD'nin bu süreçten gereken dersleri çıkarmasını ve önümüzdeki dönemde Kudüs konusunda uluslararası hukuk ve BM parametrelerine uygun bir tutum benimsemesini temenni ediyor, uluslararası toplumun tüm sorumluluk sahibi üyelerini BM Genel Kurulu tarafından alınan bu önemli kararın takipçisi olmaya davet ediyoruz" ifadelerine yer verildi.
Haberin orijinali için tıklayınız: Bu haber, linkleri yukarıda belirtilen haber ya da haberlerden derlenmiştir. Tam çevrilmiş metin olmayabilir.
(Haberi çeviren Canan Sevgili; Redaksiyon Ceyda Çağlayan)