(Ayrıntılı bilgi eklendi)
Matt Spetalnick / Maayan Lubell
WASHINGTON/KUDÜS, 6 Aralık (Reuters) - ABD Başkanı Donald Trump bugün ülkesinin on yıllardır izlediği Ortadoğu politikasına ters düşen bir karar alarak Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıyacak ve birkaç yıl içinde ABD'nin İsrail büyükelçiliğinin bu kente taşınması için talimat verecek.
Arap ülkelerinin başkentlerinde öfke yaratan karar, Ortadoğu'da yeni şiddet olayları yaratabilir.
ABD'li üst düzey yetkililerin verdiği bilgiye göre Trump bugün TSİ 2100'de yapacağı konuşmada büyükelçiliğin Tel Aviv'den Kudüs'e taşınması için dışişleri bakanlığına talimat verdiğini söyleyecek. Trump, yetkililere göre üç veya dört yıl sürecek bu süreç için takvim açıklamayacak.
Yetkililere göre, Amerikalı diplomatların Kudüs'te henüz taşınabilecekleri bir bina, güvenlik önlemleri ve konutlar olmadığı için, Trump şimdilik elçiliği taşımayı erteleme yetkisi veren bir ulusal güvenlik feragat anlaşması imzalayacak.
Daha önceki ABD başkanları Yahudi, Müslüman ve Hıristiyanların kutsal mekanlarına ev sahipliği yapan Kudüs'ün statüsüne İsrail ve Filistinlilerin yapacakları müzakerelerde karar vermesi gerektiği konusunda kararlı davrandılar.
Filistinliler, Kudüs'ün gelecekte kurmak istedikleri devletin başkenti olmasını istiyor. Uluslararası toplum da İsrail'in tüm Kudüs üzerinde egemenlik hakkını tanımıyor.
ABD başkanlığına Ocak ayında gelen Trump'ın seçim vaatleri arasında Tel Aviv'deki ABD büyükelçiliğinin Kudüs'e taşınması yer alıyordu.
Yetkililer, Trump'ın kararının, Kudüs'ün nihai statüsü ya da iki taraf arasındaki diğer önemli anlaşmazlıklar konusundaki nihai görüşmelerin sonuçları hakkında bir peşin hüküm sayılamayacağını söylediler.
Bir yetkili, Trump'ın açıklamalarının Kudüs'ün Musevi inancının merkezi olduğu yolundaki "tarihi gerçeği" ve İsrail hükümetinin merkezi olduğu biçimindeki "modern gerçeği" yansıttığını ileri sürdü.
Bu iddialar Filistinlileri ve genelde Arap dünyasını ikna edecek gibi görünmüyor.
Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, Ürdün Kralı Abdullah, Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi ve Suudi Arabistan Kralı Salman, ABD'nin Kudüs'teki tek taraflı adımlarının, daha önceki ABD yönetimlerinin aksine ABD öncülüğünde yeni başlayan barış çabalarına son vereceği ve bölgeyi çıkmaza sürükleyeceği uyarısında bulundular.
Abbas, Abdullah, Sisi ve Salman dün Trump ile telefon görüşmeleri yaptılar.
Beyaz Saray, Trump'ın İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ile de görüştüğünü söyledi. ABD'nin yakın müttefiki olan Netanyahu, uzun zamandır ABD büyükelçiliğinin Kudüs'e taşınmasını savunuyor.
Netanyahu, kararı takiben açıklama yapmayan tek lider oldu. Üst düzey bir İsrailli bakan, Trump'ın kararını memnuniyetle karşılarken, İsrail'in şiddet olaylarına hazırlıklı olacağını söyledi.
Trump başkanlık seçimini kazanmasına yardımcı olan Protestanlar da dahil olmak üzere İsrail yanlısı, sağ kanat tabanı memnun etme niyetinde görünüyor. Bu seçmen kesimi, Trump Haziran'da büyükelçiliğin taşınmasını ertelediğinde hayal kırıklığına uğramıştı.
İsrail 1967 yılı savaşında işgal ettiği Doğu Kudüs'ü daha sonra ilhak etti. Hiçbir ülkenin Kudüs'te büyükelçiliği bulunmuyor
TEHLİKELİ SONUÇLAR
Kudüs'ün statüsü üzerinde ABD'de yapılan görüşmeler gergin oldu. Başkan Yardımcısı Mike Pence ve ABD'nin İsrail büyükelçisi David Friedman, Kudüs'ün İsrail'in başkenti olarak tanınması ve büyükelçilik binasının taşınması için ağır baskı yaparken, Dışişleri Bakanı Rex Tillerson ve Savunma Bakanı Jim Mattis, Tel Aviv'den taşınmaya karşı çıkıyorlardı.
Ancak danışmanlarına seçim sözünü tutmak istediğini söyleyen Trump bu konuda geçen hafta ağrılığını koydu.
Trump'ın İsrail-Filistin çatışmasının en hassas meselelerinden biri olan Kudüs'le ilgili beklenen açıklaması, şiddete varan protesto gösterileri çıkacağı yolundaki endişelerini artırıyor.
ABD dışişleri bakanlığı, diplomatlarının Kudüs'te ve civarında bir yerden başka bir yere gitmeleri konusunda kısıtlamalar getirdi ve Ortadoğu'daki ABD diplomatik tesislerini kargaşa çıkma olasılığına karşı uyardı.
Üst düzey bir yetkili, "Bakanlıklar ve kurumlar Ortadoğu'daki vatandaşlarımızın ve mal varlıklarının güvenliğini sağlamak için sağlam bir güvenlik planı geliştirdiler ve uyguluyorlar" dedi.
Abbas'ın sözcüsü Nebil Ebu Rdainah, Abbas'ın Trump'ı büyükelçiliği taşımasının barış çabaları ve bölgesel istikrar için "tehlikeli sonuçlara" yol açacağı konusunda uyardığını ve Papa, Rusya, Fransa ve Ürdün liderlerine devreye girmeleri için çağrı yaptığını söyledi.
Bir Amerikalı yetkili ise, Trump'ın Abbas'a bir İsrail-Filistin barış anlaşmasını kolaylaştırma hedefine bağlı olduğu konusunda teminat verdiğini söyledi.
Suudi Arabistan basın ajansına göre, Kral Salman Trump'a, ABD'nin Kudüs'ün statüsüyle ilgili herhangi bir açıklamasının "dünyanın dört bir yanındaki Müslümanları öfkelendireceğini" söyledi.
Geçen hafta Washington'da Amerikalı yetkililerle bir araya gelen İsrail İstihbarat Bakanı İsrael Katz, Trump'ın yakında Kudüs'ü "İsrail devletinin başkenti ve 3,000 yıldır Yahudi halkının ebedi başkenti" olarak tanınmasına ilişkin yapacağı açıklamayı övdü.
Trump, Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanırsa, İsrail'in karşılaşabileceği bir şiddet dalgasına hazır olup olmadığı sorulduğunda Katz;, "Her seçeneğe hazırlanıyoruz ... Böyle bir şey her zaman olabilir" dedi.
"Ebu Mazen (Abbas) bu yönde ilerlerse, büyük bir hata yapar" dedi.
El Kaide, Hamas ve Hizbullah gibi İslamcı militan gruplar, geçmişte Müslümanların Kudüs konusundaki duyarlıklarını istismar ederek İsrail ve ABD karşıtı bir atmosfer yaratmaya çalışmışlardı.
Haberin orijinali için tıklayınız: Bu haber, linkleri yukarıda belirtilen haber ya da haberlerden derlenmiştir. Tam çevrilmiş metin olmayabilir. (Haberi çeviren Canan Sevgili; Redaksiyon Ayşe Sarıoğlu)