(Ayrıntılar ve görüş eklendi)
Nevzat Devranoglu
ANKARA, 4 Mart (Reuters) - İthalattaki azalış her ay yüzde 20'ler düzeyinde gerçekleşerek hızını korurken ihracatta artış hızının Ocak ayından sonra Şubat ayında da düşük tek haneye gerilemesi büyüme üzerinde dış talep kaynaklı yeni soru işaretlerini beraberinde getiriyor.
TÜİK ve Ticaret Bakanlığı verilerine göre ithalat kur şokunun yaşandığı Ağustos ayından Şubat ayına kadar her ay yüzde 18-28 aralığında bir daralma gösterdi. Aynı dönemde ihracatta ise yüzde 7 düşüş ile yüzde 22 arasında artış yaşandı.
Ocak ve Şubat aylarında ihracat artışı ise yaklaşık yüzde 6 ve yüzde 3 düzeyinde düşük tek hanede gerçekleşti.
Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan'ın açıkladığı verilere göre Şubat ayında Özel Ticaret Sistemi'ne göre ihracat Şubat'ta yüzde 3.46 artarak 13.6 milyar dolar oldu. ÖTS'ye göre ithalat Şubat'ta yüzde 16.6 azalarak 15.79 milyar dolar olurken dış ticaret açığı 2018 Şubat'taki 5.79 milyar dolar seviyesinden, 2019 Şubat'ta yüzde 62.17 azalarak 2.19 mılyar dolara geriledi.
Genel Ticaret Sistemi'ne göre ise Şubat ayında ihracat yüzde 3.7 artışla 14.31 milyar dolar oldu. GTS'ye göre ithalat Şubat'ta yüzde 18.7 azalışla 16.16 milyar dolar olurken dış ticaret açığı 2018 Şubat'taki 6.08 milyar dolardan, 2019 Şubat'ta yüzde 69.58 azalarak 1.85 milyar dolara geriledi.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın her zaman önemine vurgu yaptığı büyümede hükümet geçen yıl ve bu yıl hedeflerin altında bir gerçekleşmeyle yüzleşebilir. Reuters'ın Ocak ayı ortasında 51 kurumun katılımıyla yaptığı ankete göre 2019 büyüme beklentileri ise yüzde 1.1'den yüzde 0.2'ye gerilemiş durumda.
Ancak ekonomistler son bir ayda da 2019 beklentilerini genel olarak aşağı revize ediyorlar. Bu da 2019 genelinde tahminlerin daralmaya işaret edeceği anlamına geliyor. Son dönemde iç talepteki yavaşlama beklentilerine dış talepte öngörülmeyen yavaşlamanın da eklenmesi büyümede aşağı revizyonları hızlandırıyor.
Avrupa Komisyonu'nun euro bölgesine dair 2019 yılı büyüme tahminini yüzde 1.9'dan yüzde 1.3'e indirirken Türkiye'nin 2018'de AB'ye yapılan ihracatın toplam ihracatın yüzde 50'sini oluşturması AB'deki yavaşlama nedeniyle Türkiye ihracat üzerinden olumsuz etkilenme potansiyelini de artırıyor. AB'deki yavaşlamanın 2019 büyümesini 0.5 puan aşağı çekebileceğini hesaplıyorlar. Yatırım Ekonomisti Enver Erkan, "Öncü dış ticaret verileri ithalat tarafında hızlı güçlü çift hane daralma ve zayıf tek hane ihracat artışı ile öngörülerimize paralel. İthalattaki düşüş, ithal ikame kaynaklı olmadığı için ekonomide durgunluk anlamına geliyor. Bir kaç ay önce zayıf TL ile birlikte ithalattaki güçlü azalış ve ihracatta güçlü artış trendi izliyorduk dış talep de güçlü seyrini sürdürüyordu" dedi ve ekledi:
"TL tarafından yeniden değerlenme ve aynı zamanda başta Avrupa ekonomileri olmak üzere küresel ekonomilerdeki yavaşlama ihracatta yavaşlamayı da beraberinde getirdi. AB Türkiye ihracatında yüzde 50 paya sahip özellikle Almanya çok önemli bir ticaret partnerimiz. Buradaki yavaşlama Türkiye açısından olumlu değil. 2019 ilk çeyrek itibarıyla önceki çeyreklere ek olarak iç talebin yanısıra dış talebinin de kötü olacağı bir dönem anlamına geliyor."
Türkiye'nin ihracat pazarlarını son yıllarda önemli ölçüde çeşitlendirdiğine de dikkat çeken Erkan, "Ancak yavaşlama küresel durgunluk şeklinde bu nedenle ihracat görünümümüz açısından olumlu bir dış talepten söz etmemiz mümkün değil" dedi.
Yeni ekonomi programına göre 2019 yılında 182 milyar dolar ihracat 244 milyar dolar ithalat öngörülüyor. yandan dış ticaret açığındaki daralmanın Türkiye ekonomisinde yapısal bir sorun olarak ön plana çıkan cari açıkta sert daralmaları beraberinde getirmesine de kesin gözüyle bakılıyor. Ancak cari açıktaki daralmanın yapısal bir iyileşme değil yavaşlayan ekonominin bir sonucu olması nedeniyle bu iyileşmeye de kalıcı olmayabileceği öngörülüyor.
OTOMOTİV SEKTÖRÜNDE İHRACAT GEÇEN YILA GÖRE DARALDI
Ticaret Bakanlığı verilerine de baz oluşturan Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre Türkiye ihracatının yaklaşık 5'te birini gerçeleştiren otomotiv endüstrisi yılın ilk iki ayında ihracatta düşüş yaşanıyor.
Otomotiv Türkiye ihracatının bir numaralı ihracat kalemi olmaya devam etse de bu sektörde ihracat TİM verilerine göre Şubat'ta yüzde 8.9 gerileyerek 2.55 milyar dolar oldu. İlk iki aylık verilere göre ise otomotiv ihracatı bir önceki yıl aynı döneme göre yüzde 4 düşüşle 4.88 milyar dolara geriledi.
Otomotiv sanayi bugüne kadar kur kaynaklı iç pazardaki sert daralmayı, üretimin daha büyük bir bölümünü büyüyen Avrupa pazarına yönlendirerek telafi etti. Önceki 10 yılda ürettiği her 100 aracın 65-75'ini ihraç eden ana sanayi 2018'de her 100 araçtan 84'ünü ihraç etti.
Ancak Türkiye'nin otomotiv ihracatının ağırlığını yaptığı Avrupa otomobil pazarı geçen yıl Ekim ayından bu yana hem yakıt ve emisyon kurallarındaki değişiklik, hem de ekonomik büyümenin güç kaybetmesi ve Brexit endişeleriyle her ay aralıksız daraldı.
Bazı otomotiv ana ve yan sanayi yöneticileri Avrupa pazarının bu yıl daralabileceği uyarısında bulunuyorlar.