(Perakende temsilcileri ve müsteşar yardımcısının açıklamaları ile geçmiş bilgi eklendi)
İSTANBUL, 10 Ekim (Reuters) - Hükümetin enflasyonla mücadele çalışmaları kapsamında, sebze meyve ticaretinde firenin azaltılmasına yönelik düzenlemeler nedeniyle ek maliyetlerle karşılaşan gıda perakendecileri teşvik talebinde bulunurken; esnek çalışma ve asgari ücret konusunda da desteklerin gündeme alınmasını bekliyor.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı İsmail Yücel ise depolama ve ambalaj tesisi yatırımı ile soğuk havalı araçlarla taşıma yapan girişimcilere teşvik vermek istediklerini belirtirken; ayrıca gıdanın enflasyona olumsuz etkisini azaltmak için üreticileri de teşvik edeceklerini, tarım kredi kooperatiflerini de değerlendireceklerini söyledi.
Hükümet, yaş meyve-sebzede tedarik zincirinde yüzde 25-30'a ulaşan firenin düşürülmesi için sektöre ilişkin bazı yeni standartlar belirlemiş, ilgili tebliğ Ekim ayı başında yayımlamıştı. Söz konusu tebliğ ile sebze ve meyvelerin ambalajlanması, taşınması ve depolanmasına ilişkin zorunlu standartlar getirilmiş ve 2019'a kadar geçiş süresi öngörülmüştü.
Açıklanan son verilere göre, gıdanın enflasyon üzerinde yüzde 21-22 civarında ağırlığı bulunuyor.
Yücel'in verdiği bilgiye göre, mevcut durumda perakende fiyatlarla meyve sebze ticaretinin büyüklüğü 100 milyar lira.
Doğru depolama, ambalajlama ve taşıma yapılmadığı için oluşan zayiat ise 25 milyar lira.
Gıda Perakendecileri Derneği (GPD) tarafından düzenlenen "Ortak Gelişim Kongresi"nde konuşan GPD Başkanı Başkanı Mustafa Songör, "Enflasyonla mücadelede bu firenin azaltılmasının önemli bir etken olduğuna biz de inanıyoruz. Ancak, getirilen düzenlemenin maliyeti kârlılık ve verimlilik mücadelesindeki sektörümüze ek bir yük getirecek. Düzenleme; üretici, aracı, hal ve marketlerde ciddi bir maliyet yaratacak. Yatırım maliyetlerinin üzerine enerji ve bakım maliyeti de eklenecek" dedi ve ekledi:
"Bu maliyetlerin tüketicimize en az düzeyde yansıması için, şimdiye kadar perakendenin pek de faydalanamadığı bir teşvik sistemi geliştirilmesini elzem buluyoruz. Üretici ve aracıların teşviklerle desteklenmesi gündemde iken, esas maliyeti yüklenen perakendecilerin bu teşvikler dışında bırakılmaması gerekir."
Toplantıya katılan Müsteşar Yardımcısı Yücel de, teşvikler üzerinde çalışıldığını belirterek, "Yeni düzenlemeler yapma gayreti içindeyiz. Gıda Komitesi önderliğinde yürütmeye çalışıyoruz. Bunun içerisinde soğuk hava deposuna, ambalajlama tesisine teşvik verilmesi var. Üreticilerin pazar payının geliştirilmesine yönelik teşvikler var. Toptancı hallerinin organizasyonu var" dedi ve ekledi:
"Depo kuran, ambalajlama tesisi kuran, soğuk havalı araçlarla taşıma yapan girişimcilerimize teşvik vermek istiyoruz."
Bir diğer yasal düzenlemenin de toptancı hallerine yönelik olacağını belirten Yücel, bakanlık olarak ilk Gıda Komitesi'nde bu alandaki değişiklik önerilerini sunacaklarını söyledi. Yücel, "Önerilerimizin en esaslısı toptancı hallerinin modernizasyonu ve lojistik tesislere ilişkin teşviklerimiz olacak" dedi. VE HALLERLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR
Konunun üretici da yapılması gerekenler bulunduğuna dikkat çeken Yücel, "Türkiye'de üreticilerimizin pazar payı binde 4. Avrupa'da ortalama yüzde 47. Gıda fiyatlarının enflasyona olumsuz etkisinde belki en büyük sorun burada. Biz burada üreticilerimizi teşvik edeceğiz. Bu arada tarım kredi kooperatiflerimizi de değerlendireceğiz" diye konuştu.
Migros Genel Müdürü Özgür Tort da, tedarik zincirinde yaşanan kayıpların çözümünde ana formülün kooperatifleşme olduğuna dikkat çekti.
Tort, "Ne kadar büyük altyapı, ne kadar büyük işletme olursa o kadar uygun maliyet anlamına geliyor. Kayıpları ortadan kaldırmada kooperatifler çok kritik. Büyük bir kooperatifin organize edebileceği daha tarla esnasında ön soğutma, akabinde ufak da olsa merkezi bir soğutma, bu sistemlerin hepsi 10-15 milyon liralık yatırımlar" dedi ve ekledi:
"Uygun teşviklerle, desteklerle bunların yapılması gerekiyor. Gerekli teşviklerle perakendecinin de, tedarikçinin de çok fazla canını acıtmadan bu yatırımları kolaylaştıralım."
Gıda perakendecileri ayrıca sektörün en önemli maliyet kalemlerinden birini oluşturan personel maliyetlerine de dikkat çekerek; esnek çalışma ve asgari ücret konusunda desteklerin gündeme alınması talebinde bulundu.
Toplantıda verilen bilgiye göre, Türkiye'de toplam gelir vergisinin yüzde 18'i, kurumlar vergisinin yüzde 26'sı, KDV'nin ise yüzde 8'inin perakende sektöründen elde ediliyor. Sektör iki milyon kişiye istihdam sağlıyor.
GPD ise 35,000 satış noktası ve 105 milyar liralık ciroyu temsil ediyor.