(ECE Türkiye CEO'sunun değerlendirmesi ara başlık altına eklendi)
İSTANBUL, 5 Mart (Reuters) - Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hulusi Belgü, AVM'lerde kiraların TL'ye dönmesinin ardından, döviz cinsi yüksek borcu bulunan AVM yatırımcılarının yüzde 23'ü bulan gelir kayıpları yaşadığını; AVM'lerde genel giderlere ilişkin düzenlemenin de birçok AVM'nin gelirlerinde yüzde 5-10 daha erimeye neden olduğunu söyledi.
AVM yatırımcıları olarak yüzde 60-70 seviyelerinde borçluluk oranları olduğunu belirten Belgü, dövizde bir sıçrama olması halinde 15 milyar dolarlık problemle karşı karşıya kalınacağına dikkat çekti.
Bunun önlemini almak için bankalarla görüştüklerini ancak henüz bir sonuç alınamadığını ifade eden Belgü, finansman yükleri nedeniyle önümüzdeki dönemde AVM yatırımlarının durağanlaşacağını söyledi.
AYD Alışveriş Ekonomisi Zirvesi'de konuşan Belgü, "AVM'lerde kiralamaların TL'ye dönmesinin sektör dinamiklerini değiştirdiğini belirterek, "Kur sabitlendiğinde yüzde 23 kayba maruz kaldık. Kurlar normale dönünce kaybımız şimdi yüzde 15'ler seviyesinde. Bununla yaşamayı öğrendik. Ancak bir konuda yardım istiyoruz. Eskiden döviz açığı olmayan kurumlardık. Şimdi karşımızda dağ gibi, çok ciddi döviz borçlarımız var" dedi ve ekledi:
"Bankalarla konuşuyoruz. Konuştuğumuzda bankalar 'inşallah döviz artmaz' diyorlar. Anlamamız lazım ki dövizde bir sıçrama olursa 15 milyar dolarlık problemle karşı karşıya kalacağız. O yüzden bunun önlemini mutlaka almamız lazım."
Belgü, Aralık ayında Reuters ile yaptağı söyleşide, AVM yatırımcılarının borçlarının yapılandırılması için bankalarla görüştüklerini; faiz oranları ve ek teminat konusunun uzlaşma gereken iki kritik nokta olduğunu söylemişti. 13 Ağustos'ta illikit piyasada tarihi zirve olan 7.24 seviyesini test etmiş, bu tarihte TL'nin dolar karşısında 2018 başına göre değer kaybı yüzde 47.5 olmuştu.
Türk parasının kıymetini koruma hakkındaki kararda Eylül ayında yapılan değişiklikle, Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarındaki menkul ve gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya döviz endeksli olarak kararlaştırılamayacağı belirlendi. Bu kapsamda sözleşmelerdeki döviz cinsi bedeller de TL olarak yeniden belirlendi.
AVM yatırımlarında finansmanın dolar ve euro cinsinden sağlanması nedeniyle AVM yatırımcıları mağaza kiralamalarını ağırlıkla döviz cinsinden yapıyorlardı. AVM yatırımcıları, söz konusu değişiklik sonrası gelir ve giderlerinde kur kaynaklı dengesizlik oluştuğuna işaret ediyor.
AVM yatırımcılarını finansal anlamda zorlayan bir diğer gelişmenin de AVM'lerdeki genel giderlere ilişkin Ticaret Bakanlığı düzenlemesi olduğunu ifade eden Belgü, "Düzenleme ile birlikte AVM'lerdeki genel giderleri metrekareye bölmeye başladık. Bu, büyük metrekareleri perakendecilere büyük yük getirdi, neredeyse kira bedeli kadar ödemek zorunda kaldılar. AVM yatırımcıları olarak bu yükün bir miktarını da üzerimize aldık. Bu da gelirlerimizde yüzde 5-10 erime demek" diye konuştu.
Belgü şöyle devam etti:
"AVM sahiplerini çok zengin, çok rahat gibi düşünüyorlar. Ama aslında esas mal sahibi bankalar. AVM yatırımcıları olarak yüzde 60-70 borçluluk oranımız var ve çok ciddi faizlerle bunu ödemek zorundayız. Bir de ana paranın yani özsermaye maliyeti var. Açıkçası şu an AVM yatırımı yapmak çok doğru görünmüyor... Dövizle borçlanma nedeniyle üzerimizdeki yük çok fazla, başka borçlanma yolları açılması gerekiyor. AVM yatırımları bundan sonra durağanlaşacak."
Belgü'nün verdiği bilgiye göre Tükiye'de şu anda faaliyet gösteren 412 AVM var. Bunların toplam yatırım tutarı ise 53 milyar dolar seviyesinde. 2019'da ise inşaatı devam eden ve yapılacak 10-12 AVM bulunuyor.
AVM'lerin toplam cirosu 2018 yılında 130 milyar lira olarak gerçekleşirken, cironun 2019'da ise 160 milyar liraya ulaşması öngörülüyor.
SEKTÖR YENİ YATIRIMA DEĞİL AVM'LERİ YENİLEMEYE ODAKLANACAK
Hamburg merkezli AVM geliştirme ve işletme şirketi ECE'nin Türkiye CEO'su Stefan Zeiselmaier da önümüzdeki birkaç yıl yeni AVM yatırımı yapmak yerine mevcut AVM'lerin yenilenmesine odaklanacaklarını belirterek, "Sadece biz değil, sektör olarak durup bir nefes almak, yeni AVM geliştirmemek ve mevcut AVM'lere odaklanmak gerektiğini düşünüyorum. Bizim de önümüzdeki iki yıl yapacağımız şey bu olacak" dedi.
ECE'nin uzun vadeli bir yatırımcı olduğunu ve kısa perspektifle hareket etmediğini belirten Zeiselmaier, "Temel olarak, Türkiye'ye bakışımız değişmedi. 19 yıl önce Türkiye'ye giriş sebebimiz genç ve para harcamaya hazır nüfus yapısıydı. Bu değişmedi, Türkiye'ye yönelik taahhütlerimize sadığız" dedi ve ekledi:
"Zor zamanlar başka ülkelerde de oluyor. Bunların üstesinden geleceğimizi düşünüyorum. Uluslararası yatırımcıların AVM'lere yönelik iştahı sadece Türkiye'de değil, ABD'de ve Avrupa'da da sınırlanmış durumda. Herkes otel yatırımlarına odaklanmış durumda. Ancak iniş ve çıkışlar mutlaka olacaktır. AVM'lere yönelik talep artarak geri gelecektir."
ECE Türkiye internet sitesinde yer alan bilgiye göre Türkiye'de 13 AVM'yi yönetiyor.