(Adalet Bakanı Gül'ün açıklamaları, analist/yetkili görüşü ve detaylarla yenilendi)
ANKARA, 9 Ekim (Reuters) - ABD'nin İstanbul konsolosluğundaki bir çalışanın geçen hafta devam eden bir "FETÖ" soruşturması kapsamında tutuklanmasının neden olduğu krizin ardından, ABD dün gece Türkiye'deki tüm diplomatik misyonlarındaki göçmen olmayan vize hizmetlerinin askıya alındığını açıkladı.
Türkiye ise karşılık olarak ABD'deki misyonlarında ve sınırda ABD vatandaşlarına yönelik vize işlemlerini askıya aldı ancak ABD Büyükelçiliği Müsteşarı bugün Dışişleri Bakanlığı'na çağrılarak "ilişkilerde gereksiz gerginliğe yol açan adımdan geri dönülmeli" mesajı verildi.
ABD'nin İstanbul başkonsolosluğunda çalışan Metin Topuz adlı yerel çalışan geçen hafta devam eden bir FETÖ soruşturması kapsamında önce gözaltına alınmış, ardından da çıkarıldığı mahkemede tutuklanmıştı.
ABD büyükelçiliği geçen hafta konuyla ilgili açıklamasında ABD hükümetinin bu tutuklamadan ciddi bir rahatsızlık duyduğunu belirterek, "çalışanlara yönelik temelsiz ve kaynağı belirsiz iddiaların iki ülke arasındaki uzun dönemli ortaklığı baltaladığını" belirtmişti.
Dün akşam saatlerinde ise Washington'dan Ankara için "sürpriz" olarak nitelendirilebilecek bir karar geldi. ABD büyükelçiliğinden dün gece yapılan yazılı açıklamada son zamanlarda yaşanan olayların ABD hükümetini Türkiye Cumhuriyeti hükümetinin ABD misyonun tesisleri ve personelinin güvenliğine ilişkin taahhütlerini yeniden değerlendirmek zorunda bıraktığı kaydedildi.
Açıklamada, "Sözkonusu değerlendirme sürecinde, Büyükelçiliğimiz ve Konsolosluklarımıza gelen ziyaretçi sayısını en aza indirgemek amacıyla, şu andan itibaren geçerli olmak üzere, Türkiye'deki tüm ABD diplomatik misyonlarındaki Göçmen olmayan vize hizmetleri askıya alınmıştır" denildi.
Ankara ise ABD'nin bu kararına aynı adımla karşılık verdi. ABD'deki Türk diplomatik misyonu bu açıklamadan birkaç saat sonra yaptığı açıklamada, ABD'deki tüm misyonlarında ABD vatandaşlarına yönelik vize işlemlerini askıya aldığını, bu uygulamanın etiket vizenin yanı sıra e-Vize ve sınırda bandrol vizeyi de kapsadığını açıkladı.
Türk misyonu tarafından yapılan açıklamada ABD'deki misyonlara ziyaretçi sayısını en aza indirmeyi amaçlayan uygulama hakkında, "Son zamanlarda yaşanan olaylar, Türk Hükümeti'ni, ABD Hükümeti'nin Türk misyonlarının tesislerinin ve personelinin güvenliğine ilişkin taahhütlerini yeniden değerlendirmek zorunda bırakmıştır" denildi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun, Cumartesi günü AKP'nin Afyon'da gerçekleştirilen istişare kampında ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson ile karşı tarafın talebi üzerine bir telefon görüşmesi gerçekleştirdiği açıklanmış ve görüşmede bölgesel gelişmelerin ele alındığı belirtilmişti.
Ankara'dan görüşmeye ilişkin ilk değerlendirmenin bu sabah saatlerinde Ukrayna'ya giden Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından yapılması bekleniyordu ancak Erdoğan havalimanında yapacağı basın toplantısını son anda iptal etti.
Dün akşam kararın açıklanmasının ardından Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Ümit Yalçın'ın ABD Büyükelçisi John Bass ile görüştüğünü belirten dışişleri bakanlığı kaynakları, ABD'nin Ankara Büyükelçiliği Müsteşarının bugün Bakanlığa çağrıldığını duyurdu.
ABD Büyükelçiliği Müsteşarı ile görüşmeye Dışişleri Bakanlığı'nda konsolosluk işlerinden sorumlu genel müdür ile ABD'yle ikili siyasi ilişkilerden sorumlu genel müdürün katıldığı ve görüşmede Müsteşara "iki ülke arasında gereksiz gerginliğe yol açan bu adımdan geri dönülmeli" mesajı verildiği bildirildi.
GÜL: VİZE KARARI GÖZDEN GEÇİRİLMELİ
A Haber'de konuyla ilgili soruları yanıtlayan Adalet Bakanı Abdülhamit Gül, konsolosluk çalışanının tutuklanması konusunda Türkiye'deki bir olayla ilgili bir Türk vatandaşının yargılanmasının Türkiye'nin hakkı olduğunu belirtti.
"ABD'nin (vize uygulaması) kararının gözden geçirileceğini umut ediyorum" diyen Gül, "ABD ile adli yardımlaşma kapsamında diyaloglar sürdürülebilir, bunun sürmesi gerekir; ihtiyaç olursa ABD'li mevkidaşımızla görüşebiliriz" dedi.
Reuters'a konuşan üst düzey bir yetkili ise, "ABD ile yaşanan sorunda ABD konsolosluk çalışanının tutuklanması, ABD'li papazın tutuklanmasının yanı sıra Türkiye'nin Rusya ile ortak hareket ettiği bazı konuların da etkisi var. Son olarak İdlib'e Rusya ve İran ile alınan inisiyatifle asker gönderilmesi ve çatışmasızlık bölgesinin hayata geçirilmesinden doğan bir rahatsızlık da görülüyor" dedi.
İzmir'de yaşayan ABD'li papaz Andrew Brunson, FETÖ soruşturması kapsamında gözaltına alınarak tutuklanmıştı. ABD Başkanı Donald Trump'ın Mayıs ayında Washington'da Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile görüşmesinde Brunson'un serbest bırakılmasını gündeme getirdiği belirtilmişti.
Üst düzey yetkili, "Öncelikli olarak vize konusundaki adımın ortadan kalkmasını bekliyorum. Bir sure bu 'kriz' hali sürse de derinleşmesi şu aşamada söz konusu olmaz" derken Reuters'a konuşan AKP'li bir yetkili de şunları söyledi:
"Vize işinin oturacağını ve krizin de çözüleceğini düşünüyorum. Türkiye için önemli olduğu kadar onlar için de önemli. Asıl önemli konu olan karşılıklı tutuklu kişilerin iadesinin gecikmesi, krizin bir sure kalıcı hale getirilmesine neden olabilir."
ÜLGEN: KARAR BİR BİRİKİMİN SONUCU
Reuters'a konuşan EDAM Başkanı Sinan Ülgen de vize kararının sadece konsolosluk çalışanının tutuklanması ile ilgili olmadığını belirterek, "Bu bir birikimin sonucu. Karara ABD-Türkiye ilişkilerinde ortaya çıkan güven bunalımının bir sonucu olarak bakmak lazım" dedi.
ABD'nin Türkiye'nin itirazlarına rağmen Suriye'de Rakka operasyonunda Ankara'nın PKK ile bağları nedeniyle "terör örgütü" olarak nitelendirdiği PYD/YPG ile hareket etmesi Ankara'da ciddi rahatsızlığa neden olmuştu.
"İki ülke arasında kurumsal bağlar çok zayıflamış ve büyük bir güven erozyonu oluşmuş durumda" diyen Ülgen, "Güven erozyonunun sadece yargı ile ilgisi yok, Türkiye'nin dış politika tercihler ile de alakası var. Bunlara bir örnek de Rusya'dan S-400 alımı. Türkiye'nin bir NATO müttefiki olarak stratejik bir silah sisteminde Rusya'yı tercih etmiş olmasının yarattığı bir tahribat var ABD'de" dedi.