(Görüş ve detaylar yer alıyor)
Ercan Gurses / Orhan Coskun
ANKARA, 28 Ocak (Reuters) - Cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından başkanlık sistemini getirecek yeni anayasa talebini sık sık gündeme taşıyan Tayyip Erdoğan bugün itibariyle bu sisteme destek arayışlarına hız verirken, seçim öncesinde başkanlık sistemini birinci öncelik olarak görmeyen AKP bu konudaki değişiklik için çabalarını artıracak.
Sivil toplum kuruşlarının içinde yer aldığı Türkiye Anayasa Platformu'nca bugün düzenlenen "Yeni Anayasa İçin Hep Birlikte" başlıklı toplantıda konuşan Erdoğan, "Parlamenter sistemin miadını doldurduğuna inanıyoruz... Başkanlık sistemine ihtiyaç olduğunu düşünüyoruz... Bunu dışlayan anayasa çalışması sakat kalır. Yeni anayasa için nihai kararı vekiller değil asil olan millet vermeli" dedi.
Kasım seçimleri öncesinde başkanlık sisteminin birinci öncelikleri olmadığını dile getiren Davutoğlu ise, son günlerde yaptığı açıklamalarda sistem değişikliğine desteğini daha net dille anlatıyor.
Üst düzey bir hükümet yetkilisi de, AKP'nin artık başkanlık sistemine 'gerçek anlamda' destek vermeye başladığını ve bunun artacağını belirtti.
Davutoğlu bu ay bir açıklamasında, "Türkiye için en doğru siyasal sistemin başkanlık olduğunu düşünüyoruz" derken, ona en yakın isimlerden AKP İstanbul Milletvekili Ali Sarıkaya da bugün "Başkanlık sistemi bu ülkeye biçilmiş kaftandır" diye konuştu.
Sabah Gazetesi'ne yer alan açıklamasında Sarıkaya, "Başkanlık sistemini kapı kapı dolaşıp anlatacağız" dedi.
"KOMPLEKSSİZ ŞEKİLDE TARTIŞALIM"
Anayasa değişikliğinin ardından 2014 yılı Ağustos ayında halk tarafından seçilen ilk cumhurbaşkanı olan Erdoğan, göreve gelmesinin hemen ardından Türkiye'nin artık başkanlık sistemine geçmesi gerektiğini savunmaya başlamıştı.
AKP'nin de hükümet programında yer alan başkanlık sistemine geçiş önerisine Parlamento'daki üç muhalefet partisi de "otoriterleşme endişesiyle" karşı çıkıyorlar.
Otoriterleşme endişesine ve başkanlık sisteminin kendi şahsına indirgenmesine karşı çıkan Erdoğan'sa, "Başkanlık sistemi doğru tercih olacaksa bunun komplekssiz şekilde tartışılması gerekir. Yapmamız gereken halkımızın yeni anayasa ve başkanlıkla ilgili bilgilendirilmesidir" dedi.
Erdoğan'ın önümüzdeki günlerde de bugünkü gibi, Türkiye'nin çeşitli kentlerinde benzer toplantılarda yeni anayasa ve başkanlık sistemine dair görüşlerini halk ile paylaşması bekleniyor.
Parlamenter sistemin başkanlık sistemine dönüştürülmesi için anayasa değişikliği gerekiyor.
Bir partinin anayasayı tek başına değiştirebilmesi içinse 367 oya ihtiyacı varken, 330 destekle değişiklikler referanduma götürülebiliyor.
Meclis'te 317 sandalyesi bulunan AKP'nin, oy kullanma imkanı bulunmayan Meclis Başkanı çıkarıldığında anayasa değişikliği için 14 sandalyeye daha ihtiyacı bulunuyor.
14 EKSİK MİLLETVEKİLİ
Hükümet ve AKP'den bazı yetkililer başkanlık sisteminin bu dönem içerisinde referanduma sunulabileceği düşüncesindeler.
Üst düzey bir hükümet yetkilisi, "Artık başkanlık sistemi için 'gerçek anlamda' destek verilmeye başlandığını söylemek yanlış olmaz. Dört yıllık bir istikrar dönemi ve 317 milletvekili var. Muhalefetten destekle 14 milletvekili açığı kapatılır bu yıl yeni anayasa ve başkanlık sistemi için referanduma gidilebilir" dedi.
AKP'li üst düzey bir yetkili ise "Cumhurbaşkanı bu işi kafasına koymuş durumda ve kafasına koyduğu her işi de şimdiye kadar yaptı. Er ya da geç başkanlık sisteminin referanduma gitmesini sağlayacak. Bu yıl mı olur bilemiyorum. Ama kesinlikle bu parlamento dönemi içerisinde başkanlık sisteminin referanduma gideceğinden eminim" diye konuştu.
AKP'nin 14 eksik sandalye sayısını tamamlaması için, muhalefet partilerinden bazı milletvekillerinin de AKP'li vekillerle aynı yönde oy kullanması gerekiyor.
Anayasa değişiklikleri için Meclis'teki oylamalar gizli yapılıyor.
"ERDOĞAN'IN ISRARI KOMİSYONU ETKİLER"
Erdoğan ve AKP'nin başkanlık sistemi ısrarı sürerken, Meclis'te yeni anayasa yapımı için canlandırılan Uzlaşma Komisyonu'nun çalışmalarından sonuç alacağına dair umutlar çok yüksek değil.
AKP'li hukukçu bir yetkili, "Zaten bizim bu komisyondan yeni anayasa gibi bir beklentimiz yok. Erdoğan'ın yeni girişiminin de komisyonu etkileyeceğini düşünüyorum" derken, MHP'li bir yetkili de, "Erdoğan'ın iyi niyetli olmayan başkanlık arayışı komisyon çalışmalarına müdahaledir" diye konuştu.
TBMM bünyesinde yeni anayasa için bütün partilerin katılımıyla kurulan uzlaşma komisyonu çalışmalarına Şubat'ta başlayacak.
Beş yıl önce kurulan Anayasa Uzlaşma Komisyonu'ysa, partilerin özellikle başkanlık sistemi konusundaki görüş ayrılıkları yüzünden 2013 yılında dağılmıştı.
"ZOR AMA İMKANSIZ DEĞİL"
Analistler ise AKP'nin başkanlık sistemi için eksik sandalye sayısını muhalefetten kapatmasının çok zor ancak imkansız olmadığını belirtiyorlar.
Global Strateji'den Süleyman Özeren, "2016 için başkanlık referandumu zor ama olursa da şaşırmam.. HDP'li Leyla Zana ile Erdoğan'ın yapacağı görüşme çok önemli. Şayet süreç içerisinde PKK eylemlerine son verir ve diyalog ortamı oluşursa, başkanlık sistemi de masaya gelebilir" dedi.
SONAR Başkanı Hakan Bayrakçı ise, "Başkanlık sistemi için milletvekili transferi çok zor görünüyor. Yine de kimin ne yapacağını kestiremiyoruz" dedi. (Redaksiyon Tülay Karadeniz)