(Haberler derlendi)
ANKARA/BRÜKSEL, 17 Mart (Reuters) - Avrupa Birliği (AB) liderleri bugün ve yarın Brüksel'de Türkiye'nin göçmen krizinin çözümü için sunduğu yeni önerileri ele almak üzere toplanırken, Ankara zirvede sonuç almanın "zor olduğunu ancak imkansız olmadığını" savunuyor; AB içinde ise başta Kıbrıs Rum yönetimi olmak üzere bazı ülkelerin söz konusu önerilere ilişkin itirazları sürüyor.
Brüksel'de 7 Mart'ta yapılan Türkiye-AB zirvesinde Başbakan Ahmet Davutoğlu göçmen krizinin çözümüne yönelik olarak AB tarafına sürpriz bazı yeni tekliflerde bulunmuş ve AB liderleri bu önerileri bugün ve yarın Brüksel'de yapılacak konsey toplantısına kadar kendi içinde değerlendirme karar almıştı.
Türkiye'nin önerilerine ilişkin olarak yeni görüşmeler yapmak üzere Davutoğlu'nun da bu akşam Brüksel'e gitmesi bekleniyor.
AB liderlerinin bu akşam yemekte Türkiye'nin önerilerini ele almaya başlaması ve yarın sabah Davutoğlu ile kahvaltıda anlaşmanın detaylarını görüşmesi öngörülüyor.
Ankara AB tarafına Türkiye'nin Yunan adalarına Türkiye toprakları üzerinden geçen tüm göçmenleri geri alabileceğini, bunun karşılığında Ankara'nın daha fazla mali yardım, AB tam üyelik müzakerelerinin hızlandırılması ve Türk vatandaşlarına vizesiz seyahat hakkının Haziran sonunda tanınmasını teklif etmişti. Öneri Türkiye'nin Yunan adalarından geri aldığı her bir mülteci için AB ülkelerinin de Türkiye'den yasal yollardan bir mülteci almasını öngörüyor.
Zirve öncesinde Reuters'a açıklamalarda bulunan üst düzey bir hükümet yetkilisi, "Bu hafta yapılacak zirvede yeni öneri ve şartlar olmayacak...(AB Konseyi Başkanı Donald) Tusk bu hafta geldi, zirve öncesi yeni görüşme olması açısından son derece önemli. Sorunlar var, aşılması gerekiyor; bu bir gerçek. Tusk'ın ziyaretiyle bu sorunların tamamen aşıldığını söylemek gerçekçi değil, ama iletişim kanallarının açık olması çözüm için görüşmelerin yapılabiliyor olması önemli ve bu aşamada kritik" dedi.
Brüksel'deki zirve AB tarafından yeni bir öneri gelmesi halinde bunları tartışacaklarını belirten yetkili, "Bu zirvede bir sonuç almak zor ama imkansız değil. Çünkü bu anlaşma için çok fazla aktör var AB tarafında. Yalnız bazı ülkelerin (Güney Kıbrıs gibi) ilerlemeyi engelleyici tutumuna izin verilmemesi gerekiyor. Biz bir an önce anlaşmayı sağlayıp, uygulamaya geçmek gerektiğini düşünüyoruz, her ne kadar bunun çok kolay olmayacağını düşünsek de" değerlendirmesinde bulundu.
Bir başka yetkili ise gündeme getirdiği önerilerle Türkiye'nin temel hedefinin Ege'deki ölümlerin önlenmesi, insan kaçakçılığı zincirinin kırılması, yasadışı göçün engellenerek yasal göçü imkan dahiline sokmak olduğunu belirtirken, bir anlaşma sağlanamaması halinde Türkiye'nin "B planı"nın ne olacağı sorulması üzerine şunları söyledi:
"Türkiye zaten şu anda B planı denilen şeyi uyguluyor. Yani sınır kontrolleri yaparak yasadışı göçü engellemeye çalışıyor. Anlaşma olmazsa bunu yapmaya devam edeceğiz. Başka bir B planı yok" dedi.
AB İÇİNDEKİ İTİRAZLAR
Tusk zirve öncesinde liderlere gönderdiği davette "çalışmalarımızda ilerleme var ancak hâlâ yapılacak çok şey var" derken, bu sabah zirve öncesinde yaptığı açıklamada da Türkiye-AB anlaşmasının 28 üyenin tamamı tarafından kabul edilmesi gerektiğini hatırlattı ve "Anlaşma konusunda iyimserden ziyade temkinliyim" dedi.
Türkiye'nin önerileri önündeki en ciddi engel ise Güney Kıbrıs Rum yönetiminin itirazları.
Kıbrıs Rum Yönetimi sözcüsü Nikos Christodoulides, "Türkiye'nin, Kıbrıs tarafından durdurulan üyelik fasılları hakkındaki müzakerelerin tekrar başlamasından ancak Türkiye yükümlülüklerini karşıladığında bahsedilebilir" dedi.
AB üyesi olan Rum kesimi, Ankara'nın deniz ve hava limanlarını kendisine açmamasını gerekçe göstererek bazı fasılların açılmasını bloke ediyor.
AB'de kararlar oybirliği ile alındığı için sadece Güney Kıbrıs'ın itirazı bile bir anlaşma sağlanmasını engelleyebilir.
Türkiye'nin önerilerine ilişkin ciddi soru işaretlerinden birisi de insan hakları örgütlerinin "mültecilerin toplu olarak iade edilmesinin uluslararası hukuka ve mülteci hukukuna aykırı olduğu" yönündeki görüşü.
Brüksel'de bugün başlayacak Türkiye-AB zirvesi öncesi gazetecilere konuşan Lüksemburg Başbakanı Xavier Bettel, "Benim için adalet çok önemli bir unsur. Birkaç hafta sonra kanunlara aykırı olduğu söylenecek bir şey yapamayız. Bazı garantiler aldım ama hâlâ ikna olmuş değilim" dedi.
Ankara için ciddi bir baskı unsuru yaratacak konulardan birisi de vize muafiyetinin Haziran ayında başlaması için hayata geçirilmesi gereken 72 kriter olacak.
Hükümet bu kriterleri içeren yasal düzenlemeleri 1 Mayıs'a kadar Meclis'ten geçirmeye çalışacaklarını belirtirken, Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande bu kriterlerin tamamının karşılandığını görmeden vize muafiyeti kararı verilemeyeceğini belirtmişti.
AB Dönem Başkanı olan Hollanda'nın Başbakanı Mark Rutte de anlaşmanın henüz nihai halini almadığını ve bazı yasal soru işaretlerinin bulunduğunu belirtmekle birlikte, "AB-Türkiye anlaşmasının alternatifi yok, uzlaşıya varmak zorundayız" yorumunda bulundu.
Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker de zirve öncesinde düzenlenen basın toplantısında "Eminim ve güveniyorum ki Türkiye ile bugün veya yarın anlaşmaya ulaşacağız. Şunu söylemek istiyorum ki her ne kadar tamamlanmamış olsa da Türkiye ile uzlaşmalarımız Avrupa yasası ve Cenevre Konvansiyonu'na uyacaktır" dedi.