(Detaylarla yenilendi)
ANKARA, 17 Nisan (Reuters) - Avrupa Konseyi ile Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'ndan (AGİT) uzmanların anayasa referandumu için oluşturduğu uluslararası gözlem heyeti, eşit şartlara sahip olunmayan bir ortamda gerçekleşen referandumun genel olarak Avrupa Konseyi standartlarını karşılamadığını açıkladı.
AGİT Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Bürosu (DKİHB) ile Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi'nin ortak girişimiyle kurulan gözlem heyeti düzenledikleri basın toplantısında, dün gerçekleştirilen ve muhalefet tarafından usulsüzlükler gerekçesiyle iptali istenilen referandumu değerlendirdi.
Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi Delegasyon Başkanı Cesar Florin Preda, referandumun eşit şartlara sahip olunmayan bir ortamda gerçekleştiğini söyleyerek, "Referandum darbe sonrasında ilan edilen OHAL altında gerçekleşmiştir. Oy sayım prosedüründe son değişiklikler önemli bir güvenceyi ortadan kaldırmıştır" dedi.
Preda, gözlemcilerin ziyaret ettikleri sınırlı sayıdaki sandığın referandum gününde düzenli ve verimli olduğunu, sürecin teknik açıdan iyi idare edildiğini ifade ederken, şöyle konuştu:
"Ancak referandum genel olarak Avrupa Konseyi standartlarını karşılamadı ve yasal çerçeve gerçek bir demokratik süreci sağlamada yetersiz kaldı."
AGİT GÖZLEMCİLERİ
DKİHB Sınırlı Referandum Gözlem Heyeti Başkanı Tana de Zulueta ise referandumda devlet ve idari kaynakların "evet" kampanyası lehine uygunsuz olarak kullanıldığını saptadıklarını belirterek, şunları kaydetti:
"Medyada tarafların eşit şekilde yer almasına izin verilmedi; YSK'nın medyadaki tarafsız içeriği engelleme yetisi de ortadan kaldırıldı. Medyadaki sınırlandırmalar, gazetecilerin tutuklanmaları ve basın yayın organlarının kapatılmasının yanı sıra, 'evet' kampanyasının medyaya hakim olduğunu gözlemledik. Bu durum seçmenlerin çoğulcu fikirlere erişimini azaltmıştır."
Zulueta, kampanya çerçevesinin kısıtlayıcı olduğunu, çok sayıda mahalli yetkilinin yanı sıra üst düzey devlet yetkililerinin "evet" kampanyasına etkin katılımı nedeniyle dengesizlik oluştuğunu da belirterek, "Anayasa referandumu uluslararası standartlara uyumun gerisinde kaldı" dedi.
YSK'nın mühürsüz pusulalar hakkındaki kararının da önemli bir güvenceyi ortadan kaldırdığını ve kanunla çelişkili olduğunu ifade eden Zulueta, nihai raporlarını sekiz hafta içinde yayımlayacaklarını kaydetti.
Parlamenter sistem yerine cumhurbaşkanlığı yönetim sisteminin getirilmesini ve cumhurbaşkanına geniş yetkiler verilmesini öngören anayasa değişikliği dün gerçekleştirilen referandumda resmi olmayan sonuçlara göre yüzde 51'in üzerinde destek aldı.
YSK'nın dün referandum sonuçlarının açıklanmasına az bir süre kala AKP'nin talebi üzerine aldığı "mühürsüz pusula ve zarfların kabul edileceği" açıklaması muhalefet tarafından en önemli usulsüzlüklerden biri olarak gösteriliyor.
CHP, bu oyların sayılmasının teknik olarak artık imkansız olduğunu belirterek, bu nedenle referandumun iptali için YSK'ya başvurmaya hazırlanıyor.