(Görüş eklenerek baştan yazıldı)
Can Sezer / Gulsen Solaker
ANKARA/İSTANBUL, 17 Kasım (Reuters) - Motorlu taşıtların Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) oranlarını yeni kıstaslara göre düzenlemeye imkan veren yasanın kabul edilmesinin ardından uzmanlar vergi artışı beklentilerinin talebi öne çekerek gelecek yıl pazarı daraltabileceğini ve değişiklik olacaksa yeni oranlara hızla karar verilmesi gerektiğini belirtiyorlar.
Dün TBMM'de kabul edilen yasaya göre hem binek hem de ticari araçlarda ÖTV'nin mevcut düzende olduğu gibi sadece motor hacmine ve gücüne göre değil, başta fiyat olmak üzere yeni kategorilere göre de yeniden belirlenmesi için Bakanlar Kurulu'na yetki verildi.
Türkiye'de geçen yıl 1 milyon adet ile rekor kıran otomobil ve hafif ticari araç satışlarında, darbe girişimi sonrasındaki sert yavaşlama görülmesine karşılık hızlı bir toparlanma görüldü.
Pazar en yoğun satışların görüldüğü yılın son iki ayına girmeden önce Ekim ayında 719,000 adet ile neredeyse geçen yılki seviyesini yakaladı. Otomotiv Distribütörleri Derneği verilerine göre hafif ticari araç satışlarındaki ilk 10 ayda kaydedilen yüzde 7 daralmayı, ithalatın ağırlıkta olduğu binek araç pazarındaki yüzde 1 büyüme telafi etti.
İç pazarın büyümesi Türkiye'ye yatırım yapmayı değerlendiren uluslararası üreticiler için başlıca değerlendirme kriterleri arasında yer alıyor. Ancak hükümet otomobil pazarının üçte ikisini oluşturan ithal araçların satışındaki keskin bir artış cari açığı yükselteceği için pazarı vergiler yoluyla yakından kontrol altında tutmaya çalışıyor. Alınan vergiler de bütçenin başlıca gelir kalemlerinden birini oluşturuyor.
Yasayla birlikte motorlu taşıtların vergilendirilmesinde sistem değişikliğine gidilmesine ve vergileme ölçütleri genişletilerek otomobillerin ÖTV oranlarının sadece motor hacmine ve yaşına göre değil; satış fiyatına, sınıfına, taşıma kapasitesine, emisyonuna, kasa yapısına göre ayrı ayrı belirlenebilmesine imkan sağlanıyor. Yasa ayrıca ÖTV'nin indirilmesine de izin veriyor.
AKP milletvekili Ergün Taşçı, dün TBMM'de yaptığı konuşmada, yasanın gerekçelerinden birine değinerek, "Düşük gelir gruplarının tercih ettiği otomobiller ile daha yüksek gelir gruplarının tercih ettiği otomobillerin aynı vergi oranına tabi olması vergi adaletiyle çelişmektedir" dedi.
Hükümet tarafından ise yeni yasanın nasıl değerlendirileceğine dair herhangi bir açıklama gelmedi.
Adını açıklamak istemeyen bir aracı kurum analisti, resmi bir açıklama bulunmamasına karşılık hükümetin cari açığı azaltıcı adımlar atabileceğini, bunun da ithal binek araçları hedefleyebileceğine dikkat çekerek, "Sektörü oluşturan üç ana koldan ikisi, hafif ticari araç ve yedek parça cari fazla veriyor. Binek araç ise 2010'dan bu yana 1.5-2 milyar dolar arası cari açık veriyor. Hükümetin engellemek istediği budur diye tahmin ediyorum. Binek araçta ithalat artışına paralel cari açık yükseliyor, lüks tüketim başta olmak üzere. Bunu hedefleyebilirler" dedi.
ODD verilerine göre ilk 10 ayda otomobil pazarının yüzde 75'i ithal araçlardan oluştu. Hafif ticari araçta ithalatın oranı ise yüzde 47'de kaldı.
Ata Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Cemal Demirtaş ise vergilerde değişiklik beklentisinin satışları hızla etkileyebileceğine dikkat çekerek, "İç pazar iki yıldır rekor düzeylerde. Vergide kamu gelirini artırıcı bir ayarlama yapılacaksa, bunun son iki ayda satışları artırıcı bir etkisi olur, talep öne çekilir. Ancak ertesi yıl daraltıcı etkisi olur, pazar üzerinde ciddi negatif bir etkisi olabilir" dedi.
Vergilerin artırılması halinde lüks araçlarla sınırlı kalmamasının pazar genelinde rahatsızlık yaratabileceğine dikkat çeken Demirtaş, "Vergiler halihazırda tarihsel olarak en yüksek seviyelerde. Yüksek vergiye rağmen pazarda en sert büyüme otomobil tarafında oldu, bunu dengelemeye çalışmaları anlaşılır bir şey. Ancak ticari aracı da kapsayacak şekilde pazar geneline yayılacak bir vergi artışı şaşkınlık verici olur. Kısa sürede (vergilerin) belli olması lazım" dedi.
Mevcut düzenlemelere göre otomobil pazarının yüzde 95'inden fazlasını oluşturan motor hacmi 1600 cc'den küçük otomobillerden yüzde 45, pazarın yüzde 3'ünü oluşturan 1600-2000cc yüzde 90, 2000'in üzerindeki araçlardan yüzde 145 ÖTV vergisi alınıyor.
Hafif ticari araçlarda ÖTV yüzde 4-15 aralığından başlarken, elektrikli araçlarda yüzde 3-15, hibrit araçlarda yüzde 45-145 aralığında değişiyor.
ÖTV'nin üzerine de yüzde 18 katma değer vergisi ekleniyor.