(OHAL ile ilgili ayrıntılar eklendi.)
ANKARA, 21 Temmuz (Reuters) - Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından açıklanarak Resmi Gazete'de yayımlanan ve bugün TBMM'de onaylanacak olan olağanüstü hal (OHAL) çerçevesinde kanun hükmünde kararnameler ile yasa yapım süreci hızlandırılırken, vatandaşların bazı hakları kısıtlanabilecek.
Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yer alan Bakanlar Kurulu kararı ile, bugün saat 0100'den itibaren 90 gün süreyle olağanüstü hal ilan edilmesi kararlaştırıldı. Karar yayınlandığında yürürlüğe girmiş oldu.
Ayrıca bu sabah Anadolu Ajansı internet sitesinde Bakanlar Kurulu tarafından ilan edilen ve Resmi Gazete'de yayımlanan olağanüstü hal kararı (OHAL) ile ilgili Başbakanlık tezkeresinin TBMM Başkanlığı'na sunulduğu belirtildi.
Yetkililer TBMM başkanlığına sunulmasının prosedürel olduğunu, maddenin yürürlüğe girdiğini vurguladılar.
Bugünkü Resmi Gazete'de yayımlanan OHAL, Olağanüstü Hal Kanunu'nun 3. Maddesinin "b" bendine göre ilan edildi. Buna göre 3 aylık OHAL "Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması halinde" ilan edilmiş oluyor.
Başbakan Binali Yıldırım, alınan üç aylık olağanüstü hal kararının vatandaşların gündelik hayatlarını olumsuz etkileyecek bir karar olmadığını belirterek, bu süreçte hayatın olağan akışını negatif yönde aksatacak hiçbir uygulamaya gidilmeyeceğini söyledi. Temmuz darbe girişiminin başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından ilan edilen OHAL ile beklenebilecek en büyük değişiklik hükümetin kanun hükmünde kararnameler çıkararak TBMM'deki yasa yapım sürecini hızlandırması olarak görülüyor.
Olağanüstü hal süresince, Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda, kanun hükmünde kararnameler çıkarabiliyor. Bu kararnameler, Resmi Gazete'de yayımlanıyor ve aynı gün TBMM'nin onayına sunuluyor.
Bu çerçevede normal yasa yapım sürecindeki komisyon ve diğer aşamalar atlanarak, bir yasanın her bir maddesi üzerinde komisyonlarda ya da Genel Kurul'da çok uzun saatler yapılan görüşmeler bypass edilmiş olacak.
OHAL çerçevesinde bunun dışında Anayasaya göre vatandaşlar için bazı "para, mal ve çalışma yükümlülükleri" getirilebilecek.
Ayrıca olağanüstü hallerin her türü için ayrı ayrı geçerli olmak üzere, temel hak ve hürriyetlerin nasıl sınırlanacağı veya nasıl durdurulacağı, halin gerektirdiği tedbirlerin nasıl ve ne suretle alınacağı, kamu hizmeti görevlilerine ne gibi yetkiler verileceği, görevlilerin durumlarında ne gibi değişiklikler yapılacağı ve olağanüstü yönetim usulleri, Olağanüstü Hal Kanunu'nda düzenlenecek.
Anayasa'nın, "kişi hürriyeti ve güvenliği" başlıklı 19. maddesinde ise gözaltı sürelerinin OHAL döneminde uzatılabileceğine ilişkin hüküm bulunuyor. Bu maddeye göre, "yakalanan veya tutuklanan kişi, tutulma yerine en yakın mahkemeye gönderilmesi için gerekli süre hariç en geç 48 saat ve toplu olarak işlenen suçlarda en çok dört gün içinde" hakim önüne çıkarılacak. Bu süreler geçtikten sonra ise kimse hakim kararı olmaksızın hürriyetinden yoksun bırakılamayacak, ancak bu süreler uzatılabilecek.
2935 sayılı OHAL kanununa göre gerekli görülmesi halinde sokağa çıkmak sınırlanabilecek ya da belli yerlerde veya belli saatlerde kişilerin dolaşmaları ve toplanmaları, araçların seyirleri yasaklanabilecek. Kişilerin, üstünü, araçlarını, eşyalarını aratmak mümkün olacak ve bulunacak suç eşyası ve delil niteliğinde olanlarına el konulabilecek. Vatandaşların beraberlerinde kimlik taşımaları da gerekecek.
Hükümetin isterse TBMM kararı ile uzatabileceği OHAL uygulaması ile gazete, dergi, broşür, kitap, el ve duvar ilanı ve benzerlerinin basılması, çoğaltılması, yayımlanması ve dağıtılması yasaklanabilecek.
Kamu düzeni veya kamu güvenini bozabileceği kanısını uyandıran kişi ve toplulukların hareketleri sınırlandırılabilecek; kapalı ve açık yerlerde yapılacak toplantı ve gösteri yürüyüşleri de yasaklanabilecek ya da ertelenebilecek.
OHAL'in koordinasyonu Başbakanlıkça veya Başbakan'ın görevlendireceği bakanlıkça sağlanırken, ilgili bakanlıkların temsilcilerinden oluşan Olağanüstü Hal Koordinasyon Kurulu kurulacak.
Olağanüstü Hal Kanunu'nun 23. maddesine göre ise kolluk kuvvetleri ile kendilerine görev verilen özel kolluk kuvvetleri ve silahlı kuvvetler mensupları, görevlerini yerine getirirken kanunlarda silah kullanmayı icap ettiren hal ve şartlardan herhangi birinin tahakkuku halinde, silah kullanma yetkisine sahip olacak. Silah kullanma yetkisine sahip bulunan güvenlik kuvvetlerinin teslim ol emrine itaat edilmemesi veya silahla mukabeleye yeltenilmesi veya güvenlik kuvvetlerinin meşru müdafaa durumuna düşmeleri halinde görevli güvenlik kuvvetleri mensupları doğruca ve duraksamadan hedefe ateş edebilecek.