(Kılıçdaroğlu'nun açıklamaları eklendi)
Ercan Gurses / Gülsen Solaker
ANKARA, 29 Aralık (Reuters) - Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun yeni anayasa arayışları çerçevesinde CHP ve MHP liderleriyle yapacağı görüşmeler sonucu AKP'nin muhalefetle fikir birliği sağlayamadığı başkanlık sistemi ısrarı nedeniyle kapsamlı bir anayasa değişikliği mümkün görünmezken, kısmi bir anayasa değişikliğinin ön plana çıkması bekleniyor.
Davutoğlu, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ile yarın, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ile de 4 Ocak'ta yeni anayasa çalışmaları çerçevesinde biraraya gelecek.
Davutoğlu ve siyasi parti liderleri görüşme öncesinde bütünüyle yeni bir anayasa yapımı için iyimser görüş belirtmelerine karşın, üst düzey yetkililer ve analistler kapsamlı anayasa değişikliği üzerinde uzlaşılmasını mümkün görmüyorlar.
Kılıçdaroğlu da bugün partisinin TBMM'deki grup toplantısında Davutoğlu ile yapacağı görüşmeye atıfta bulunarak, "Hoşgeldiniz diyeceğiz, elbette konuşacağız. Neleri söyleyeceğini doğrusu ben de merak ediyorum. Başkanlık sistemi ile ilgili gelecekse, nasıl bir başkanlık olduğunu böylece ben öğrenme fırsatı bulacağım. Nasıl bir başkanlık sistemi herhalde bana söyleyecektir. Bu sistemle ilgili bana anlattıklarını da sizinle paylaşacağım. Demesin 'Ben söyledim gitti anlattı' diye, baştan söylüyorum. Bana söylediklerini gelip paylaşacağım" dedi.
Üst düzey bir hükümet yetkilisi, "Yeni bir anayasa yapımını maalesef beklemiyoruz. Kırmızı çizgilerin kuvvetli olduğu bir ortamda bu çabalar nafiledir" derken, CHP'den bir yetkili, "AKP'liler sonunda koalisyon görüşmeleri gibi -bakın olmadı- diyecekler ya da ancak biz onlara uyarsak olacak. Kendi istemedikleri bir şeye hayatta evet demeyecekler" diye konuştu.
Üst düzey bir AKP'li yetkili, "Genel başkanlar, partiler aynı. Muhalefet başkanlık sistemini istemiyor. En az 30 maddenin yazılma imkanı ve ihtimali yok" diye konuştu.
Bir partinin anayasayı tek başına değiştirebilmesi için 367 sandalyeye sahip olması gerekirken, 330 milletvekilinin desteği ile anayasa değişikliği referanduma götürülebiliyor.
AKP'nin Meclis'te 317 sandalyesi bulunuyor. Oy kullanma imkanı olmayacak Meclis Başkanı da AKP'li olduğu için, iktidar partisinin anayasa değişikliği için en az 14 milletvekili desteğine daha ihtiyacı var.
Analistler mevcut TBMM tablosunda ve partilerin görüşlerinde esneme olmadığı bir ortamda ancak kısmi bir anayasa değişikliğinin mümkün olacağı görüşündeler.
Global Strateji Araştırma Şirketi'nden Süleyman Özeren, "Eğer siyasi partiler kendi önceliklerini dikte etmeye devam ederse yepyeni anayasa yapılması mümkün olmaz" diye konuşurken, Metropoll Araştırma Şirketi Başkanı Özer Sencar, "AKP ile CHP'nin uzlaşması çok zor... Bir yıllık perspektifte anayasa değişikliği için bir girişim bile beklemiyorum. Kısmi değişiklik konuşulabilir" dedi.
Kısmi anayasa değişikliği fikrine iktidar ve muhalefet de yeşil ışık yakıyor.
Reuters'a bilgi veren CHP'li bir kaynak, AKP'den de kısmi anayasa değişikliği yönünde bir öneri gelmesini beklediklerini belirtirken, "Ancak anlaşacağımız konular arasında yüksek yargının AKP'nin çoğunluğu ile değiştirilmesi tarzı bir öneri bulunmaz. Diğer önerileri Davutoğlu'ndan dinleriz" dedi.
AKP Genel Başkan Yardımcısı Selçuk Özdağ, "Daha önce anlaştığımız 60 maddeyi, 70-80-90 yapalım. Uzlaşamadığımız konuları da zamana yayalım" derken, MHP Genel Başkan Yardımcısı Mevlüt Karakaya, "60 maddelik mutabakatı aynen kabul edip, uzlaşılacak ilk maddeyi de 61'inci madde sayarak yolumuza devam ederiz" diye konuştu.
TBMM'de 2011'de anayasa yazmak için kurulan Uzlaşma Komisyonu özellikle başkanlık sistemi tartışması nedeniyle 2013'te anlaşamayarak dağılmıştı. Dört parti 60 madde üzerinde mutabakat sağlamış, ama bu maddeler anayasanın bütününde uzlaşma olmadığı için parlamentoya getirilememişti.
BAŞKANLIK SİSTEMİ KİLİDİ
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan yapılacak yeni anayasada başkanlık sistemine geçilmesi gerektiğini savunurken, iki hafta önce başkanlık sistemi ve anayasa konusunda iki ayrı referandum yapılabileceğini açıklamıştı.
Davutoğlu da, "Yeni anayasa için kafamda net bir tablo var ama tartışılmaz değil, doğru olan yönetim şekli başkanlık sistemidir" açıklamasını yapmıştı.
Ancak Davutoğlu'nun AKP seçim beyannamesinde yer vermesine karşın başkanlık sistemini Erdoğan kadar sık gündeme getirmemesi, kulislerde başkanlık için Erdoğan kadar ısrarcı olmayacağı şeklinde yorumlanıyor.
Kılıçdaroğlu da katıldığı bir TV programında da Davutoğlu'nun başkanlık sistemini istediğini düşünmediğini, bunun Erdoğan'ın talebi olduğunu dile getirmişti.
CHP'nin Eski Anayasa Uzlaşma Komisyonu üyesi Rıza Türmen, "AKP'nin düşündüğü başkanlık sistemi gelirse Türkiye demokratikleşmek yerine anayasal diktatörlüğe gidecek" yorumunu yaparken, MHP'li Karakaya da, "Kırmızı çizgilerimiz belli. Başkanlık sistemine karşıyız" diye konuştu.
MHP ve CHP ayrıca anayasanın değiştirilemez ilk dört maddesini tartışmayacağını belirtiyor.
Davutoğlu yeni anayasa arayışları çerçevesinde üç muhalefet partisinden de randevu isterken, HDP Eşbaşkanı Selahattin Demirtaş'ın görüşmede Davutoğlu'na güneydoğudaki operasyonları soracağını söylemesi HDP ile randevunun iptal edilmesine neden olmuştu.
HDP Sözcüsü Ayhan Bilgen, partisinin bu sürecin dışında bırakılmasının meşruiyet sorunu doğuracağını söyleyerek, "Bu siyasetin sorun çözme kapasitesi ile ilgilidir, eğer siz her kızdığınızı anayasa masasının dışında tutarsanız o zaman kendiniz çalar kendiniz oynarsınız" dedi.