(Erdoğan'ın açıklamaları ve ek bilgilerle yenilendi)
Ercan Gurses / Orhan Coskun
ANKARA, 16 Kasım (Reuters) - AKP'nin MHP'ye sunduğu başkanlık sistemine ilişkin anayasa değişiklik teklifinde ilk cumhurbaşkanlığı seçiminin 2019'da yapılması öngörülürken, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın o süreye kadar düzenlemedeki bazı yetkileri kullanması da sağlanacak.
Reuters'a bilgi veren AKP'li yetkililer, başkanlık sistemi özellikleri taşıyan yeni modelin adının "Cumhurbaşkanlığı sistemi" olarak tanımlandığını belirtirken, ilk cumhurbaşkanlığı seçiminin 2019 yılında yapılmasının öngörüldüğünü kaydettiler.
Erdoğan bugün konuya ilişkin, "Anayasa çalışmasındaki (tanımın) cumhurbaşkanlığı ya da başkanlık olması benim açımdan sıkıntı değil.. Taslak metni henüz görmedim" ifadesini kullandı. hakkında bilgi sahibi AKP'li bir yetkili, 2019'a kadar Erdoğan'ın görevini sürdürürken, yeni sistemde tanımlanan bazı yetkileri kullanabileceğini vurguladı. Aynı yetkili, "Şu anda öne çıkan, seçimin 2019 yılında yapılması. Bunun mantığı da gerekli mevzuatın o güne kadar hazırlanması" diye konuştu.
Teklifte cumhurbaşkanının parti üyeliğinin devamı da öngörülüyor. Erdoğan, "Cumhurbaşkanının partisiyle devamı daha güçlü adımlar atılmasını sağlar. Cumhurbaşkanının partisiyle bağının kesilmesi aktif yapının zafiyetini getirir" şeklinde konuştu.
Mevcut anayasada, Cumhurbaşkanı'nın seçildiği an partisiyle ilişiğinin kesilmesi öngörülüyor.
CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ VE ATAMA YETKİSİ
Taslağa göre cumhurbaşkanı, yürütmenin alanına giren konularda "cumhurbaşkanlığı kararnamesi" çıkarabilecek. Temel hak ve özgürlükler ile ilgili konularda ise kararname çıkaramayacak.
Cumhurbaşkanı, Genelkurmay Başkanı, MİT Müsteşarı, rektörler başta olmak üzere üst düzey bürokratları, belli oranda HSYK ve Anayasa Mahkemesi üyesini atayabilecek.
ÜNİTER YAPI VE İKİ KEZ SEÇİLME HAKKI
Taslağa göre ülkenin üniter yapısı ve tek meclisli sistem korunacak.
Cumhurbaşkanı, beşer yıllığına en fazla iki kez seçilebilecek. Seçim iki turlu olacak. İlk turda yüzde 50 oy çıkmazsa, ikinci tura en fazla oyu alan iki aday katılacak. Burada en yüksek oyu alan cumhurbaşkanı seçilecek.
Taslak mevcut haliyle kalırsa, 2019 yılına kadar görevini sürdürecek olan Erdoğan'ın, iki cumhurbaşkanlığı seçimine daha katılma ve seçilmesi halinde 2029'a kadar bu koltukta oturma imkanı bulunuyor.
CUMHURBAŞKANI YARDIMCILIĞI, FESİH VE KABİNE
Yeni sistemde cumhurbaşkanının bir yardımcısı olacak. MHP'nin de sıcak bakması halinde cumhurbaşkanı yardımcısı sayısının ikiye çıkabileceği belirtiliyor. Sistem yürürlüğe girdiği anda Başbakanlık makamı da kaldırılıyor.
Fesih konusunun anayasa taslağına nasıl gireceğiyse henüz netleşmedi. AKP'li bir yetkili "Şu anda fesih konusu taslakta yer almıyor, eğer konulursa cumhurbaşkanı ve meclisin karşılıklı olarak birbirini feshetmesi şeklinde düzenleme yapılabilir" ifadesini kullandı.
Aynı yetkili taslakta cumhurbaşkanının kabineyi parlamento dışından atamasının düzenlendiğini de belirterek, parlamento içinden atama yapılırsa atanan bakanın milletvekilliğinin düşeceğini de belirtti.
MECLİS DIŞINDAN DA ADAY GÖSTERİLEBİLECEK
Düzenlemeye göre, mecliste 20 milletvekili bulunup, grup kurma hakkı olan partiler cumhurbaşkanlığı adayı gösterebilecek. Ayrıca, parlamento dışında olmasına karşın son genel seçimde yüzde 5'in üzerinde oy alan partilerin aday göstermesi de seçenekler arasında.
MHP KİLİT PARTİ KONUMUNDA
Türkiye'nin yönetim şeklinin başkanlık sistemine dönüştürülmesini savunan ancak bunun için gereken anayasa değişikliğini tek başına referanduma taşıyabilmek için TBMM'de en az 14 sandalye desteğine daha ihtiyaç duyan AKP, bu konuda TBMM'de 39 sandalye ile temsil edilen MHP'ye güveniyor.
AKP'nin taslak teklifi bu hafta MHP'ye ulaştırılırken, iki parti arasında kurulacak komisyonda teklife son şeklinin verilmesi amaçlanıyor. MHP'den dün ihraç edilen Gaziantep Milletvekili Ümit Özdağ ile birlikte hareket eden, dört ya da beş milletvekilinin olası teklife red oyu vermeleri bekleniyor.
KOMİSYON İKİ KİŞİDEN OLUŞUYOR
Başkanlık sistemini içeren anayasa değişiklik teklifini hazırlamak üzere, AKP, Genel Sekreter Abdülhamit Gül'ü, MHP ise Afyonkarahisar Milletvekili Mehmet Parsak'ı görevlendirildi.
Yıldırım ve Bahçeli iki kişilik bu komisyona CHP'nin de katılabileceğini ifade etse de, CHP'li yetkililer başkanlık sistemi düzenlemesini peşinen reddedeceklerini açıklıyor.
Yıldırım bugün yaptığı açıklamada "Hazırlıklarda sona geldik. Anayasa değişiklik teklifini bugünlerde Meclis'e sunmuş olacağız" diye konuştu.