ANKARA, 16 Haziran (Reuters) - Yargıtay ve Danıştay'ın yeniden yapılandırılması ve istinaf sistemine geçilmesi gibi pek çok değişikliği içeren tasarı TBMM'de görüşülmeye başlandı ancak muhalefet partileri anayasaya aykırı olduğunu söyledikleri tasarıya yüksek yargının hükümet ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın kontrolü altına gireceği gerekçesiyle karşı çıkıyor.
AKP, Aralık 2013'te aralarında dört eski bakan ve yakınlarının yanı sıra bazı işadamları hakkında rüşvet ve yolsuzluk iddiaları ile ilgili açılan soruşturmaları Fethullah Gülen cemaatinin "darbe girişimi" olarak nitelendirirken, cemaatin özellikle yüksek yargıda olduğunu belirttiği üyelerini tasfiye etmeye çalışıyor.
Hükümetin geçtiğimiz günlerde Meclis'e sunduğu "Danıştay Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı" TBMM Adalet Komisyonu'nda ele alınmaya başlandı.
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ tasarıyla ilgili yaptığı sunumda son dönemde yüksek mahkemelerin iş yükünde artış olduğunu, 20 Temmuz'da istinaf sistemine geçilmesi ile bu iş yükünün azalacağını belirterek, Yargıtay ve Danıştay'ın iş yükünün de azalacağını, bu durumda iki kurumun daire sayılarının yeniden belirlenmesi gereğinin ortaya çıktığını kaydetti.
Yargıtay ve Danıştay'ı yeniden yapılandıracak olan 38 maddelik tasarı ile, Yargıtay'ın daire sayısı 46'dan 24'e, üye sayısı 516'dan 200'e; Danıştay'ın daire sayısı 17'den 10'a, üye sayısı 195'ten 90'a inecek.
CHP Grup Başkanvekili Levent Gök, CHP adına yaptığı konuşmada, tasarının anayasaya aykırılıklar içerdiğini söyleyerek, bu nedenle ya alt komisyona çekilmesi ya da yapılacak bir anayasa değişikliği ile yargı bağımsızlığının sağlanması gerektiğini belirtti.
Gök, "Ülkede adaletten kimse kuşku duymasın, 'mahkemede dosyama bakan hakim-savcı acaba neci' diye kimse düşünmesin. İnsanlar mahkemeye gittiği zaman adalete güvensin, ama maalesef böyle bir durum ortada yok, ülkeyi bu durumdan çıkarmamız gerekiyor" dedi.
Tasarıya göre Yargıtay ve Danıştay'daki mevcut iş yükü dikkate alınarak daire ve üye sayılarının belirlenen sayıya indirilmesi için kademeli geçiş öngörülürken, iki kurumun üyeleri Anayasa Mahkemesi üyelerinde olduğu gibi 12 yıllık süre için seçilecek ve görev süreleri bittiğinde yeniden yüksek mahkeme üyesi olamayacaklar.
Kanun yürürlüğe girdiği tarihte Yargıtay ve Danıştay'da başkanlar hariç mevcut üyelerin üyelikleri sona ererken, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilmesi durumunda kanun yürürlüğe girmesinden itibaren beş gün içinde görevi sona eren üyeler arasından Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca yeni üyelerin seçimi yapılacak.
Danıştay'ın yeni üyeleri de HSYK ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından belirlenecek. Erdoğan Danıştay'ın 24 üyesini tek başına seçecek ve bu üyeler 12 yıl süreyle daha Danıştay üyesi olarak görev yapacak. Anayasaya göre, Danıştay üyelerinin 4'te 1'ini Cumhurbaşkanı seçiyor.
CHP İstanbul Milletvekili İlhan Cihaner Reuters'a yaptığı açıklamada tasarı ile ilgili olarak şöyle konuştu:
"Görünüşte istinaf mahkemelerinin kurulması gerekçesiyle yapılıyor gibi gösterilse de asıl amaç yargıda Cemaatle mücadele adı altında hükümete daha yakın yeni bir kadrolaşmaya gitmek. Bu düzenlemelerin bazıları anayasaya aykırı. Bu nedenle bu sorun en üst düzeyde toplumsal destek de sağlanarak anayasa ile çözümlenmeli. Tasarı bu haliyle Cemaat ile mücadele ediliyor adı altında hükümetin hoşuna gitmeyen kararları verenlerin tasfiyesi ile sonuçlanacak."
Yargıtay Başkanı İsmail Rüştü Cirit ve Danıştay Başkanı Zerrin Güngör'ün görev süresi 12 yıl daha devam edecek. Yüksek mahkeme başkanları son dönemde hükümet ve Cumhurbaşkanlığı ile yakın ilişkide oldukları gerekçesiyle muhalefet tarafından sert dille eleştirilmişti.
Türkiye Barolar Birliği Başkanı Metin Feyzioğlu tasarıya ilişkin yaptığı açıklamada, siyasi iktidarın yargıya dair bugüne kadar yaptıkları bundan sonra yapacaklarına dair güven vermediğini söyleyerek, "Elbette yargı teşkilatı içinde devlet dışı bir hiyerarşik yapılanma kabul edilemez. Ancak bununla mücadele ediyorum diye yüksek mahkemeleri tamamen siyasi iktidarın istediği kişilerle donatmak da aynı derecede sakıncalıdır. Böyle bir durumda yargı gücü de bir tek kişinin elinde toplanmış olur" dedi.
Tasarı ile ayrıca hakim ve savcı adaylarına meslek öncesi eğitim sonunda yapılan yazılı sınava ilave olarak sözlü sınav da getiriliyor.
Hakim ve savcılar hakkında kanun yolu incelemesi aşamasında kanun yolu değerlendirme formu düzenlenmesine yönelik değişikliğe de yeni düzenlemede yer verilirken, bu kapsamda 2011'de kaldırılan Yargıtay tarafından incelenen dosyalarda ilgili hakim ve savcılar hakkında not verilmesine ilişkin uygulama yeniden getiriliyor.
KAYYUMLARLA İLGİLİ YENİ DÜZENLEME
Tasarıda ayrıca kayyumlarla ilgili yeni düzenlemeler de öngörülürken, şirketlerin ortaklık payları veya menkul kıymetler idare yetkilerinin de kayyuma devredilmesi öngörülüyor.
Halen Ceza Muhakemeleri Kanunu uyarınca bir şirketin faaliyeti çerçevesinde suç işlendiği hususunda kuvvetli şüphe bulunması halinde soruşturma ve kovuşturma sürecinde şirket işlerinin yürütülmesiyle ilgili kayyum atanabiliyordu.
Böylelikle kayyum tedbirinin uygulanabileceği suçlar listesi genişletiliyor. Tasarıya göre "güveni kötüye kullanma, nitelikli dolandırıcılık, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar (terör suçları), Sermaye Piyasası Kanunu'nun 110. maddesinde tanımlanan suçlarda" da kayyum atanabilecek.