Dasha Afanasieva / Tulay Karadeniz
ANKARA, 1 Nisan (Reuters) - Uluslararası Af Örgütü yayınladığı bir raporla, Türkiye'nin son aylarda binlerce mülteciyi yasadışı olarak ülkelerine geri gönderdiğini belirterek, Türkiye ve Avrupa Birliği (AB) arasında sağlanan anlaşma gereği 4 Nisan'dan itibaren Yunan adalarındaki mültecilerin Türkiye'ye geri gönderilmesinin risklerine dikkat çekti.
Türk Dışişleri Bakanlığı ise Türkiye'nin Suriyelilere "açık kapı politikası" uyguladığını belirterek "zorla geri gönderme" iddialarını yalanladı.
Af örgütü raporunda Türkiye'nin mülteciler için "güvenli üçüncü ülke" olmadığını belirterek; Türkiye, AB ve uluslararası hukukla çelişir şekilde son yedi ve dokuz hafta içinde binlerce Suriyelinin toplu gruplar halinde ülkelerine geri gönderilmiş olmasının mümkün olduğu belirtildi.
Af Örgütü Avrupa ve Orta Asya Direktörü John Dalhuisen, "Sınırları mültecilere kapatma çaresizliği içinde AB liderleri en basit gerçeği gözardı ettiler: Türkiye Suriyeli mülteciler için güvenli bir ülke değil ve her geçen gün daha az güvenli hale geliyor" dedi.
Dışişleri Bakanlığı ise Suriyelilerin ülkelerine zorla gönderildiği iddiasını yalanladı. Reuters'a konuşan bir Dışişleri Bakanlığı yetkilisi, "Türkiye, ülkelerindeki savaş ortamından kaçan Suriyelilere yaklaşık beş yıldır "açık kapı politikası" uygulamakta ve uluslararası yükümlülükleri çerçevesinde, sınırda "geri göndermeme" ilkesine titizlikle uymaktadır. Bu yaklaşımda herhangi bir değişiklik söz konusu değildir" dedi.
Türkiye'nin 2.7 milyon Suriyeliye evsahipliği yaptığını belirten yetkili, "Uluslararası hukuk ve ulusal mevzuatı çerçevesinde ülkemizden koruma talebinde bulunan hiçbir Suriyeli zorla ülkesine geri gönderilmemekte, gönüllü geri dönüş için hiçbir Suriyeliye herhangi bir telkin ya da zorlamada bulunulmamaktadır. Yukarıda zikredilen sayıda Suriyeliye ev sahipliği yapan ülkemizin iddia edildiği gibi az sayıdaki Suriyeliyi zorla göndermeye çalışmayacağı ortadadır" ifadelerini kullandı.
Ancak Af Örgütü raporunda, ülkenin güney sınırında elde edilen ifadelere dayanarak, Ocak ayının ortasından beri günde ortalama 100 Suriyeli kadın, erkek ve çocuktan oluşan grupların yetkililerce toplanarak ülkelerine geri gönderildiği belirtildi.
Geri gönderilen mültecilerin birçoğunun Türkiye'de kayıtları alınmayanlar olduğu belirtilirken, bazı insan hakları örgütlerinin kayıtlı olmalarına rağmen yakalandıkları sırada belgeleri üzerinde olmayanların geri gönderildiğine dair vakalar tespit ettikleri bilgisi de raporda yer aldı.
Af Örgütü, araştırmaları sonucunda güneydoğu illerinde Suriyelilerin kayıtlarının alınması işlemlerinin yetkililerce azaltıldığının saptandığını da belirtti.
Türkiye ve AB arasında sağlanan anlaşma çerçevesinde Türkiye'den Yunan adalarına yasadışı yollarla giden mülteciler 4 Nisan'dan itibaren Türkiye'ye geri gönderilecek. Türkiye aldığı her bir Suriyeli için AB ülkelerine bir Suriyeli gönderecek. Suriyeli olmayan göçmenlerin ise kendi ülkelerine geri gönderilmeleri öngörülüyor.
Dalhouisen, "Suriye mültecilerin geniş gruplar halinde ülkelerine geri gönderilmesi Türkiye-AB anlaşmasının çok önemli eksiklerini gözler önüne seriyor. Bu anlaşma ancak en katı kalplerin ve uluslararası hukuku hiç düşünmeden gözardı edebileceklerin uygulayabilecekleri bir anlaşma" dedi.