ANKARA, 18 Kasım (Reuters) - Birleşmiş Milletler'in ifade özgürlüğü konusundaki özel raportörü David Kaye, Türkiye'deki temas ve incelemelerinin ardından ülkenin ifade özgürlüğü noktasındaki durumunun "karamsar ve vahim" olduğunu belirterek, hükümete ifade özgürlüğü hakkını kullandığı için cezaevinde bulunan herkesin derhal serbest bırakılmasını da içeren bazı adımları atması yönünde çağrıda bulundu.
Hafta boyunca Türkiye'de bakanlıklar, Anayasa Mahkemesi, sivil toplum örgütleri ve cezaevinde bulunan bazı gazeteciler ile görüşmelerinin ardından Ankara'da basın toplantısı düzenleyen Kaye, hem 15 Temmuz darbe girişimi hem de PKK ve İslam Devleti gibi örgütlerin saldırıları nedeniyle hükümetin tehdit hissetmesinin haklı olduğunu ve ülkede yaşayan herkesi koruma sorumluluğu bulunduğuna dikkat çekerken, "Ancak bu hükümete verilmiş bir açık çek değildir, ifade özgürlüğü hiçbir kısıtlamaya tabi değildir" dedi.
Basın toplantısında ziyaretinin ardından ifade özgürlüğü konusunda vardığı sonuçların "karamsar" olduğunu belirten Kaye, ziyaretine ilişkin yaptığı yazılı açıklamada da, Türkiye'de ifade özgürlüğünün durumunu "vahim" sözleriyle nitelendirdi.
Özellikle 15 Temmuz darbe girişiminin ardından çok sayıda gazetecinin ve akademisyenin gözaltına alındığına ya da işlerinden çıkarıldığına, başta muhalif basın-yayın organlarına yönelik kısıtlamaların arttığına, çok sayıda akademisyenin işlerine son verildiğine ya da gözaltına alındığına, çıkarılan KHK'lar ile 300'den fazla sivil toplum örgütünün kapatıldığına dikkat çeken Kaye, özellikle Terörle Mücadele Kanunu'nun bu çerçevede kullanımında sıkıntılar olduğuna dikkat çekti.
Cezaevinde bulunan bazı Cumhuriyet gazetesi çalışanları ve yine cezaevinde bulunan dilbilimci Necmiye Alpay ile görüştüğünü belirten Kaye, ancak cezaevindeki gazeteciler Mehmet Altan, Ahmet Altan ile Cumhuriyet gazetesi yazarları Murat Sabuncu, Kadri Gürsel, Musa Kart gibi isimlerle ve cezaevindeki yazar Aslı Erdoğan ile görüşmesine izin verilmediğini kaydetti.
Temaslarının ardından ifade ve basın özgürlüğü alanındaki sorunları gidermek için hükümete yönelik bazı tavsiyeler belirlediğini belirten Kaye bunları şöyle sıraladı:
-Hükümet acilen cezaevinde bulunan yazar, gazeteci ve akademisyenleri serbest bırakmalı,
-Hükümet alınan her türlü önlemin ve uygulanan kısıtlamaların "orantılı" olmasına dikkat etmeli, herhangi bir hakkı elinden alınanlar için bu kararlara yasal itiraz yolları açık olmalı,
-Hükümet özellikle istihdam hakkından mahrum bırakılan kişilere yönelik düzenlemeleri gözden geçirmeli,
-Basın ve tüm bireyler kamuyu ilgilendiren konularda yorum yapma, görüş beyan etme hakkına sahip olmalı,
-Terörle Mücadele Kanunu gözden geçirilmeli,
-Ceza Kanunu'nun cumhurbaşkanına hakaretle ilgili maddeleri kaldırılmalı,
-Medya kuruluşları ve internet medyası üzerindeki engellemeler kaldırılmalı.
Türkiye ziyaretini bu konudaki başvurusunu yaptıktan sonra hükümetin daveti ile gerçekleştirdiğini belirten Kaye, hükümet ile irtibatta kalarak belirlediği bu önerilere ilişkin hükümetin yorumlarını alacağını belirtti.
Kaye, bu yorumları da dikkate alarak Türkiye ziyareti sırasında ifade özgürlüğü konusunda elde ettiği veriler ve vardığı sonuçlara dair kapsamlı bir rapor hazırlayarak gelecek yıl ilkbahar aylarında BM İnsan Hakları Konseyi'ne sunacak.