Ayla Jean Yackley / Humeyra Pamuk
İSTANBUL, 15 Mart (Reuters) - Bir ay içinde Ankara'yı hedef alan ikinci intihar saldırısı, Türkiye ile Kürt militanlar arasındaki savaşta yeni ve tehlikeli bir perdenin açıldığını gösteriyor.
Suriye ve Irak'taki savaşlardan beslenen ölümcül saldırılar artık büyük kentleri hedef alıyor.
Güvenlik kaynakları Pazar akşamı gerçekleştirilen ve 37 kişinin hayatını kaybettiği saldırının PKK ile bağlantılı iki kişi tarafından gerçekleştirildiğini belirtiyorlar.
Viranşehir'den yola çıkan saldırganlar BMW marka, tesiri artırılmış bomba yüklü lüks araç ile başkentin merkezinde bir otobüs durağına intihar saldırısı düzenledi.
Başbakan Ahmet Davutoğlu, dün akşamki açıklamasında saldırıyı PKK'nin gerçekleştirdiğini belirterek, "Bölücü terör örgütünü işaret eden neredeyse kesinleşmiş bulgular" olduğunu ifade ederken, saldırıyı henüz üstlenen olmadı.
Türkiye'de İslam Devleti dahil olmak üzere birçok radikal örgütün saldırıları ile karşı karşıya. Hükümet ise saldırıların sorumluluğunu PKK'nın üzerine alelacele yıktığı için eleştiriliyor.
Saldırganların PKK ile veya PKK bağlantılı örgütler ile ilişkisi kesinleşirse, hem saldırıda kullanılan komplike yöntem, hem de saldırının güvenlik güçleri yerine çok sayıda sivil hedef alması örgütün eylemlerinde büyük bir değişikliğe gittiğini gösteriyor.
Güvenlik uzmanı eski subay Metin Gürcan, "Hasar gücü yüksek hareketli araçların intihar saldırılarında kullanılması Türkiye için yeni bir şey... Bu tür saldırılar Suriye ve Irak'ta gündelik hayatın bir parçası. Türkiye de sıklıkla olduğu yerlerden biri oluyor" dedi ve ekledi:
"PKK'nın sivilleri hedef alması yeni bir şey değil... ama bu ölçek yeni."
Güvenlik güçleri ile PKK arasında yaklaşık iki buçuk yıl süren ateşkes geçen yıl Temmuz ayında sona erdi. Ateşkesin ardından şiddetin doruk yaptığı 1990'lardan bu yana en sert çatışmalar yaşanıyor. Çatışmalar ağırlıkla Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da militanlar ile güvenlik güçleri arasında kent merkezinde yaşanırken, operasyonlar sonrası kentler savaş alanına dönüyor.
Ankara, artan şiddet olaylarının Suriye'nin kuzeyindeki gelişmelerle bağlantılı olduğunu düşünüyor. Suriyeli Kürtlerin başlıca silahlı gücü YPG, geçen yıllarda Suriye'nin kuzeyinde Türkiye'ye ile uzun bir sınırı bulunan bölgeyi İslam Devleti ve Beşar Esad'ı düşürmeye çalışan muhaliflerden aldı.
Cumhurbaşkanlığı sözcüsü İbrahim Kalın, geçen ay iki ülkedeki militanlar arasında fark olmadığını, "Birçok durumda... aynı teröristler, aynı militanlar Türkiye'ye PKK bayrağıyla geçiyor, Suriye'de ise YPG bayrağına sarılıyor. İkisi de aynı şey" şeklinde özetledi.
Türk güvenlik yetkilileri, sınır kapılarında Suriye tarafının YPG kontrolü altında bulunduğunu ve Türkiye'nin istikrarını bozmak için mühimmat ve militan geçişi için kullanılabileceğini söylerken, YPG'nin siyasi kanadı bu suçlamaları reddediyor.
Eski özel harekat subayı ve güvenlik analisti Mete Yarar ise, "(PKK) Suriye ve Irak'ta yağmalanan cephaneliklerden büyük miktarda patlayıcı ele geçirdi. Bunlar piyasadan alabileceğiniz türde patlayıcılar değil, askeri patlayıcılar" diyor.
SEÇENEKLER SINIRLI
Hükümet ve cumhurbaşkanı Ankara gibi saldırıların terörle mücadele azmini azaltmayacağını ifade ederek PKK'nın Kuzey Irak'taki kamplarına havadan, güneydoğuda ise karadan harekatın süreceğinin ve belki de Suriye'de bulunan YPG'nin tekrar top ateşine tutulacağının sinyalini verdi.
Ancak bunlar hemen sonuç vermeyen kunt silahlar ve birçok vatandaşın hükümetin bundan sonraki saldırıları önleyecek becerisi olup olmadığını sorgulamasına yol açıyor. Sözcü gazetesinin saldırı sonraki gün, "Soruyoruz milletin canını kim koruyacak" manşetiyle çıktı.
Güvenlik uzmanları bomba yüklü araç gibi hareketli hedefleri önlemenin son derece zor olduğunu söylüyorlar. Özellikle de Suriye ve Irak'taki karışıklık nedeniyle istihbarat toplamanın güç olduğu bir ortamda.
Yarar, "İstihbarat kurumlarının düzgün çalışması için diğer tarafta bir muadilin bulunması gerekir. Böylece insanların ve tehditlerin ayrıştırılacağı bir sistem oluşturulur. Ama Türkiye'nin 1,200 kilometrelik güney sınırında böyle bir oluşum yok" diyor.
Ankara Suriye içinde YPG hedeflerini vurma imkanları da, örgüt ABD'nin İslam Devleti ile mücadelede birlikte hareket ettiği için azalmış durumda. ABD'nin YPG'ye desteği, örgütü PKK'nın bir uzantısı olarak gören Türkiye'de hayal kırıklığı yaratıyor.
Gelişmeleri izleyen birçok uzman soruna askeri bir çözüm bulunamayacağını ve Cumhurbaşkan Tayyip Erdoğan'ın 2012'de başlattığı çözüm sürecine dönülmesinin neredeyse kaçınılmaz olduğunu belirtiyorlar. Ancak müzakerelere dönülmesi daha vakit alacak gibi. Hükümet müzakerelerin ancak militanlar silah bıraktığında başlayacabileceğinde ısrar ediyor.
International Crisis Group Türkiye analisti Nigar Göksel ise, "İki taraf da bu çatışmanın askeri yöntemlerle çözülemeyeceğini biliyor. Biz sonunda iki tarafın da müzakere masasına geleceğini düşünüyoruz, ancak ikisi de masaya daha güçlü oturmaya çalışıyorlar" diyor.
KONTROLDEN ÇIKIŞ
Diğer bir soru da, devletin çözüm sürecinde bundan önce müzakere ettiği kişilerin olaylar üzerinde ne kadar kontrolü olduğu. Şu anda pekçoğu genç yeni nesil savaşçılar olarak çatışmalarda başrolü oynuyor. Bunların bazıları silahlı eylemleri güneydoğunun ötesine taşımak istiyor.
PKK'nın tarihi hakkında "Kan ve İnanç" isimli kitabı yazan Aliza Marcus, "Türkiye'de Kürtler arasında büyük bir öfke var. Yüzlerce kişi öldürüldü, kentler yıkıldı ve her zaman akıllarda PKK'nın neden Kürtlerin zarar görebileceği yerlerde savaştığı sorusu dolaşıyordu" diyor.
Marcus, Ankara'daki bombalı saldırının "PKK ile Türkiye devleti arasındaki savaşta yeni ve tehlikeli bir kırılmaya" işaret ettiğini belirterek, "PKK savaşı ülkenin batısına taşımaya niyetli olduğunu gösteriyor, Türklerin de Kürtlerin çektiği şekilde acı çektiğini görmek istiyor" diyor.
Ankara'da bundan önce yapılan askeri bir otobüsü hedef alan ve çoğu asker 29 kişinin öldüğü saldırıyı daha önce PKK'dan ayrılan Kürdistan Özgürlük Şahinleri (TAK) üstlenmişti.
Güvenlik uzmanları iki örgüt arasındaki yakın bağlantının sürdüğünü belirtiyorlar.
TAK'ı PKK'nın kentlerde ve ülkenin batısında eylem yapan kolu olarak niteleyen Marcus, örgütün uluslararası kredibilitesine özen gösteren PKK'ya "inandırıcı yadsınabilirlik" fırsatı sunduğunu belirtiyor.
"PKK, TAK'a lojistik, eğitim ve silah desteği veriyor, ancak saldırılarını nerede, ne zaman ve nasıl yapacağı konusunda inisiyatifi TAK'a bırakıyor" diyen Gürcan sözlerini şöyle bitiriyor:
"Maalesef bu bölge etnik veya dini amaçlarla ölmeye hazır çok genç üretiyor; üniversite öğrencileri, 14 yaşındakiler ölmek istiyor."