* Müteahhitlerin kâr marjındaki daralma ve işletme sermayesi eksiği nedeniyle inşaat sektöründe tahsilat sorunu yaşanıyor
* Yapı ruhsatları ve izinlerindeki yüksek artışı konut satışları karşılamıyor; arz fazlasıyla fiyatlarda aşağı hareket başladı
* Yeni imar yasası ve konutta KDV indiriminin sona ermesiyle sektörde yavaşlama olabilir
* Türk müteahhitlerin yurtdışı işlerinde ciddi düşüş var; dış politika ve jeopolitik gelişmeler temel belirleyici olacak
Ceyda Caglayan
İSTANBUL, 14 Eylül (Reuters) - Yılın ilk yarısında yüzde 6.4'lük büyümeyle ekonominin genelinin üzerinde bir performans gösteren inşaat sektörü için iç ve dış kaynaklı riskler artarken; içeride konut sektörüne yönelik vergi indirimlerinin sona erecek olması ve yürürlüğe girecek yeni imar yasası, dışarıda ise dış politika eksenli gelişmeler sektörün belirleyicileri olacak.
Artan inşaat maliyetlerinin fiyatlara yansıtılmaması nedeniyle müteahhitlerin kâr marjında önemli daralma olduğuna dikkat çeken sektör temsilcileri, sektörde işletme sermayesi yokluğu kaynaklı tahsilat sorunları yaşandığına ve ödeme vadelerinin uzadığına işaret ediyor.
İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (İMSAD) tarafından düzenlenen ve inşaat sektöründeki görünümün ele alındığı "Gündem Buluşmaları" toplantısında konuşan İMSAD Başkanı Ferdi Erdoğan, "İnşaat sektörü ilk yarıda yüzde 6.4 büyüdü. Olumsuz etkilenen sektör ise gayrimenkul. Gayrimenkul büyümesi yüzde 1.7'de kaldı. Ciddi bir konut stoku oluşmuş durumda ve üç büyük ilde konut satışında ciddi yavaşlama var" dedi ve ekledi:
"Konut kredileri geçen seneye göre yüzde 14 artmış. Ama gayrimenkul sektöründeki kredi artışı yüzde 22.2 ile daha yüksek. İşletme sermayesi sorunu olduğunu görüyoruz. Ciddi bir işletme sermayesi yokluğu ile inşaatların yavaşlamasını, malzeme satıcılarının da ödeme sorunları yaşadığı bir döneme şahidiz. Vadelerin açıldığı, ödemelerin ertelendiği bir dönem yaşıyoruz" dedi.
İMSAD Ekonomi Danışmanı Can Fuat Gürlesel de, gayrimenkul sektöründeki projeler ve kiralama işlemlerinin özellikle ticari gayrimenkuller tarafında önemli ölçüde yavaşladığına dikkat çekti.
Gürlesel, "İnşaat ve gayrimenkul sektöründe müteahhitlerin ve gayrimenkul geliştiricilerin kredi hacminde önemli bir gelişme var. Burada iş hacmi artışının da etkisi var ama bir miktar da net işletme sermaye eksiği var. Özellikle gayrimenkul tarafında (sermaye eksiğini) kapatma ihtiyacı olduğu ve bu nedenle kredi alındığını söylemek mümkün" diye konuştu.
Konut satışlarının yapı ruhsatları ve izinlerindeki artışı karşılayamadığını belirten Gürlesel, arz fazlası nedeniyle fiyatlarda da aşağı yönlü bir hareket başladığını söyledi.
Gürlesel'in verdiği bilgiye göre, yılın ilk altı ayında bina inşaat maliyetleri yüzde 17.1, malzeme maliyetleri yüzde 19, işgücü maliyeti yüzde 11.5 artarken; yeni kontu fiyat artışı ise yüzde 2.8'de kaldı.
KR MARJINDAKİ DARALMA İLE TAHSİLAT SIKINTISI ARTABİLİR
Konut fiyatlarının artmamasında geçen yıldan bu yana devam eden konut satış kampanyalarının etkili olduğunu belirten Gürlesel, "Müteahhitler tarafında inşaat maliyetleri artıyor fakat bunu fiyatlara yansıtmak bir yana, fiyatlarda düşüş var. Müteahhitler kâr marjlarını önemli ölçüde daraltarak çalışıyorlar. Buna çok dikkat etmemiz lazım. Önümüzdeki dönemde bu sıkışıklık ödeme ve tahsilat konusunda daha fazla sıkışıklık yaratabilir" dedi.
Gürlesel, Ekim ayında yeni imar yasasının yürürlüğe girmesi ve konuttaki KDV indiriminin Eylül sonunda sona erecek olmasının da bir miktar yavaşlama getirebileceğine işaret etti.
DIŞ POLİTİKADAKİ GELİŞMELER İHRACATI DÜŞÜRÜYOR
Dış politikadaki gelişmelerin inşaat malzemesi sektörünü doğrudan etkilediğini vurgulayan İMSAD Başkanı Erdoğan, Körfez ülkeleri, Rusya ve Irak gibi pazarlardaki kayıpların ardından AB ile gerginleşen ilişkilerin de yeni bir risk unsur oluşturduğuna dikkat çekti.
Erdoğan, "Dış politikamız bizi ciddi etkiliyor. Libya'da yüzde 79, Rusya'da yüzde 67, Irak'ta yüzde 54, İran'da yüzde 40, BAE'de yüzde 32 küçülmüşüz. Suudi Arabistan ve İngiltere'de de iç dinamikler nedeniyle küçülmüşüz. Bu ülkelerin toplamındaki kaybımız 2014-2016 arasında 3 milyar dolar civarında. Tek artan yer Katar. O da bu yaraya bir çare değil" dedi ve ekledi:
"Körfez ülkelerine baktığımızda, Katar ile diğer Körfez ülkeleri arasındaki sıkıntı bizim toplam işimizi etkiliyor. Çünkü körfez ülkeleri genelinde inşaat sektörü ciddi atılım yapar bir yapıda iken sadece Katar'a sıkışmak bizi ciddi darboğaza sokacak gibi gözüküyor. Rusya ile ilişkiler normalleşmeye başladı ama inşaat sektörü ciddi etkilenmiş vaziyette. Irak ciddi kan kaybettiğimiz bir pazar. Kuzey Irak'taki referandum da çok yakından takip ettiğimiz bir başka sorun."
Erdoğan'ın verdiği bilgiye göre, sektör ihracatı son birkaç yılda 21.8 milyar dolar seviyesinden 15.1 milyar dolara gerilerken; bu yılın ilk altı ayında yüzde 3 civarı artışla 8.1 milyar dolar oldu.