Warren Strobel / Yara Bayoumy / Jonathan Landay
WASHINGTON, 18 Ekim (Reuters) - Amerikalı yetkililer, ABD ve Irak'ın Musul ve bulunduğu hassas bölgenin İslam Devleti (İD) sonrasında nasıl yönetileceğini belirlemeden, kenti İD militanlarından kurtarmak için askeri operasyonu başlattıklarını söylediler.
Yetkililer hem Musul planlarındaki boşluklar ve risklerden hem de örgütün Irak'taki fiili başkentinde yenilmesinden sonra ülkenin etnik çeşitlik gösteren kuzeyinde mezhep hesaplaşmaları ve toprak kapışmasının başlamasından kaygı duyuyorlar.
Ancak seçenek olarak, Irak'ın çok parçalı mezhep siyasetinin düzene girmesini beklemenin gerçekçi olmayacağında hemfikirler. İslam Devleti hazır yara almışken, darbe vurmanın tam zamanı olduğunu söylüyorlar.
Hem Batılı hem de Iraklı yetkililer Musul kentinin yönetimi ve savaştan kaçamayan yüzbinlerce sivile yardım için planların hazır olduğunu söylüyorlar.
Muhtemelen Irak'ın gelecekteki istikrarını belirleyecek olan temel bazı konular ise erteleniyor. Bu konular arasında ülkenin kuzeyinde geçerli olan toprak kavgaları var; örneğin Kerkük kentinin bölünmüş yapısı ve özerk Kürt bölgesinin tartışmalı sınırları gibi.
Musul'da iktidarın kentteki Sünni Araplar, Kürtler ve azınlık Türkmen, Hristiyan, Ezidi nüfusları arasında nasıl bölüştürüleceği henüz meçhul.
Deneyimli bir dışişleri yetkilisi, "Bazı önemli yönetişim sorunları, toprak sorunları ertelenecek" dedi.
Irak'ta 2013 yılından bu yılın başlarına kadar ABD büyükelçiliği yapmış olan Lukman Faily, askeri planlama hızlı ilerlerken, "siyaset alanında daha yapılacak çok şey var" dedi.
ABD 2003 yılında ayrıntılı bir savaş sonrası planlama yapmadan, yetersiz sayıda askerle Irak'ı işgal etti. 13 yıl sonra ülkede hâlâ süren kaosun bir nedeni de bu. Afganistan'da da, Amerikan ve Afgan güçlerinin 15 yıl önce Kabil'den çıkardığı Taliban, bugün ilerleme kaydediyor.
Musul'da başlayan savaşın haftalar, belki de aylar sürmesi bekleniyor. Önce Sünni aşiretler ve Kürt peşmergeler kenti kuşatıp 4,000 ila 8,000 İD savaşçısını kentten çıkarmaya çalışacaklar.
ABD Başkanı Barack Obama'nın İslam Devleti ile mücadelede özel temsilcisi Brett McGurk bu ay gazetecilere yaptığı bir açıklamada, "Musul'dan önce her sorunu çözmeye çalışırsak Musul'dan hiç çıkamayız. Bu ivmenin önemli olduğu bir savaş" dedi.
Obama ise Ocak ayında İslamcılardan mümkün olduğu kadar çok toprak almış olarak başkanlıktan ayrılmak istiyor. Musul harekatı, ABD'de 8 Kasım'da yapılacak başkanlık seçimine üç hafta kala başlatıldı.
Adının açıklanmasını istemeyen bir Batılı diplomat, "DAEŞ'e karşı mümkün olduğu kadar fazla ilerleme kaydetmiş olmak istiyorlar" dedi.
TEDİRGİNLİK
Irak Başbakanı Haydar el Abadi'nin Musul'da harekata başlama kararı, Obama yönetiminin önemli isimlerinden bazılarından destek buluyor
Bazı Amerikalı savunma ve istihbarat yetkilileri ise Irak'ın sonradan derlenmiş ordusunun buna hazır olup olmadığını sorguluyorlar. Bu uzmanlar, dağınık bir savaşın ardından, Sünniler, Kürtler ve Şiilerin Musul'un neresini ele geçirdilerse oralarda hakim olma mücadelesine girmesiyle ortamın siyasi bir kabusa dönmesinden kaygılanıyorlar.
ABD yönetiminden bir isim, "Washington'da bazı kesimler... askeri operasyon başlamadan her şeyin yerli yerine oturmasını istiyorlar... eskiden kalan siyasi kavgaları çözmek için Iraklıların dikkatini askeri mücadeleden uzaklaştırırsak sadece DAEŞ'e karşı ivme kaybetmiş oluruz" dedi.
Konuya dahil olan başka unsurlar da var.
Musul ile çok eski tarihi ve kültürel bağları olan Türkiye, kuzey Irak'ta eğittiği bir silahlı gücün Musul savaşına katıldığını açıkladı. Güçlü Şii milislerin de mücadelede rol oynamak istemeleri, halkının çoğunluğu Sünni olan Musul'da mezhep çatışmaları kaygısını körüklüyor.
ABD'li yetkililer, haftalar süren diplomatik temaslar sırasında, bütün taraflara savaşacak güçlerin hepsinin Abadi'nin emrine girmeleri gerektiğini söylediler. Ancak bu mesaja ne kadar bağlı kalınacağını kimse bilmiyor.
Hazırlanan plana göre Musul'un dahil olduğu Ninova vilayetinin eski valisi Nawfal el Agoub, yeniden göreve getirilecek ve kent, her birine ayrı valilerin atanacağı alt birimlere bölünecek.
Kenti Agoub, Bağdat'tan ve Erbil'den atanacak birer temsilci ile birlikte yönetecek.
Birleşmiş Milletler Musul savaşında bir milyona kadar yükselebilecek sayıda insanın evsiz kalabileceğini bildirdi.
Bir ABD dışişleri bakanlığı yetkilisi de, "Daha az insanın etkilenmesi ihtimali var ama tabii ki böyle olacağını varsaymak çok tehlikeli" dedi.
Batılı diplomat İslam Devleti'ne güçlü olduğu Musul'da saldırmanın bir ip cambazı kadar maharet gerektirdiğini söyledi.
"Önceden hazırlık bir yere kadar yapılabilir; ama ayaklarınız yere bastığında ve olaylar gerçekleşmeye başladığında, esnek ve her şeye hazır olmak gerekir."
Haberin orijinali için tıkayın: Bu haber linkleri belirtilen haber ya da haberlerden derlenmiştir. Tam çevrilmiş metin olmayabilir.