İSTANBUL, 17 Haziran (Reuters) - Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Ömer Cihad Vardan, uluslararası yaptırımlar sonrasında tekrar açılan İran pazarında Türk şirketlerin enerji ağırlıklı sektörlerde rekabet gücünün daha düşük olacağını; perakende, inşaat, turizm gibi alanların ise fırsat oluşturduğunu belirtti.
Vardan, özellikle çimento, demir-çelik ve seramik gibi yoğun enerji tüketek sektörlerde İran'ın düşük enerji maliyetleriyle Türkiye'ye rakip olacağını ve bu alandaki Türk firmalarının İran'da yatırım yaparak pazardan istifade edebileceğini belirtti.
Yaklaşık 80 milyon nüfusu ile en az Türkiye kadar büyük bir pazar oluşturan İran, nükleer programı nedeniyle Batı ülkeleriyle yaşadığı ihtilaf sonucu özellikle son üç yılda yoğunlaşan ekonomik yaptırımlara maruz kaldı. Yaptırımlar nükleer programın sınırlanması karşılığı bu yıl başında hafifletildi.
Yaptırımlar nedeniyle Türkiye'nin İran'a ihracatı 2012-2015 döneminde yüzde 63 gerilerken, iki ülkenin ticaret hacmi 20 milyar dolarlardan 2015 sonunda 10 milyar doların altına indi. Türkiye, hem ihracatını artırmak hem de iki ülke arasındaki ticaret hacmini 30 milyar doların üzerine çıkarmayı hedefliyor. Başkanı Ömer Cihad Vardan, dün akşam Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ile birlikte KPMG'ye hazırlatılan İran pazarı raporunun tanıtımında İran'ın Türkiye'nin Ortadoğu ve Orta Asya ihraç pazarlarına yakınlığı ve düşük enerji fiyatları gibi yapısal unsurlar nedeniyle Türkiye'nin rakibi olacağına dikkat çekti.
Çimento, demir-çelik ve seramik gibi enerji maliyetlerinin yüksek olduğu sektörlerde düşük enerji fiyatlı İran'ın Türkiye'ye rakip olacağını belirten Vardan, "İran'ın küresel ekonomik sisteme entegre olması ve üretim kalitesini artırmasıyla birlikte sıkıntı çekeceğimiz ortada. (Bu alanlarda) orada kendi tecrübelerimizi taşıyarak yatırıma girebilirsek veya mevcut tesisleri işletebilir hale gelirsek oradaki fırsatları değerlendirme şansımız olur" dedi.
Vardan, İran'daki teknoloji olarak geride kalmış petrol üretim tesislerinin yenilenmesi alanında inşaat ve diğer sektörlerden şirketlerin yer alabileceğini belirtti.
Vardan otel, alışveriş merkezi ve hastane işletmeciliği gibi hizmet sektörü alanlarının bu konularda deneyimli olan Türk şirketleri için fırsat oluşturduğunu ifade etti.
Raporda ayrıca İran' pazarında tüketici ürünleri ihtiyacının yoğun olduğuna dikkat çekilirken; Vardan tüketici ürünleri pazarındaki şirketlerin ilk aşamada ihracat ile İran pazarına girebileceğine, ancak nakliye maliyetleri nedeniyle ileride bu ülkede üretim tesisi kurmaları gerekeceğine dikkat çekti.
DEİK Türkiye-İran İş Konseyi Yürütme Kurulu Başkanı Bilgin Aygül ise, yaptırımların kalkmasına rağmen İran bankalarının küresel bankacılık sistemine dahil olmakta zorlandığını, ticaret hacminin artması için ödemeleri işleyen bankaların küresel sisteme dahil olması gerektiğini kaydetti.
Aygül, "İran bankalarının küresel sisteme dahil olmaları birkaç ayı bulabilir. ABD'deki seçimlerden sonra olabileceğine dair görüş edindik" dedi.
Nükleer yaptırımlar nedeniyle küresel finans sisteminden izole edilen İran bankaları, yaptırımların kalkmasına rağmen fiili engeller nedeniyle uluslararası para transferleri yapmakta zorlanıyor.
Aygül, İran'ın yaptırımlar nedeniyle teknolojisi geri kalan enerji sektörü ve altyapısını yenilemek için Avrupa'dan ithalat yapmak zorunda olduğunu ve burada hem Avrupalı şirketlerle işbirliği imkanları bulunduğunu ve artan trafikten Türk lojistik sektörünün yararlanabileceğini belirtti.
Aygül, "Aldıkları ürünlerin büyük çoğunluğu Avrupa'dan gelmek zorunda. Burada (Avrupalı şirketlerle) işbirliği fırsatları olabilir. Ayrıca karayoluyla lojistik geçiş bir tek Türkiye'den yapılabiliyor, altyapı yeterli, burada da lojistik sektörü pay alacaktır" dedi.
Yayımlanan İran'ın ithalatının gelecek 5 yılda, yıllık yüzde 9.3-11.6 artması beklenirken, Türkiye'nin İran'a ihracatının da yılda yüzde 14'e yakın büyüyebileceği belirtiliyor.