ANKARA, 7 Eylül (Reuters) - Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani Tahran'da Suriye'deki gelişmeleri ele almak üzere toplanırken; İdlib'deki durumun ön plana çıktığı zirvede Türkiye'nin ateşkes ilan edilmesi çağrısına Rusya karşı çıktı.
Erdoğan, Putin ve Ruhani'nin Astana süreci kapsamında bu defa Tahran'da gerçekleştirdiği liderler zirvesinde, Suriyeli muhaliflerin elindeki son bölge olan ve son günlerde kapsamlı bir askeri operasyona hedef olacağı haberleri ile gündemde olan İdlib'deki durum ele alındı.
Ilımlı muhaliflerin yanı sıra radikal örgütlerin de bulunduğu ve sivil nüfusun yoğun olarak bulunduğu İdlib bu hafta yeniden Rus hava saldırılarının ve Suriye rejim güçlerinin hedefi oldu.
Ankara yeni göç dalgalarına neden olacağı ve sivil ölümlerine neden olabileceği gerekçesiyle İdlib'e yönelik kapsamlı bir askeri operasyona karşı çıkıyor ve bölgedeki radikal örgütlerin ayrıştırılması gerektiğini belirtiyor.
Üçlü zirvede konuşan Erdoğan, "İdlib'e yapılan ve yapılacak saldırı bir felaketle katliamla sonuçlanacaktır. Milyonlarca sivil gidecek yeri kalmadığı için bizim sınırımıza dayanacak. Türkiye mülteci barındırma kapasitesini zaten doldurmuştur. İdlib'in kan gölüne dönmesini asla istemiyoruz, dostlarımızdan bu çabalarımıza destek olmasını bekliyoruz. İdlib'de makul bir çıkış yolu bulmalıyız. İdlib konusundaki adımlar Suriye bağlamındaki işbirliğimizin geleceğini de şekillendirecektir" dedi.
Zirvenin evsahibi konumundaki Ruhani İdlib'deki çatışmaların sivillere zarar vermemesi gerektiğini belirtirken, "Savaş tüm militanlar Suriye'den sökülene kadar devam edecek, özellikle de İdlib'dekiler" ifadesini kullandı.
Putin ise "Suriye devleti tüm toprakları üzerinde kontrolü yeniden sağlamalı...Rusya, Türkiye ve İran, Suriye'de koordinasyonu geliştirmeli" açıklamasında bulundu.
ERDOĞAN'DAN "ATEŞKES" ÇAĞRISI
Zirve kapsamında yapılan bu açıklamaların ardından yeniden söz alan Erdoğan, zirve kapsamında alınacak kararlar çerçevesinde İdlib'de bir ateşkes ilanı yapılması çağrısında bulundu.
Erdoğan "Bugün burada ateşkes ilanı yapabilirsek bu zirvenin en önemli adımlarından biri bu olacak. Bu sivilleri ciddi manada rahatlatacaktır. Böyle bir ilanın yapılması zirvenin de zaferi olacaktır" dedi.
Ancak Erdoğan'ın ateşkes ilan edilmesi çağrısına Putin'den itiraz geldi. Putin "Silahlı muhalefetin temsilcileri burada bu masanın çevresinde değil. Ayrıca Nusra Cephesi, ISIS (İslam Devleti) ve Suriye ordusunun temsilcileri de burada değil... Genel anlamda Türkiye Cumhurbaşkanının haklı olduğunu düşünüyorum. (Ateşkes ilanı) İyi olurdu. Ama onların adına konuşamam, drone/bombalı saldırılara son verecekleri konusunda Nusra ve ISIS teröristlerinin adına da konuşamayacağım gibi..."
Zirve sonunda 12 maddelik bir sonuç bildirisi yayımlanırken, bu bildiride herhangi bir "ateşkes" ifadesi yer almadı.
Üçlü zirvenin ardından düzenlenen basın toplantısında ise Ruhani, üç liderin kendi aralarında görüştüklerini belirterek "Hepimizin üzerinde mutabık olduğumuz önemli bir konu, tüm teröristlere terör eylemlerine son vermeleri ve silahlarını bırakarak hedeflerine barışçıl yollardan ulaşmaya çalışmaları çağrısıdır" dedi.
Erdoğan da "Bugünkü toplantıda silahların bırakılmasını sağlamaya yönelik çıkan mesaj, artık terör gruplarına da kararlı duruşumuzun ifadesidir" ifadesini kullanırken; Putin, "İdlib'deki teröristlerin silahlarını bırakıp teslim olacak sağduyuya sahip olduklarını umuyoruz" ifadesini kullandı.
GÖÇ DALGASI İHTİMALİ
Zirvede liderler İdlib'deki sivillerin durumuna özellikle vurgu yaptı.
Putin, "İdlib vilayetinde birçok sivil var, bunu hesaba katmalıyız" ifadelerini kullanırken, Ruhani de "İdlib'deki çatışmalar sivillere zarar vermemeli" dedi.
Erdoğan ise kapsamlı bir askeri müdahalenin yaratabileceği yeni göç dalgalarına vurgu yaptı:
"İdlib halkının yöneleceği yer Türkiye sınırı olur; bizim 3.5 milyon göçmene daha evsahipliği yapmaya gücümüz ve imkanımız yetmez... Ortak olarak atabileceğimiz adım göçü engellemektir."
SONUÇ BİLDİRİSİ
Zirve sonunda ilan edilen sonuç bildirisinde "Türkiye, Rusya ve İran'ın İslam Devleti ve Nusra Cephesi'nin bertaraf edilmesi ihtiyacı üzerinde mutabık kaldığı" belirtilirken bu konuda çalışacakları kaydedildi.
Bildiride "Uluslararası toplum Suriye'ye yönelik insani yardımı artırmalı" ifadesine yer verilirken; üç ülkenin "Suriye'de ayrılıkçı gündemlere karşı duracakları" kaydedildi.
"İran, Rusya ve Türkiye, Suriye krizinin askeri yollarla değil sadece 'müzakere edilmiş siyasi bir süreçle' sona erebileceği konusunda mutabık" denilen bildiride bir sonraki liderler zirvesinin Rusya'da yapılacağı belirtildi.