Yara Bayoumy / Brian Love
WASHINGTON/PARİS, 9 Mayıs (Reuters) - ABD'nin İran ile yapılan nükleer anlaşmadan çekilmesinin ardından Avrupa ülkeleri anlaşmaya bağlı kalacaklarını açıklarken, İranlı yetkililer Trump'ı küçümseyen açıklamalar yaptılar.
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian, "Anlaşma ölmedi. Amerika anlaşmadan çekildi ancak anlaşma hâlâ yerinde" dedi.
Nükleer anlaşmayı isteksizce kabul etmiş olan ve Washington'un niyetinden şüphe duyan İran ruhani lideri Ayetullah Ali Hameney, Trump'ı yalan söylemekle suçlayarak, "Bay Trump, İran halkı adına şunu söylüyorum: Hata yaptınız" dedi.
Le Drian, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un bugün İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile görüşeceğini ve İran'ın da bu görüşmeye istekli olduğunu ifade etti.
ABD Başkanı Donald Trump dün gece İran ile 2015 yılında yapılan anlaşmayı, "Tek taraflı, hiçbir şekilde yapılmaması gereken berbat anlaşma" olarak niteleyerek Tahran'a ekonomik yaptırımları tekrar başlatacağını açıkladı.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi ve Almanya ile İran arasında 2015 yılında yapılan anlaşma ile İran'a yıllardır uygulanan ekonomik yaptırımlar askıya alınmış, bunun karşılığında Tahran nükleer programını sınırlamıştı. Anlaşma İran'ın nükleer silah yapmasını engellemeyi amaçlıyordu.
Trump, halefi Barack Obama'nın dış politika mirası olarak görülen anlaşmanın İran'ın balistik füze programından kaynaklanan tehlikeler hakkında hüküm içermediğinden yakınıyor. Anlaşmanın, İran'ın 2025 yılından sonraki nükleer çalışmaları ve Yemen ile Suriye'deki savaşlardaki rolü hakkında da hükümler içermesini istiyor.
Trump'ın anlaşmadan çekilme kararı Ortadoğu'da var olan çatışmaların derinleşmesi ihtimali getirdiği gibi Avrupa ülkelerinin diplomatik ve ticari çıkarlarıyla da çelişiyor. Ayrıca küresel petrol arzının görünümü üzerinde de belirsizlik yaratıyor. Petrol fiyatları bugün yüzde 2'den fazla yükselirken, Brent petrolünün fiyatı üç buçuk yılın zirvesine çıktı.
ABD'nin anlaşmadan çekilmesi İran siyasetinde ılımlılar ile tutucular arasındaki dengenin tutucular lehine değişmesine yol açabilir.
LE DRIAN: BÖLGE DAHA İYİSİNİ HAK EDİYOR
Le Drian, Fransız RTL radyosuna yaptığı açıklamada İran'ın nükleer anlaşmadaki taahhütlerine sadık kaldığını ifade ederek, "Bölge Amerika'nın çekilmesinin provoke ettiği istikrar kaybından daha iyi şeyleri hak ediyor. Biz anlaşmaya sadık kalmak ve İran'ın da böyle davranmasını ve itidalli davranmasını sağlamak istiyoruz" dedi.
Avrupa Birliği de Tahran sözlerini tuttuğu sürece, anlaşmaya sadık kalacağını ve İran'a yönelik yaptırımların askıda kalmaya devam etmesini sağlayacağını açıkladı.
Le Drian Fransa ve diğer ülkelerin, İran'ın nükleer kabiliyetlerinden başka endişe konuları bulunduğunun farkında olduğunu, ancak nükleer anlaşmadan vazgeçmeden de bu endişelerin giderilebileceğini söyledi.
Macron ile Ruhani görüşmesini, gelecek hafta, muhtemelen Pazartesi günü, İran'ın Fransa, İngiltere ve Almanya ile yapacağı görüşmeler izleyecek.
Rusya da anlaşmaya sadık kalacağını açıkladı. Rus ve Alman dışişleri bakanlarının da Moskova'da görüşmeleri söz konusu.
Anlaşmanın hayatta kalması, büyük ölçüde uluslararası şirketlerin ABD yaptırımlarına rağmen İran ile iş yapmayı sürdürme iradesine bağlı olacak.
Le Drian bölgede ekonomik çıkarları olan büyük ölçekli şirketlerle görüşmeler yapılacağını ifade etti.
Ancak ABD'nin yeni atadığı Almanya büyükelçisi, Alman şirketlerinin İran ile iş ilişkilerini durdurması gerektiğini ifade ederek ABD'nin konuya yaklaşımı hakkında ipucu verdi.
Fransa Maliye Bakanı Bruno Le Maire, Trump'ın çekilme kararını hata olarak niteledi ve Washington'un kendisini dünyanın "ekonomi polisi" olarak görmemesi gerektiğini ifade etti.
Aralarında otomobil üreticisi PSA, Airbus ve Siemens'in bulunduğu Avrupalı şirketler gelişmeleri yakından izlediklerini ifade ettiler.
AMERİKA'YA ÖLÜM
Tahran'da ise meclis başkanı Ali Laricani Trump'ı küçümseyen bir açıklamada bulunarak Trump'ın başkanlık görevini yürütecek ehliyete sahip olmadığını ifade etti.
İran'ın uluslararası müzakerelerde temsilciliğini yürüten Laricani, "Trump'ın sorunlarla baş edecek akli kapasitesi yok" dedi.
İranlı milletvekilleri ABD bayrağını ve resmi adı Kapsamlı Ortak Eylem Planı (JCPOA) olan nükleer anlaşmanın bir kopyasını yaktı ve "Amerika'ya ölüm" sloganı attı.
Nükleer anlaşmanın İran halkının yaşam standartlarını iyileştireceğini uman reformist Cumhurbaşkanı Ruhani ise televizyondan yayımlanan açıklamasında daha pragmatik ifadeler kullanarak İran'ın Avrupa ülkeleri, Çin ve Rusya ile müzakere yürüteceğini ifade etti
Haberin orijinali için tıklayınız: Bu haber, linkleri yukarıda belirtilen haber ya da haberlerden derlenmiştir. Tam çevrilmiş metin olmayabilir.