Gulsen Solaker / Can Sezer
İSTANBUL/ANKARA/DİYARBAKIR, 4 Kasım (Reuters) - Genel seçimlerde yaklaşık 5 milyonun üzerinde oy alan HDP'nin eş başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ tutuklandı. Böylece bugün erken saatlerde gözaltına alınan HDP'li 12 milletvekilinden tutuklananların sayısı yediye yükselirken, üç vekil ise serbest bırakıldı.
HDP'li vekillerin gözaltına altına alınmasının ardından sabah saatlerinde Diyarbakır'da bomba yüklü araçla düzenlenen saldırıda ise 9 kişi hayatını kaybetti.
Gözaltıların başlamasıyla birlikte ülke genelinde sosyal medya ve internet üzerinden iletişim servislerine erişim de hız yavaşlatma yöntemiyle kesildi.
HDP'li vekillerin gözaltına alınmasıyla artan siyasi risk ve güvenlik endişelerine paralel olarak TL dolar karşısında yüzde 2'ye yakın değer kaybederek tarihi dip seviyeyi görürken, borsa da yüzde 3'ün üzerinde geriledi. tutuklamalarına uluslararası toplumdan tepki gelirken, gözaltıları protesto etmek için İstanbul, Ankara ve Antalya gibi bazı illerde HDP'lilerin de aralarında bulunduğu gruplar tarafından yapılmak istenen basın açıklamalarına polis müdahale etti.
Avrupa Birliği HDP'li vekillerin gözaltına alınmasından "derin kaygı" duyulduğunu açıklarken, Almanya Dışişleri bakanı Türkiye'nin "ne yönde gitmek istediğini ve bunun AB ilişkilerinde anlama geldiğini" net şekilde ortaya koymasını istedi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da yaptığı açıklamada, AB ülkelerinin çoğunun PKK'ya çok güçlü destek verdiğini belirterek, "AB'nin (HDP'li milletvekillerinin tutuklanması konusunda) bize hukukun üstünlüğü, demokrasi vermesini kabul etmeyiz" dedi.
Gözaltılar adlarına adli fezleke bulunan milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılmasının ardından savcılığın vekilleri ifade çağırmasını izliyor. Vekiller ifade vermeyi reddetmişlerdi.
GECEYARISINDAN SONRA GÖZALTILAR BAŞLADI
Bu sabah İçişleri Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada, HDP milletvekilleri "Ferhat Encü, Leyla Birlik, Selma Irmak, Abdullah Zeydan, Selahattin Demirtaş, İdris Baluken, Figen Yüksekdağ Şenoğlu, Sırrı Süreyya Önder, Ziya Pir, Gülser Yıldırım ve Nursel Aydoğan'ın adli mercilere götürülmek üzere yakalama işlemi gerçekleştirilmiştir" denildi.
Açıklamada hakkında yakalama kararı bulunan Faysal Sarıyıldız ve Tuğba Hezer Öztürk'ün yurtdışında olduğu, Nihat Akdoğan ile ilgili sürecin de devam ettiği belirtildi. HDP milletvekili İmam Taşçıer ise Twitter hesabı üzerinden gözaltına alınmakta olduğunu duyurdu.
Mahkeme kaynakları eş başkanlar Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ'ın tutuklandığını belirtirken, HDP'li yetkililer Meclis Grup Başkanvekili İdris Baluken, Nursel Aydoğan, Leyla Birlik, Gülser Yıldırım ile Selma Irmak'ın tutuklandığını teyit etti.
HDP vekili Ziya Pir ve Sırrı Süreyya Önder adli kontrol ve yurtdışı yasağı getirilerek serbest bırakıldı.
HDP'li milletvekillerinin gözaltına alınması hakkında adli fezleke bulunan vekillerin dokunulmazlıklarını Mayıs ayında kaldırılmasını izliyor.
TBMM, Mayıs ayında AKP'nin önerisi üzerine ağırlıklı olarak HDP'li ve CHP'li milletvekillerinin yargılanmasına imkan veren dokunulmazlıkların kaldırılması yönünde anayasa değişikliği yaptı.
Başbakanlık'tan yapılan açıklamada, HDP'li vekillerin ifade verme çağrısına uymaması üzerine, savcılıklarca verilen talimatlar doğrultusunda gözaltı kararlarının uygulandığı belirtildi.
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, gözaltı işlemlerinin hukuka uygun olduğunu belirtirken Başbakan Binali Yıldırım, HDP'lilerin gözaltına alınması ile ilgili olarak, "Siyaset suç işlemenin kalkanı olamaz; diğer siyasiler ifade veriyorsa HDP'dekiler de gidip ifade verecek, kaçındığınızda doğacak sonuçtan şikayet etmemelisiniz" değerlendirmesinde bulundu.
DEMİRTAŞ: BENİ ANCAK SEÇEN HALKIM SORGULAYABİLİR
HDP Eşbaşkanı Selahattin Demirtaş, HDP milletvekili Besime Konca tarafından Twitter'da paylaşılan tutuklanmak için mahkemeye sevk edilmeden önce savcılık ifadesinde şunları söyledi:
"Bizler seçilmiş halk temsilcileriyiz. Benim temsil ettiğim bu kimliğe ve halkın iradesine saygısızlık yapılmasına izin vermem mümkün değildir... Sizin şahsınıza ve kişiliğinize yönelik hiçbir tereddütüm ve saygısızlığım yoktur. Ancak şaibelerle dolu bir siyasi geçmişe sahip olan Erdoğan emretti diye başlatılan bu yargı tiyatrosuna figüran olmayı kabul etmiyorum... Benim buraya getirilmem bile hukuk dışıdır. Siyasetçilerin siyaset arenasındaki muhatapları yine siyasetçilerdir, yargı mensupları değildir. Siyasi faaliyetlerim nedeniyle ancak beni seçen halkım ve seçmenlerim siyaseten sorgulayabilir."
HDP'nin sözcüsü Ayhan Bilgen, gözaltıları kabul etmelerinin mümkün olmadığını belirterek, "Bu partimize ve bize oy veren altı milyon kişiye karşı bir siyasi darbedir. Bunun bir siyasi soykırımdan farkı yoktur... Hükümet bizi kaosa sürüklemeye çalışıyor ama biz kendi kitlemizi kontrol altında tutmak için uğraşacağız ve hukuk çerçevesinde bu işin peşini bırakmayacağız" dedi.
Ana muhalefet partisi CHP'nin başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, yaptığı açıklamada "Demokrasiyi savunuyorsanız, seçimle gelenin seçimle gitmesini savunacaksınız. Seçimle gelenlerin gidiş yolu ancak seçimle olmalıdır. Seçimle gelenleri ben yakalayacağım, hapse atacağım, öldüreceğim, mafya yöntemleriyle susturacağım derseniz o ülkeye barışı asla getiremezsiniz" dedi.
HDP'li vekillerin tutuklanması partinin kontrolündeki Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ve ilçe belediyelerine kayyım atanmasını ve önceki haftalarda kanun hükmünde kararnamelerle Kürtçe yayın yapan basın kuruluşlarının kapatılmasını izliyor.
DİYARBAKIR'DA BOMBA YÜKLÜ ARAÇLA PATLAMA
Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, Diyarbakır'da bu sabah bomba yüklü araçla gerçekleştirilen saldırıda hayatını kaybedenlerin sayısının dokuza yükseldiğini bildirdi.
Kurtulmuş yaptığı açıklamada, yaşamını yitirenlerin sayısının dokuza çıktığını kaydetti.
Diyarbakır Valiliği saldırıyı PKK'nın üstlendiğini duyururken, Başbakan Yıldırım saldırıda 100 kişinin yaralandığını, bunlardan 93'ünün taburcu edildiğini bildirdi.
PKK Yürütme Komitesi Üyesi Murat Karayılan, HDP'li milletvekillerinin tutuklanmasının ardından Türkiye'ye karşı mücadeleyi hızlandıracaklarını açıkladı.
Karayılan, video ile yaptığı ve ANF'de yayımlanan açıklamasında "Bu tarihi anda mücadelemiz daha da yükselecektir" dedi.
GÖZALTILARLA BİRLİKTE SOSYAL MEDYAYA ERİŞİM KESİLDİ
İnternet erişim gözlem grubu Turkey Blocks'un verdiği bilgiye göre geceyarısından sonra başlayan gözaltılarla neredeyse eş zamanlı olarak başlıca sosyal medya ve internet mesajlaşma servislerine erişim kesildi.
Reuters'a bilgi veren Turkey Blocks uzmanı 0120'de hız yavaşlama yöntemiyle Twitter, Facebook, Youtube ve Whatsapp'a erişimin engellendiğini belirtti.
Uzman, büyük ölçekli internet servis sağlayıcılar tarafından yavaşlatılan bağlantı hızlarının öğle saatlerinden itibaren kademeli olarak toparlandığını ancak bazı servislere hâlâ tam olarak erişim kurulamadığını belirtti.
Başbakan Binali Yıldırım gazetecilerin soruları üzerine, "Güvenlik açısından zaman zaman (interneti yavaşlatma gibi) bu tedbirlere başvurulabilir, tehlike bertaraf edildikten sonra normale döner" dedi, ancak yavaşlatma veya erişim kesintisinin kapsamı hakkında bilgi vermedi.
AB ÜLKELERİ ENDİŞELERİNİ İLETTİ
Avrupa Birliği'nin dış politikadan sorumlu en üst düzey yetkilisi Federica Mogherini, HDP milletvekillerinin gözaltına alınmalarından "derin kaygı" duyulduğunu belirtti ve AB üyesi ülkelerin Ankara'daki temsilcilerinin toplanmasını istedi. Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier, her zaman Türkiye'nin AB üyeliğini savunduğunu ancak Türkiye'nin ne yönde gitmek istediğini ve bunun AB ile ilişkilerde ne anlama geleceğini net bir şekilde ortaya koyması gerektiğini söyledi.
İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson ile görüştükten sonra gazetecilere açıklamalarda bulunan Steinmeier, Diyarbakır'da bomba yüklü araçla düzenlenen saldırıyı kınadığını belirtirken, HDP'li vekillerin gözaltına alınması ve tutuklanması konusunda, "Ancak terörle mücadele siyasi muhalefeti susturmak, hatta onları hapse atmak için haklı bir gerekçe olarak kullanılamaz" dedi. Dışişleri Bakanlığı'nın demokrasi ve insan haklarından sorumlu müsteşarı Tom Malinowski, Türk hükümetinin HDP'li vekilleri tutuklayıp, internete erişimi engellemesinin "dost ve müttefik olarak" ABD'yi derinden rahatsız ettiğini söyledi. Almanya'nın en büyük Kürt topluluğunun lideri Ali Ertan Toprak, Berlin ve Berlin'in Avrupa Birliği partnerlerine HDP milletvekillerinin gözaltına alınmasının ardından Türk hükümeti ile göçmenler konusunda işbirliğini sonlandırma ve AB üyelik görüşmelerini askıya alma çağrısı yaptı. bildiren Gülsen Solaker, Orhan Coşkun, Tülay Karadeniz, Ercan Gürses, Behiye Selin Taner, Nevzat Devranoğlu, Birsen Altaylı, Can Sezer; Haberi yazan Can Sezer; Redaksiyon Birsen Altaylı)