(Detaylar ve geçmiş bilgi ile yenilendi)
Ercan Gurses / Tülay Karadeniz
BRÜKSEL/ANKARA, 30 Kasım (Reuters) - Türkiye ve Avrupa Birliği ilişkilerinde "yeni bir dönem" başlatacağı belirtilen ve temel olarak Avrupa'ya giden Suriyeli mültecilerin Türkiye tarafından geri kabul edilmesi koşuluna bağlı anlaşma ile Türkiye'ye daha erken vize serbestisinin yolu açıldı.
Buna göre; Türkiye üzerinden Avrupa'ya giden Suriyeli mültecilerin geri kabulüne ilişkin anlaşma 2016 yılının Haziran ayında devreye girecek olup, Ekim ayında ise Türk vatandaşlarının Schengen ülkelerine vizesiz seyahat serbestisi elde etmesi öngörülüyor. AB ile imzalanan geri kabul anlaşması Ekim 2014'te yürürlüğe girmişti. Buna göre Türk vatandaşları için vize serbestisinin 2017 sonu ya da 2018 başında başlaması beklenirken, AB ile sağlanan son anlaşma ile bu tarih Ekim 2016'ya çekilmiş oldu.
Ayrıca,müzakereler sırasında AB, 3 milyar euronun iki yıl içinde verilmesini önerirken, Türkiye önümüzdeki iki yıl için 3'er milyar euro verilmesini talep etmişti. Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande koşullar karşılandıkça bu paranın parça parça verileceğini belirtirken, verilecek nihai miktarın ne olacağı belirsiz kaldı.
Suriye krizi ile birlikte, çatışmalardan kaçan Suriyelilerin Türkiye, Lübnan gibi komşu ülkelerin ardından son aylarda yoğun olarak Avrupa ülkelerine yönelmesi "göçmen krizi"ni AB'nin bir numaralı gündemi haline getirmişti. Bu durumda halen 2 milyonu aşkın mülteciyi ülkesinde barındıran Türkiye, transit ülke olarak AB'ye sığınan mültecilerin de yeniden dönüş yapacağı ülke haline gelebilir.
Göçmen krizine çözüm arayan AB, Türkiye'ye bir göç eylem planı sunarken plan üzerindeki müzakereler bir süredir devam ediyordu. Dün Brüksel'de düzenlenen Türkiye-AB zirvesi ile de son haftalarda devam eden müzakereler anlaşmayla sonuçlandı ve Türkiye ile AB'nin atacağı adımlar liderlerce kamuoyuna duyuruldu.
DAVUTOĞLU:KATILIM SÜRECİNİ HIZLANDIRACAĞIZ
AB üyesi 28 ülkenin devlet ve hükümet başkanlarının katılımıyla Brüksel'de 11 yıl aranın ardından dün gerçekleşen Türkiye-AB Zirvesi sonrası, AB Konseyi Başkanı Donald Tusk ve AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker ile dün bir basın toplantısı düzenleyen Başbakan Ahmet Davutoğlu, "Her sene iki zirve yapacağız. Katılım sürecini hızlandıracağız.. Türk vatandaşlarına vize serbestisi konusunda da bir takvim ortaya kondu. 2016 yılının Haziran ayında geri kabul anlaşmasının uygulanması ve Ekim ayında da vize muafiyetinin devreye girmesi sözkonusu" diye konuştu.
Juncker ise vize serbestisine ilişkin, "Bütün gereklilikler sağlanırsa vize serbestisi 2016 sonbaharında gerçekleşebilir. Haziran'da devreye girecek mültecilerin geri kabul anlaşması çok önemli" dedi.
Davutoğlu bir gazetecinin "geri kabul anlaşmasının devreye girmesi ile AB içerisindeki mülteci sayısında azalma sağlanıp sağlanamayacağı" sorusuna ise, "Bu konuda kimse garanti veremez. Çünkü Suriye'de ne olacağını bilmiyoruz. Rejimin, İD'nin saldırıları devam ederse, kimse mağdurların yeni bir göç dalgası başlatmayacağını öngöremez. Ama Türkiye faaliyet programına uyacak" dedi.
Türkiye-AB Zirvesi'nde taraflar Suriyeli mülteciler için harcanması şartıyla Türkiye'ye 3 milyar euro verilmesi konusunda da mutabakat sağladılar.
Davutoğlu, "Bu para Türkiye'ye verilmemektedir. 3 milyar euro mülteciler için harcanacaktır. Nihai hedefimiz insan kaçakçılığını önlemektir" ifadelerini kullandı.
AB'YE ÜYELİK SÜRECİNİN YENİDEN CANLANDIRILMASI KONUSUNDA MUTABAKAT
Zirvede aynı zamanda Türkiye'nin AB'ye üyelik sürecinin yeniden canlandırılması, ekonomi ve para politikalarıyla ilgili 17. faslın açılması konusunda da mutabakat sağlandı.
Türkiye'nin AB'ye katılım müzakereleri 3 Ekim 2005 tarihinde başladı. Bugüne kadar toplam 14 fasıl müzakerelere açılırken, sadece bir tanesi kapatılabildi.
Aralık 2006'da AB Konseyi Türkiye'nin, Güney Kıbrıs'a liman ve havaalanlarını açmasını öngören Katma Protokolü uygulamaması nedeniyle sekiz müzakere başlığının bloke edilmesine ve Katma Protokol uygulanana kadar da hiçbir başlığın kapatılmamasına karar vermişti.
Türkiye ve AB arasında son olarak Aralık 2013'te 22 nolu bölgesel politikalar faslı müzakerelere açılmıştı.
Kaynaklar AB ve Türkiye tarafının mutabakata varılan anlaşmayı tek taraflı fesih hakları bulunduğunu da belirttiler. (Redaksiyon Ebru Tuncay/Birsen Altaylı)