BEIJING, 29 Temmuz (Reuters) - Üst düzey Çinli bir diplomat, Xinjiang'dan Türkiye'ye kaçan Uygur Türkleri konusunda iki ülke arasında yaşanan anlaşmazlığın ardından Çin ve Türkiye liderlerinin terörle mücadele ve insan kaçakçılığı konusunda işbirliği yapmaya karar verdiğini söyledi.
Ağırlıklı olarak Xinjiang'da yaşayan etnik Müslüman azınlıktan yüzlerce belki binlerce Uygur son yıllarda Çin'den yasadışı yollarla çıkarak Güneydoğu Asya'dan Türkiye'ye kaçtı.
İnsan hakları grupları bu göçmenlerin etnik şiddetten ve Çin'in kendi dilleri ve kültürleri üzerinde uyguladığı kontrolden kaçtıklarını söyledi.
Xinjiang'da son üç yılda yüzlerce kişi Beijing'in İslamcı militanlardan kaynaklandığını söylediği kargaşadan dolayı hayatını kaybetti.
Tayland bu ay 109 Uygur'u sınır dışı ederek yeniden Çin'e gönderirken büyük bir Uygur diasporasının bulunduğu Türkiye'de huzursuzluğa yol açan bu durum, sınır dışı edilenlerin Çin'e ulaşmalarının ardından kötü muameleye maruz kalabileceği endişelerini de doğurdu.
Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Zhang Min, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın Beijing'teki görüşmesinin ardından gazetecilere yaptığı açıklamada "Güvenlik ve yasaların uygulanması her iki ülke için de önemli konular ve her iki ülke de bu konularda işbirliğini artırmak için anlaştı" dedi.
Liderler ise konu hakkında gazetecilere herhangi bir yorumda bulunmadı.
Xi, Erdoğan'a "Biz hep Çin ve Türkiye'nin birbirlerini önemli konularda desteklemesin ve işbirliği temelli stratejik ilişkilerimizi daha da derinleştirilmesinden yana olduk" dedi.
Zhang, Erdoğan'ın Xi'ye Çin tarafından bağımsız bir Xinjiang kurabilmek amacıyla şiddet eylemleri düzenlediği belirtilen Doğu Türkistan İslami Hareketi'nin (ETIM) Türkiye tarafından bir terör örgütü olarak tanındığını söylediğini belirtti.
Zhang, Erdoğan'ı kastederek "Türkiye'nin Çin'in ulusal çıkarları ve güvenliğini zedelemek için kendi topraklarını kullandırtmayacağını söyledi" dedi.
Çin, ETIM'in Türkiye'ye gittikten sonra Suriye ve Irak'taki aşırı gruplardan eğitim alan Uygurları ülkeye geri dönmelerinin ardından kendi himayesine alarak Xinjiang'da savaş başlatmayı amaçladığını söylüyor.
Birçok yabancı uzman ise ETIM'in Çin'in belirttiği kadar bütünlüğe sahip bir grup olup olmadığı konusunda emin değil.
Çin Güneydoğu Asya'daki Türk diplomatları rahat seyahat edebilmeleri için Uygurlara belge vermekle suçluyordu.
Zhang konu hakkındaki bir soruya, "Çin ve Türkiye insan kaçakçılığına karşı uluslararası mücadelede işbirliğini artırmanın çok önemli olduğuna inanıyor" dedi.
Türkiye savunma ihtiyaçları için de Çin ile çalışıyor.
Erdoğan Çin'e hareketinden önce yaptığı açıklamada uzun menzilli füze savunma sistemi için yapılan ihalede Çin'den daha iyi bir teklife açık olduklarını söyleyerek NATO üyeleri arasında endişelere neden olan bir konuyu yeniden gündeme getirdi.
Zhing bu konunun konuşulup konuşulmadığı hakkında yorum yapmadı.