(Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Aksu'nun açıklamaları ve ihraç edilen tahvillere ilişkin detaylar yer alıyor)
ANKARA, 4 Ekim (Reuters) - Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Bülent Aksu, piyasalarda yakından takip edilen İşsizlik Sigortası Fonu'na (İSF) ait 11 milyar TL'nin üç kamu bankasına aktarılmasına ilişkin sürecin kanun dışı olmadığını, işlemi gerçekleştiren kurumların inisiyatifiyle yapıldığını ve SPK/BDDK tarafından onaylandığını söyledi.
Analistler, İşsizlik Fonu'nun sadece Hazine tahvillerini alma kuralını "yan yollar kullanılarak delindiği" için eleştirirken piyasalarda işlemin neden daha "şeffaf" yapılmadığı sorgulanıyor.
İlgili bankaların KAP'a yaptıkları açıklamalara göre ihraç edilen tahvillerin ortak özelliği faizlerinin açıklanmamış üçüncü çeyrekten birkaç gün önce işleminin tamamlanmış ve hepsinin beşinci yılında erken itfa edebilecek olması.
Öte yandan Vakıfbank'ın ihracında vade süresiz olarak belirlenirken BDDK ihraçlardan birkaç gün sonra tahvil ihracından elde edilen kaynağın katkı sermaye hesaplamalarına dahil edilmesini uygun bulduğunu bankalara iletti.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ise süreci "kamu kaynaklarının daha etkin kullanılması" olarak nitelendirirken konu hakkında yazılı olarak yanıtlamak üzere soru önergesi de verildi.
Söz konusu işlem Halkbank HALKB.IS , Vakıfbank VAKBN.IS ve Eximbank'ın tahvil ihraçlarında gerçekleşti ve üç kamu bankasına sermaye benzeri tahvil ihraçları yöntemiyle toplam 11 milyar TL kaynak İSF'den sağlandı.
Süreci Kalın'ın yanı sıra dün TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda Aksu da teyit etti.
Aksu, "Bankacılık Kanunu'muzda sermaye benzeri kredi, sermaye benzeri işlemler var. Bunlar genel olarak bankacılıkta Tier 1, Tier 2, birinci sınıf, ikinci sınıf sermaye benzeri işlemler olarak nitelendirilebiliyor. İşsizlik Sigortası Fonu'nun... Bu iki kurum kendi aralarında bu işlemleri yapabilirler. Bu işlemler sonuçta bir kredi de olabilir" dedi ve ekledi:
"Kanun dışı değil... Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın yönlendirmesiyle yapılan bir işlem de değil, bilgisi dâhilinde olan da bir işlem değil. Sonuçta iki kurum birbirlerinin kâğıtlarını alıp satma konusunda serbestler. Yani SPK ve BDDK onayı alınarak yapılmış bir şey."
İSF, işini kaybeden sigortalılara işsiz kalmaları nedeniyle uğradıkları gelir kaybını belli süre ve ölçüde karşılayan, sigortacılık tekniği ile faaliyet gösteren zorunlu sigortayı ifade ediyor.
Çalışan ve işverenlerden çalıştığı dönemlerde ödeme alan Fon bugüne kadar 6.63 milyon kişiye yaklaşık 26.67 milyar TL ödeme de gerçekleştirdi.
Kalın dün kabine toplantısının ardından gazetecilerin sorusuna şöyle yanıt vermişti:
"Kamu fonları devletin içerisinde zaman zaman farklı yerlerde kullanılmıştır. Geçmişte de bu oldu. Özal döneminden beri bu tür uygulamalar yapılmıştır, AK Parti dönemlerinde de yapılmıştır. Geçen sene de buna benzer birtakım kaydırmalar yapılmıştır. Burada herhangi bir risk, tehlike söz konusu değil."
"Yani kamu kendi içindeki kaynakları farklı birimlerde kullanacak şekilde birtakım tedbirler, tasarruflar alabilmektedir. Bu uygulama da ondan farklı bir şey değil. Buradan daha farklı anlamlar çıkartılması doğru olmaz. Tam tersine, aslında bu kamu kaynaklarının daha etkin kullanılması anlamında atılmış bir adım. Burada herhangi bir kayıp, risk söz konusu değil."
TBMM'DE SORU ÖNERGESİ VERİLDİ
Öte yandan HDP'li Hakkı Saruhan Oluç, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından yanıtlanmak üzere TBMM'ye soru önergesi verdi.
Oluç önergede, "Yasada 'Fon gelirleri işsizler haricinde hiçbir maksat için kullanılamaz' hükmü bulunmasına rağmen, İşsizlik Sigortası Fonu'nun elinde tuttuğu Hazine tahvillerinin satılarak kamu bankalarına sermaye aktarımında kullanıldığı iddiası doğru mudur?" dedi ve cari piyasa faizi yüzde 20'lerde olmasına rağmen bu işlemlerin yüzde 10 faiz oranları ile yapılmış olmasının sebebini de sordu.
Merkez Bankası'nın eski bir çalışanı olan ekonomist Uğur Gürses tarafından ilk kez dile getirilen süreç piyasalarda da endişe yaratmıştı.
Gürses Twitter hesabından "...işlemler uzun vadeli tahvillerde çok büyük hacimde, hem de piyasa dışı faizlerle tescillenmiş... İşsizlik Fonu'nun parası yan yol açılarak kamu bankalarına sermaye yapılmış" demişti.
Gürses'in paylaşımına göre Halkbank yaklaşık 3 milyar TL, Vakıfbank yaklaşık 5 milyar TL ve Eximbank ise yaklaşık 2.9 milyar TL sermaye benzeri tahvil ihracı gerçekleştirdi ve tahviller nitelikli yatırımcılara satıldı.
Bilkent Üniversitesi'nden Profesör Refet Gürkaynak ise "İşsizlik Fonu sadece devlet tahvili alabiliyor, kamu bankalarının kağıtlarını almasına izin yok. Bu paranın kamu bankalarının çıkardığı kağıtlara gitmesi için ya kanun açıkça çiğnenmiş ya da bir hülle mekanizması kurulmuş olmalı" dedi.
İşsizlik Sigortası Fonu Ağustos sonu itibarıyla yaklaşık 124.3 milyar TL büyüklüğünde ve fonun maddi ve mali varlığının; yüzde 89.05'i tahvil yüzde 10.95'i ise mevduattan oluşuyor.
Öte yandan üst düzey bir bankacı ise geçmişte de İşsizlik Sigortası Fonu'ndan farklı amaçlar için kaynak temini yapıldığını ancak bunun yasal süreçlerinin ve geri ödeme dönemlerinin yasaya bağlanarak sağlandığını hatırlatarak, şunları söyledi:
"Bu işlem yasal olarak bir yan yol oluşturulduğu düşünülse bile etik değil, rekabetçi değil. Bu olay çok konuşuldu ve daha çok konuşulacak. Neden yapıldığından ziyade nasıl yapıldığı bir endişe kaynağı. Halbuki bu kaynak aktarımı yan yol aramak yerine bir şekilde kanunla düzenlemeyle yapılsaydı gayet normal karşılanabilirdi."
Konu hakkında Halkbank, Vakıfbank, Eximbank ve İşsizlik Sigortası Fonu'ndan resmi bir açıklama yapılmadı ancak bankalar ihraç sonuçlarını açıkladı.
Halkbank, Turk Eximbank ve Vakıfbank KAP'a yaptıkları açıklamalara göre üçüncü çeyrek bitmeden birkaç gün önce toplam 10.9 milyar lira nominal tutarda sermaye benzeri borçlanma aracı ihraç etti.
Halkbank 3 milyar lira nominal tutarda 10 yıl vadeli sabit faizli sermaye benzeri borçlanma aracı ihracını 26 Eylül'de tamamladı.
Eximbank 2.9 milyar lira nominal değerde 10 yıl vadeli sabit faizli sermaye benzeri borçlanma aracı ihracını 27 Eylül'de tamamladı.
Vakıfbank ise 5 milyar lira nominal değerde vadesiz ve sabit faizli özkaynak hesaplamasına dahil edilecek tahvilin ihracını ise 27 Eylül'de tamamladı.
Halkbank ve Turk Eximbank'ın tahvil ihracına Halk Yatırım aracılık ederken Vakıfbank'ın açıklamasında ise aracı kurum adı belirtilmedi.