TEİD, Rüşvet Yolsuzluk Webinarı Düzenledi.
Rüşvet, yolsuzluk ve suistimal, şirketlerin zarar görmesine neden olan önemli bir risk. Bu risk, sanılanın aksine yalnızca mali varlıklar üzerinde değil, şirket itibarının ve hatta pazar payının kaybedilmesinde bile etkiye sahip. Uluslararası pek çok kuruluş suistimalin tespit edilmesine ve önlenmesine hatta suistimalcinin profiline ilişkin çalışmalar gerçekleştiriyor ve farkındalığın artması için mücadele veriyor. Etik ve İtibar Derneği TEİD "Şirketlerde Rüşvet, Yolsuzluk ve Suistimallerin Panzehiri: FARKINDALIK" Webinar'ında çok önemli bilgiler aktardı.
Etik ve İtibar Derneği TEİD, pandemi süresince üyelerine destek olmak amacıyla webinar sohbetlerine devam ediyor. TEİD Denetim Kurulu Üyesi, PwC Suistimal, Uyum ve Kriz Yönetimi Danışmanlığı Lideri, ACFE Türkiye Başkanı Dr. Gökhan Yılmaz ve CFE, SMMM, TRACE Anti-Bribery Specialist, TEİD Yönetim Kurulu Üyesi, Cerebra Muhasebe & Danışmanlık Ortağı Fikret Sebilcioğlu gerçekleşen webinarda rüşvet, yolsuzluk ve suistimal hakkında bilgi ve öneriler paylaştı.
100 vakanın 43'ünde yolsuzluk var
Sebilcioğlu, çalışan suistimallerinde 3 ana suistimal türü olduğunu belirterek, bunların yolsuzluk, şirket varlıklarının kötüye kullanılması ve mali tablo hileleri olduğunu kaydetti. Bunların her birinin kendi içinde alt dallara ayrılan çok farklı türde suistimallerin olduğunun da altını çizen Sebilcioğlu, suistimalle mücadelede ACFE tarafından Nisan ayında yayınlanan Küresel İş Suistimali Araştırması'nın çok önemli sonuçlarına dikkat çekti. Yapılan çalışma, bu üç suistimal türünün sıklığı ile ilgili bilgi veriyor bize. Bunların içinde şirket varlıklarının kötüye kullanılması en sık karşılaşılanı. Her yüz vakanın 86'sında şirket varlıklarının kötüye kullanılması, yani şirketten kasadaki paranın çalınması, bankadaki paranın çalınması, hayali çalışan gösterilmesi, masrafın yüksek gösterilmesi gibi suistimal türleri var. Bu sık olan ama göreceli olarak etkisi düşük olan bir suistimal türü. Yolsuzluk ise dünyada yüz vakanın 43'ünde oluyor. " dedi.
Sebilcioğlu, şöyle devam etti:
ACFE 2020 raporunda öne çıkan istatistiklere göre, işletmeler yıllık gelirlerinin yaklaşık %5'ini suistimal yoluyla kaybediyor. Dünya gayri safi hasılasının yaklaşık 90 trilyon ABD Doları olduğu düşünülürse suistimallerden kaynaklı küresel zararın yaklaşık 4.5 trilyon ABD Doları olduğu hesaplanıyor. İncelemeye konu olan yaklaşık 2,500 vakanın neden olduğu toplam kayıp tutarı 3.6 milyar ABD doları ve ortalama vaka başı kayıp yaklaşık 1.5 milyon ABD doları. Ortalama bir vaka 14 ay sürüyor. Suistimallerin tespitindeki en etkin yöntem %43 ile ihbar. Suistimallerden en çok etkilenen sektörler arasında, bankacılık ve finansal hizmetler, kamu sektörü ve üretim sektörü öne çıkıyor. Suistimalcilerin %42'sinin geliri üzerinde yaşam tarzı sürmesi en sık görülen davranışsal kırmızı bayraklar arasında bir numarada yer alıyor.
En büyük risk bankacılık ve finans sektöründe
Suistimal vakalarının en sık rastlandığı sektörler incelendiğinde, 386 vaka ile bankacılık ve finans sektörü, 195 vaka ile kamu sektörü göze çarpıyor. Bu iki sektördeki mevzuatın ve farkındalık seviyesinin fazla olması ortalama suistimal kaybının diğer sektörlere göre daha sınırlı kalmasını sağladığı söylenebilir. Diğer yandan, tutar olarak en yüksek kaybın yaşandığı sektörlere bakıldığında 475 bin ABD Doları ile madencilik ve 275 bin ABD Doları ile enerji sektörü öne çıkıyor.
Risk yönetimi ve iç kontrol artık şirketlerin hayatına girdi
Suistimaller aslında büyük veya küçük, kendi içerisinde yönetilmesi gereken krizler anlamına geliyor. Şirketler artık risk yönetimi, iç kontrol gibi kendilerine güven ve itibar sağlayan mekanizmaları hayatlarına sokuyorlar. Bu mekanizmalarla sadece suistimal tehdidi değil diğer birçok tehlikeye karşı da şirketler önlem almış oluyor.
Türkiye'nin de içinde bulunduğu bölgede dünya ortalamasının üzerinde ihbar yapılıyor
İhbar mekanizmaları veya ihbar, bizim kültürümüze çok uygun değil gibi düşünülse de, Türkiye'nin de içinde bulunduğu Doğu Avrupa ve Batı/Orta Asya bölgesinde suistimal vakalarının %51'i ihbarlarla tespit ediliyor. Bu oran %43 olan dünya ortalamasının üstünde. İhbar dediğimizde, ihbar mekanizması da dahil bir şekilde farklı yöntemler kullanarak, dürüst çalışanların görmüş olduğu bazı usulsüzlükleri, uygun olmayan davranışları, bir şekilde yukarıya bildirme şekli. Bu yöneticisi olabilir, iç denetçi de olabilir. Yani 100 vakanın 51'i demek bu bölgede de çok ciddi suistimallerin tespitinde ihbarların kullanıldığı anlamına geliyor. Bu tespit yöntemleri önemli, esasında suistimallerin tespitinde akıllı davranmamız lazım, çünkü iç denetim, dış denetim gibi mekanizmalar yani denetim yöntemleri, özü itibariyle ana amaçları suistimal tespit etmek olmadığı için suistimal risklerine cevap veremeyebiliyor. Bu nedenle suistimalleri şirketlerde tespit etmek, kısıtlı kaynaklarla zor.
Üçüncü taraf bu coğrafyanın en önemli sorunlarından biri
Bir diğer sorun da üçüncü taraflar... Etik ve İtibar Derneği TEİD'de Üçüncü taraflarla ilgili bir çalışma yapıyor ve çok kısa bir sürede rehber olarak çıkacak. Üçüncü taraf bu coğrafyanın en önemli sorunlarından biri ve direkt yolsuzluk ve rüşvetle alakalı. Üçüncü taraf sorununu çözmek için baştan önleyici önlemler almak lazım. Üçüncü tarafınızı yani iş ortaklarınızı nasıl seçeceksiniz? Bununla ilgili ciddi önlemler var ve en önemlisi özenli inceleme. Detaylı bir şekilde çalışmaya başlamadan önce yüksek riskli üçüncü taraflarla ilgili ciddi bir çalışma yapmak ve ondan sonra şirketin veri tabanına bu iş ortaklarını eklemek ve işe başlamak. Başlamakla da bitmiyor, üçüncü taraf risklerinde önemli bir konu, o üçüncü tarafla çalışmaya başladıktan sonra izlemeye devam etmeniz. Belli dönemlerde yüksek riskli üçüncü taraflara denetim gerekiyor. Bütün bu caydırıcı önlemler, izleme aktiviteleri, şirketin içinde üçüncü taraflarla ilgili faaliyetler üzerinde uygulanacak veri analizi yöntemleri veya excel üzerinde bile yapabileceğiniz analizler üçüncü taraf risklerini yönetmek adına önemli faaliyetler.
Dr. Gökhan Yılmaz da rüşvet, yolsuzluk ve suistimallerle ilgili çok önemli bilgiler paylaştı:
"Yapılan çalışmalar gösteriyor ki, suistimaller son 2 yılda iki katına çıktı, Suistimallerin ciddi boyutta arttığı ile ilgili birçok farklı araştırma yapıldı. Şirketlere baktığımız zaman bununla ilgili çalışmalar sektörden sektöre değişiyor ama yeterli ölçüde olduğunu söylemek zor. Örneğin, ortalamada 1000 çalışana yaklaşık 2 tane suistimal inceleme uzmanı verebilmemiz lazım.
Tipik bir suistimal vakası ortalama 14 ay sürüyor
Bir suistimal vakasının tespit edilme süresi, suistimalin kaç kişi tarafından veya hangi pozisyondaki çalışanlar tarafından yapıldığı ve suistimalin türünün ne olduğu gibi faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösteriyor. 2020 ACFE Raporu, tipik bir suistimal vakasının ortalama 14 ay sürdüğünü ve ortalama kayıp tutarının 125.000 Amerikan Doları olduğunu ortaya koyuyor. Suistimalin tespit süreleri türlerine göre farklılıklar gösteriyor. Finansal tablo, bordro, çek ve ödeme hileleri ile masraf hilelerinin tespit edilmesi ortalama 24 ay sürerken, yolsuzluğun tespitine kadar geçen zaman ortalama 18 ay, parasal olmayan hileler ise ortalama 13 ay sürüyor.
Siber saldırılarda büyük artış
Son zamanlarda siber saldırıların da çok arttığını görüyoruz. Bunu meslek edinmiş insanlar var. Bu insanlar bilgisayarını açıyor, bugün nereye saldırabiliriz, nereden bilgi toplayabiliriz, kimleri hedef alabiliriz diye ekip olarak bunları değerlendiriyorlar. Son derece profesyoneller. Hedef belirliyorlar. O şirkette olan o kişiyle ilgili, farklı kaynaklardan veriler toplayarak parça parça farklı yerlerdeki bilgileri birleştirerek, bu hedef alınan kişiye ulaşmak, hedef alınan kişi tarafından şirkete sızmak şeklinde olabiliyor. Yani siz bir yerde bilgi paylaşırken tek başına bu bilgi ne kadar işe yarayacak diye paylaşabiliyorsunuz ama onlar farklı yerlerdeki bilgileri birleştirebiliyor. Mesela örnek vereyim, bizim incelediğimiz bir konu bu. Şirketin e-postasını, farklı siber yöntemlerle okunabilecek noktaya geldikten sonra yurt dışına bu şirketteki gibi bir e-posta gönderiyor. Yurt dışından da buraya sanki yurt dışındaki biriymiş gibi e-posta gönderiyor. Aslında mantıklı şeyler yazdığı için, şirketin nasıl işlediğini, çalıştığını da bildiği için, 7-8 ay boyunca bu şekilde idare ediyor. Yani konuya da o kadar hakim durumda. Neredeyse oraya uzman olarak başlayabilir. Yani o derece operasyonlara vakıf hale gelmiş. Ama en sonunda çok büyük bir ödemeyi kendi başka bir yere yönlendiriyor. İhbar mekanizmasının yönetilmesi zor da olsa en etkin suistimalle mücadele yöntemi olduğunu düşünüyorum.
İhbar eden çalışan şirketine güvenmeli
Şirket çalışanlarının suistimali bir şekilde ortaya çıkardığında misilleme duygusuyla üzerine gelinmeyeceğinden kesin emin olması lazım ki bu kanal yukarıya doğru açık olabilsin. Şirketteki yasal olmayan olaylar yukarıya taşınabilsin. Hala ihbar mekanizması kullanılmadan direkt kişilere veya departmanlara gidiliyor. İhbar mekanizması kullanılmadan yine ihbarla tespit edilenlerin %28'inde ihbarcı ihbarını direkt yöneticisine yapıyor. Çalışanlar için bu hala çok önemli. Güveniyorlar ve direkt yöneticiye gidiyorlar. %14 suistimal inceleme uzmanlarına veya bununla uğraşan birime gidiyor. %12'si iç denetçiye gidiyor. Yani bir şekilde kendini iyi ortamda düşünen kişiler, hala bu cesareti göstererek, bir kanal bularak ihbarını yapabiliyor. Özellikle para giriş çıkışının olduğu bölümlerde daha dikkatli olmak, daha fazla kural koyuyor olmak gerekiyor. Teknolojiden de faydalanmak lazım. Artık manuel kontroller, yerini teknolojiye bıraktı. Teknolojiyi azami seviyede kullanarak suistimal risklerini asgari seviyeye indirebiliriz."
-iDeal Haber Merkezi-