* Rusya'ya gidemeyen gıda ihracatı iç pazara yöneliyor
* Sebze meyve fiyatlarında düşüş görülmeye başladı
* Salkım domatesin Ankara hal fiyatı 3 TL'den 1.5 TL'ye geriledi
Nevzat Devranoglu / Ceyda Caglayan
İSTANBUL, 3 Aralık (Reuters) - Rusya'nın bazı Türk ürünlerinin ithalatına getirdiği yasağın ardından ihracat için alternatif pazar arayışları gündeme gelirken; dayanıklılığı diğer ihraç mallarına göre çok daha düşük olan yaş meyve sebzede ise ihraç ürünleri iç pazara sürülmeye başlandı.
Oluşan arz fazlası şimdiden fiyatları aşağı çekmeye başlarken, ekonomistler bu durumun sürmesi halinde ihracattaki kayıplara karşın enflasyonda büyük bölümü Aralık ve devamındaki bir kaç ayda enflasyonda yıllık bazda toplam 0.5 puana ulaşabilecek aşağı yönlü etki gözlenebileceğini belirtiyor.
Sektör temsilcileri, alternatif pazar arayışları kısa sürede sonuç veremeyeceği için oluşacak arz fazlasıyla iç pazarda fiyat düşüşlerinin süreceğini öngörürken; Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, Rusya'nın yaptırım için alımını kısıtlayacağını açıkladığı gıda ürünlerinin Türkiye'ye toplam maliyetinin 764 milyon dolar olarak öngörüldüğünü açıkladı. Çelik, Rusya'ya toplam tarım ihracatının ise yıllık 1.27 milyar dolar olduğunu söyledi. urn:newsml:reuters.com:*:nL8N13R3RB
Türkiye'nin yaş meyve sebze ihracatının yarıya yakınını Rusya'ya gerçekleştirdiğini belirten Türkiye Halciler Federasyonu (TÜRKHAL) Başkanı Yüksel Tavşan, "Rusya'nın ambargo kararıyla iki önemli sorun yaşıyoruz. Birincisi Rusya zaten çok önemli bir pazardı. İhracatın neredeyse yarısını, bazı ürünlerde ise tamamına yakınını oraya yapıyoruz" dedi ve ekledi:
"İkinci sorun ise bunun zamanlaması. Sezon olarak çok kötü yakalandık. Örneğin turizm sektörünün önünde alternatif pazar bağlantıları kurabilecekleri 3-4 ay var. Oysa narenciye ve salkım domates başta olmak üzere bazı meyve sebzelerin tam çıkış zamanı. Alternatif pazar bağlantısı yapabileceğimiz bir zaman yok."
Türkiye'nin hava sahasını ihlal ettiği gerekçesiyle Suriye sınırında bir Rus jetini düşürmesiyle Moskova ile tırmanan gerilimin ardından Rusya, Türk mallarının ülkeye girişini durdurmuş; son olarak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de Cumartesi günü Türkiye'ye yönelik bir dizi ekonomik yaptırım kararını imzalamıştı.
Başbakan Ahmet Davutoğlu ise Rusya'nın Türk ürünlerine karşı başlattığı ambargo ve kısıtlamalara karşı alınacak tedbirler üzerinde çalıştıklarını belirterek, ilk olarak Rusya gümrüklerinde bekleyen yaş sebze ve meyvelerin bozulmasını önleyecek şekilde geri çekileceğini söylemişti. urn:newsml:reuters.com:*:nL8N13R22M
İş Yatırım Ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu, "Önemli bir bölümü Rusya'ya satılan toplam meyve-sebze ihracatının enflasyon sepetindeki ağırlığı yüzde 3'e yaklaşıyor" dedi ve ekledi:
"Enflasyon üzerindeki etki Rusya krizinin ve meyve sebze yasağının ne kadar süreceğine bağlı. Kısa vadede enflasyon üzerindeki olumlu etki daha fazla olabilir. Öte yandan, yıl geneline yansıyan bir yaptırım olması ve bu durumun ilgili ürün fiyatlarını ortalamada yüzde 20 düşürdüğü varsayımında yıllık enflasyonda gelecek yıl için 0.5 puana kadar pozitif etki oluşabilir."
Öte yandan ALB Forex Araştırma Uzmanı Enver Erkan da son gelişmelerin enflasyonda olumlu etkisi olacağını belirterek, "Rusya'nın 1 Ocak 2016 itibarıyla yaş meyve, sebze ithalatını durduracak olması iç pazarda arz baskısı oluşturacak. Bu da meyve ve sebze fiyatlarını aşağı yönlü baskılayacaktır. Aralık ayında gıda enflasyonunda düşüş bekleyebiliriz" dedi.
GIDA FİYATLARINDA DÜŞÜŞ BAŞLADI
Geniş bir üretici kesim ve ihracatçılarla birlikte iç pazarın da yasaktan etkileneceğini söyleyen TÜRKHAL Başkanı Tavşan, "Şimdi Rusya ile bağlantı kopunca, ürünler mecburen iç piyasaya dönecek. Fiyatlar otomatik olarak düşecek. Zaten düşmeye başladı bile. İki günde salkım domatesin Ankara hal fiyatı 3 TL'den 1.5 TL'ye düştü. Daha da düşecek. Çünkü sorun birkaç haftada çözülebilecek gibi durmuyor" diye konuştu.
Tavşan, meyve ve sebzede fiyat-maliyet dengesi nedeniyle Uzakdoğu ve Afrika gibi uzak pazarlara ihracatın bir alternatif oluşturamayacağını, olası alternatif pazarlara yönelmenin ise zaman alacağına vurgu yaptı.
Rusya Başbakanı Dmitry Medvedev, Rusya'ya ait savaş uçağının düşürülmesi nedeniyle Türkiye'ye uygulanacak yaptırımları 1 Aralık'ta onayladı. Yaptırımlar daha önceki tehditlerin çerçevesinden dışarı çıkmazken bazı kalemler de yaptırımların dışında kaldı.
Rusya'ya ithalatı yasaklanan gıda ürünlerinin arasında domates, soğan, salatalık, üzüm, kayısı, elma ve tavuk ürünleri gibi ürünler yer alıyor.
BEYAZ ETİN İÇ PAZARA YÖNELMESİ İÇİN TEBLİĞ DEĞİŞİKLİĞİ ŞART
Rusya'ya ihraç edilen tavuk ürünlerinin iç piyasaya yönlendirilmesinin yasal gerekçelerle şu aşamada mümkün olmadığını belirten Beyaz Et Sanayicileri Birliği Başkanı Sait Koca ise, bir tebliğ değişikliği ile bu ürünlere iç pazarın açılması durumunda özellikle sucuk, sosis gibi ürünlerin fiyatında da düşüş yaşanacağını söyledi.
Koca, Rusya'ya sadece mekanik ayrıştırılmış et satabildiklerini, bu etin Türkiye'de kullanımının ise yasak olduğunu belirterek, "Sadece bir tebliğle bu yasak kalkabilir. O zaman iç piyasa ucuzlar, tüketici çok daha ucuza sosis, sucuk yiyebilir" dedi.
Koca'nın verdiği bilgiye göre, beyaz et sektörü bu yılın ilk 11 ayında Rusya'ya 8.5 milyon dolar ihracat gerçekleştirdi.
(Redaksiyon Aslı Kandemir)