Ayla Jean Yackley / Dasha Afanasieva
İSTANBUL/ANKARA, 18 Temmuz (Reuters) - Türkiye'de Cuma gecesi gerçekleşen başarısız darbe girişiminin ardından yaklaşık 290 kişinin hayatını kaybetmesinin yanısıra, askeriye ve yargıda görevli yaklaşık 6,000 kişi gözaltına alınırken, ekonominin de tamamen kontrol altında olduğu mesajı verildi.
Darbe girişiminin ardından Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın destekçileri meydanlarda, İstanbul Atatürk Havalimanı'nda ve Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın çevresinde toplanarak darbeye meydan okuduklarını gösterdi.
Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre darbe girişiminin ardından yaşanan çatışmalarda 100'ün üzerinde ayaklanmaya katılan asker de dahil olmak üzere 290'ın üzerinde kişi hayatını kaybetti ve 1,400'ün üzerinde insan yaralandı.
Avrupalı politikacılar muhalefete karşı ağır önlemlerin artacağı beklentisiyle Erdoğan'ı uyardılar ve darbe girişiminin kendisine kanunları hiçe saymak hususunda açık çek vermediğini vurguladılar.
Öte yandan NTV'de yer alan habere göre Adalet Bakanı Bekir Bozdağ şu ana kadar tutuklanan 6,000 kişinin haricinde daha da yakalama olabileceğini söyledi.
Darbe girişiminin ardından darbe girişimine katıldığından şüphelenilen üst düzey komutanlardan erlere kadar yaklaşık 3,000 kişi ve aynı sayıda yargıç ve savcı tutuklandı.
CNN Türk'ün haberine göre tutuklananlar arasında ABD'nin Suriye ve Irak'taki İslam Devleti militanlarına karşı operasyon yürüttüğü İncirlik Hava Üssünün Komutanı Tuğgeneral Bekir Ercan Van da bulunuyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan Pazar günü halka yaptığı konuşmada darbe girişiminin "milletin iradesi" bastırıldığını belirterek, ülkenin bütünlüğüne karşı olanları ve bu emirlerin arkasında olan üst aklı suçladı.
Erdoğan sık sık üst akla vurgu yaparken, bu ifade ile Batı ülkelerine ve özellikle de ABD'ye atıfta bulunuyor.
Çalışma Bakanı Süleyman Soylu Cumartesi günü Habertürk'te yaptığı açıklamada, darbe girişimin ardında Washington'un bulunduğuna inandığını söyledi. ABD Dışişleri Bakanı Jonn Kerry Pazar günü yaptığı açıklamada, ABD'nin buradaki rolü ile ilgili ortaya atılan iddianın tamamen yanlış olduğunu ve Washington'un darbe ile ilgili bir istihbaratının olmadığını söyledi.
“PARALEL YAPI”
Gözaltılar ve alınan önlemler Erdoğan'ın uzun süredir köklerini temizlemeye çalıştığı ABD'de yaşayan Fethullah Gülen'in taraftarları üzerinde yoğunlaşıyor.
Erdoğan bir zamanlar dayanışma içinde olduğu ancak şimdi "baş düşmanı" konumunda olan Fethullah Gülen taraftarlarını yargı, polis, askeri yapılanma ve medya içinde paralel yapı oluşturarak devleti yıkmayı amaçladıkları gerekçesiyle suçluyor.
Ancak Fethullah Gülen de darbe girişiminde herhangi bir rolü olmadığını ve demokrasiden yana olduğunu açıkladı.
Erdoğan, ayrıca Batılı hükümetlerden ülkelerinde yaşayan Gülen taraftarlarını talep ettiklerini içeren bir mektup yazacağını açıkladı.
Kerry ise darbe girişiminin arkasında Gülen'in olduğuna dair bir kanıt olmadığını belirterek, Türk yetkililerin çok hızlı şekilde ellerindeki kanıtları toparlayarak kendilerine iletmelerini, böylece Gülen'in Türkiye'ye iadesinin değerlendirilebileceğini söyledi.
Darbe girişiminden önce de Erdoğan, Fethullah Gülen yanlılarını ordudan temizlemeye yemin etmiş ve yaptıklarının bedelini ödeyeceklerini vurgulamıştı.
Cumartesi geç saatlerde Ankara Kızılay meydanında toplanan Erdoğan taraftarları darbeye öncülük edenlerin idam edilmesini talebi ile ilgili slogan attılar.
Erdoğan bu talebin üzerine daha önce kaldırılmış olan ölüm cezasının geri gelmesi konusunun parlamentoda yeniden gözden geçirilebileceğini söyledi.
Erdoğan'ı eleştirenler onun yargı sistemini karşıt seslerden temizleyerek kendine bağlı bir yapı haline getireceğine dikkat çekiyorlar.
Bazı Avrupalı politikacılar darbe girişimin ardından ortaya çıkan gelişmelerden ötürü duydukları rahatsızlıkları dile getirdiler.
"(Darbe girişimi) Sayın Erdoğan için bir açık çek değildir” diyen Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Marc Ayrault sözlerini, "Tasfiyeler olamaz, hukukun üstünlüğü çalışmak zorundadır" şeklinde sürdürdü.
Ayrault, Fransa 3 televizyonuna verdiği demeçte, Pazartesi günü Brüksel'de Avrupa Birliği Bakanları toplantısında AB'ye katılmak için başvurusu olan Türkiye'nin Avrupa demokratik ilkelerini sağlaması gerektiğini yineleneceğini söyledi.
Avrupa Komisyonu üyelerinden Günther Öttinger, Erdoğan'ın darbe girişimini temel demokratik hakları daha da kısıtlama olarak kullanırsa Türkiye'yi AB ve NATO ülkelerinin temsil ettiği değerlerden uzaklaştıracağını söyledi.
Almanya Başbakanı Angela Merkel'in destekçisi olan Öttinger Welt am Sonntag gazetesine yaptığı açıklamada, "İçeride pozisyonunu güçlendirecektir, ancak uluslararası olarak kendini izole edecektir" diye konuştu.