Gulsen Solaker / Orhan Coskun
ANKARA, 24 Haziran (Reuters) - Haziran aynı başında ABD tipi başkanlık sistemine sıcak baktığı mesajını veren CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, başkanlık sistemiyle ilgili herhangi bir anayasa değişiklik teklifini müzakereye kapalı olduklarını söyledi.
Kılıçdaroğlu ayrıca, olası bir anayasa değişikliği oylamasındaki eksik milletvekillerini tamamlamak için transfer girişimlerine başladığını ve bununla ilgili muhalefet milletvekilleri hakkında dosyalar çıkarıldığını savundu.
Türkiye'de yönetim şeklinin başkanlık sistemine dönüştürülmesini savunan AKP, bu yönde bir anayasa değişikliğini tek başına referanduma taşıyabilmek için Parlamento'da en az 14 sandalyeye daha ihtiyaç duyarken, Meclis'teki üç muhalefet partisi de öneriye destek vermeyeceklerini açıkladı. AKP'nin başkanlık sistemini de içeren yeni anayasa teklifi sonbaharda Meclis'e getirmeyi hazırlandığı belirtiliyor.
Reuters'ın sorularını yanıtlayan Kılıçdaroğlu, darbe hukukundan kaynaklanan aksaklıkların düzeltildiği parlamenter sistemin güçlendirilmesini istediklerini, bu çerçevede AKP'nin başkanlık sistemi ile ilgili getireceği herhangi bir sistemi müzakereye kapalı olduklarını kaydetti.
Daha önce ABD tarzı başkanlık sistemine AKP ile görüşebileceğini açıklayan Kılıçdaroğlu, ABD, Fransa, Türk tipi başkanlık veya partili cumhurbaşkanlığı önerilerini nasıl değerlendirdiğine dair sorulara, parlamenter sistemin devamından yana oldukları yanıtını verdi.
Kılıçdaroğlu Haziran ayı başında CNN Türk televizyonunda katıldığı canlı yayında AKP'nin başkanlık sistemi önerisiyle ilgili olarak, "Amerika'daki gibi bir başkanlık sistemi getiriyorsanız buyurun getirin. Ama (Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan) öyle olsun istemiyor. Kanunlar var, devletler var, yerel yönetimler var" demiş bunun üzerine, AKP Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, ABD tipi başkanlık konusunda eğer CHP samimi ise AKP'nin karşılıklı heyetler oluşturup istikşafi görüşmeleri başlatmaya hazır olduğunu söylemişti.
Parlamentoda bugünkü sandalye dağılımına bakıldığı zaman başkanlıkla ilgili bir referandum için gerekli sayıya ulaşılmasının mümkün görünmediğini kaydeden Kılıçdaroğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Ama Türk siyasal yapısı o kadar kirlendi ki milletvekili satın alma, onlara dolaylı şantaj uygulama yollarına başvurulursa... 16-17 kişi bir şekliyle AKP tarafına transfer edilebilirse o zaman bir referandum süreci doğabilir. Bu konuda girişimlerin olduğunu gayet iyi biliyoruz. Devlette bazı birimlerin bütün muhalefet milletvekillerinin dosyalarını çıkardığını, mali durumlar dahil olmak üzere pek çok alanlarda araştırmalar yapıldığını iyi biliyoruz. Şu ana kadar bu çabalar boşa çıktı."
Kılıçdaroğlu, AKP'nin aklındaki başkanlık modelini bugüne kadar net olarak açıklamadığını ancak Erdoğan'ın ABD'deki gibi denetim mekanizmalarının güçlü olduğu bir başkanlık modelini istemeyeceğini söyleyerek, AKP'nin denetimin olmadığı ya da sadece Erdoğan'ın denetiminin olduğu bir sistem arzu ettiğini kaydetti. Kılıçdaroğlu, "Güçler dengesinden söz edilmiyor mesela, güçlerin uyumundan bahsediliyor. Herkes bir kişiye uyacak, denge-fren dediğimiz denetleme modeli zaten istenmiyor" diye konuştu.
Kılıçdaroğlu Erdoğan'ın başkanlık sistemindeki ısrarına ilişkin düşüncesini ise şöyle açıkladı:
"Bundaki asıl amaç, Erdoğan ve ailesi yargılanmaktan korkuyor. Çünkü çok büyük yolsuzluklar yaptılar. Bunun delilleri de toplumun ve dünyanın gözü önüne serilmiş durumda. Şimdi Erdoğan yeni bir modelle kendisini bu yargılamanın dışına taşımak istiyor ve bunu da ancak başkanlık ile yapabileceğini düşünüyor."
ERKEN SEÇİM İHTİMALİ
Kılıçdaroğlu, önümüzdeki dönemde Türkiye'yi bir erken seçimin bekleyip beklemediği sorusuna "Olabilir, biz bütün olasılıkları düşünerek yarın erken seçim olacakmış gibi çalışmalarımızı sürdürüyoruz" yanıtını verirken, AKP'nin baskın bir seçimle 400 milletvekiline ulaşmak isteyebileceği iddialarına ilişkin şöyle konuştu:
"Ben AKP'nin 350-400 milletvekili alması gibi bir risk görmüyorum. Çünkü her şeye karşın Türkiye'de sağduyunun egemen olacağına inanıyorum. Türkiye'nin çok kötü bir noktaya doğru gittiğini sokaktaki vatandaş da görüyor artık."
TBMM Adalet Komisyonu'nda kabul edilmesinin ardından gelecek hafta Genel Kurul'a gelmesi beklenen ve yüksek yargı üyelerinin kökten değişimini öngören tasarıyı da eleştiren Kılıçdaroğlu, şunları kaydetti:
"Hiçbir demokraside yürütme organı ya da yasama organı ikisi el birliği yaparak üçüncü bir gücü sıfırlayamaz. Ancak darbe dönemlerinde bu tür girişimler olabilir ki 12 Eylül darbesinde bile bu olmadı. Şimdi siz Yargıtay, Danıştay ve YSK'yı sıfırlıyorsunuz. Yerine yeni insanlar atayacaksınız, bu kişiler iktidarın ve Saray'ın sözünden çıkmayan yargıçlar olacak."
Kılıçdaroğlu, tasarının TBMM'de yasalaşması durumunda iptali için Anayasa Mahkemesi'ne gideceklerini belirterek, "Biz bunu AYM'ye taşıyacağız, çünkü hukuka ve anayasaya aykırı. Hukuk hileyi kabul etmez. AYM'nin bu konuda ivedilikle karar alması ve bu girişimi engellemesi gerekiyor" dedi.
Yargıtay ve Danıştay'ı yeniden yapılandıracak olan 38 maddelik tasarı ile, Yargıtay'ın daire sayısı 46'dan 24'e, üye sayısı 516'dan 200'e; Danıştay'ın daire sayısı 17'den 10'a, üye sayısı 195'ten 90'a inecek. Mevcut üyelerin üyelikleri düşerken yerine yeni atamalar yapılacak. dokunulmazlıkların kaldırılması ve milletvekilleri hakkındaki fezlekelerin savcılıklara gönderilmesinin ardından kendisine henüz bir çağrı gelmediğini de söyleyerek, "Gelirse icabet edeceğiz. Benim fezlekelerimde suç olarak düşünce açıklama var. Biz de gidip demokrasinin, hukukun üstünlüğünün ne olduğunu anlatacağız, kaçacağımız birşey yok" diye konuştu.
Kılıçdaroğlu hakkında "Cumhurbaşkanına hakaret suçundan" 14 dosya bulunuyor.
DIŞ POLİTİKA VE AB İLE İLİŞKİLER
CHP lideri, son dönemde dış politikada sorunlu alanlarda değişim arayışlarına girdiği belirtilen AKP'nin komşularla ilişkilerini düzeltmesini arzu ettiklerini ancak bu konuda ciddi tereddütleri bulunduğunu belirterek, şöyle konuştu:
"Mesela Suriye'de ne yapacak? Düne kadar önce kardeşim Esad'dı, sonra düşmanım Esed oldu, peki şimdi ne olacak? Bu lokmayı nasıl yutacak? O kadar büyük laflar edildi ki dış politikada bunu hazmedebilecekler mi, edemeyecekler mi asıl sorun orada."
Kılıçdaroğlu, Rusya ile ilişkilerin Rus savaş uçağının düşürülmesi ile bozulmasını da "kötü devlet ve dış politika yönetimine" örnek olarak göstererek, "Mesela Ortadoğu'da mezhep siyasetinden vazgeçecekler mi? Bu da önemli" dedi.
Erdoğan'ın AB ile müzakereler için referanduma gitme söylemini ciddi bulmadığını da belirten Kılıçdaroğlu, şunları belirtti:
"Yasal düzenleme ile yapabilirler ama ihtimal vermiyorum. Cesaret edemezler, neyine cesaret edecekler? Neyin referandumunu yapacaklar? 'Ben uygar dünyanın bir parçası mı yoksa üçüncü dünyanın bir parçası mı olayım' diye mi yapacaklar referandumu? Öyle bir referandum yapılsa bile halkın müzakerelere devam yönünde oy kullanacağına inanıyorum."
Kılıçdaroğlu, Erdoğan ve AKP iktidarının Avrupa'ya sığınmak isteyen mültecileri bir şantaj malzemesi olarak kullandığını da savunarak, "Biz insani açıdan AB ve Almanya'nın kararlarına bile karşı çıktık. Ama Erdoğan'la işbirliği yaptılar, böyle bir tablo çıktı ortaya. Şimdi karşılıklı birbirlerine mülteciler üzerinden hodri meydan diyorlar" diye konuştu.