ANKARA, 11 Şubat (Reuters) - Yurt içi yerleşikler uzun bir aradan sonra altın hesaplarını da içeren yabancı para mevduatlarını ulaştığı rekor seviyelerden azaltıyorlar.
Veriler, TCMB'nin döviz alım ihalelerine başlama zamanlaması için piyasa tarafından yakından takip edilen dedolarizasyonun başladığını teyit ediyor. Piyasada bundan sonra sürecin kalıcılığı izlenecek.
TCMB verilerine göre yurt içi yerleşiklerin kıymetli maden dahil yabancı para mevduat ve fonları 5 Şubat ile biten haftada bir önceki haftaya göre yaklaşık 2,1 milyar düşüşle 232.93 milyar dolar oldu.
TCMB verilerine göre lokallerin yabancı para mevduatları 2020 yılında yaklaşık 42 milyar dolar artıştan sonra 22 Ocak haftasında 236,1 milyar dolarla tarihi zirveyi görmüştü. Öte yandan verilerde Eylül 2020'den beri ilk kez 2 hafta üst üste düşüş görüldü.
Yerleşikler geçen yıl uygulanan düşük faiz politikası, nedeniyle TL'nin değer kaybedeceği beklentisiyle dövize ve altına yönelmişti. Geçen yılki bu yönelimin 28 milyar dolarlık kısmı bireysellerden, 13 milyar dolarlık kısmı ise kurumsallardan gelmişti. 2019'da da lokaller döviz birikimlerini yaklaşık 34 milyar dolar arttırmışlardı.
TL, dolar ve euro karşısında ekonomi yönetimindeki Kasım ayı başındaki değişiklik sonrası yaklaşık %20 değer kazandı. Ancak bu değer kazancı Kasım 2020 öncesi dört yılda yaşanan %60'ın üzerindeki değer kaybının ardından geldi.
Ocak ayının son Şubat ayının ilk haftasında TL'de dolar karşısındaki değer kazancı %5 ile benzer para birimleri ortalamasının yaklaşık iki katı seviyesinde oluştu. Bu pozitif seyirde TCMB'nin sıkı duruş söylemlerinin de desteği oldu. Kasım başından beri dönem dönem görülen pozitif ayrışma ardından bu hafta genel olarak yatay ya da sınırlı iyimser bir seyir gözleniyor.
Piyasaların dedolarizasyonu yakından izlemesinin döviz arz talep dengesi dışındaki bir diğer nedeni ise TCMB'nin dedolarizasyonu rezerv birikiminine başlama şartlarından görmesi.
TCMB Başkanı Naci Ağbal Reuters ile gerçekleştirdiği söyleşide şunları söylemişti:
"TCMB olarak rezerv artırma stratejimiz içinde diğer ülke merkez bankaları ile swap anlaşmaları yapılması yer almamaktadır. Bunun yerine... uygulamakta olduğumuz sıkı para politikasına kararlılıkla devam etmek suretiyle güçlü bir dezenflasyonist sürecin oluşması ve kalıcı hale gelmesi sonucunda sermaye girişlerinin istikrarlı ve güçlü bir hale gelmesi, yerleşiklerin dolarizasyon eğiliminin tersine dönmesi ile birlikte döviz alım ihaleleri yaparak rezervlerimizi artıracağız. Son dönemde yurt içi yerleşiklerin TL cinsi varlıklara yönelme eğilimi gözlemliyoruz" diyen Ağbal bu durumun ters dolarizasyon sürecinde önemli bir sinyal olduğunu ancak döviz alım ihalelerine ilişkin "bu yönelimin sürekliliğe dönüşmesi ve güçlü olması karar vermek bakımından önemli bir gösterge olcaktır."
Bankacılık Sistemine Döviz Efektif Girişi Görülüyor
Bir bankanın Hazine masası yetkilisi, "Yabancı tarafında TL'ye oldukça yoğun bir ilgi görüyoruz. Bireysel tarafta da dövize ilginin oldukça zayıfladığını görüyoruz. TCMB'nin söylemleri lokallerin son dönemdeki döviz mevduat artışlarının bir bölümünün yastık altındaki miktarın sisteme kazandırılması olduğunu gösteriyor." dedi ve ekledi:
"Bu önemli bir söylem çünkü hali hazırda biz de lokallerin döviz yöneliminin neredeyse kalmadığını hatta haftalık fiyat değişimlerinden arındırılmış milyar dolar seviyesinde TL'ye geçiş de görüyoruz. Geçmişte gördüğümüz döviz mevduatı artışlarının bir kısım da yastık altındaki miktarın sisteme girişi -ki TCMB öyle yorumladı- bu delorizasyonun başladığının önemli bir göstergesi."
Bankacı, süreçte kalıcılığın izlenmesi gerektiğine de dikkat çekti.
Ağbal Reuters söyleşinde, "Son dönemde sisteme tabana yayılan efektif girişi de gözlemliyoruz. Bu durum yurt içi yerleşiklerin döviz varlıklarını bankacılık sistemine taşıma isteğini ortaya koyuyor. Bu kaynaktan sisteme girişte döviz tevdiat hesaplarındaki gelişimi etkiliyor." demişti.
Söyleşide Ağbal döviz alım ihaleleri konusunda "kesinlikle aceleci bir yaklaşım içinde olmayacaklarını", "dalgalı kur rejimi ilkeleri içerisinde" hareket edeceklerini, döviz alımlarının "kuralları önceden açıklanmış bir plan dahilinde" ve "şeffaf yöntemlerle" yapılacağını söylemişti. Bankacı ise "Dolar/TL'nin 6,85'li seviyelerde stabil kaldığı 2020 yaz aylarında oluşan fiyatlama etrafında döviz altın birikiminin yoğunlaştığını biliyoruz. Bu kapsamda 6.98 ve 6.85 seviyeleri kur için aşağıda takip edeceğimiz seviyeler olacak." dedi.
TCMB'nin rezerv birikim ihtiyacı ekonomi yönetimindeki değişim öncesi banka rezervlerinden yaklaşık 130 milyar doların TL'deki değer kaybını durdurmak ya da yavaşlatmak adına kullanılmasından kaynaklandı. Kasım ayı itibarıyla bu politikalardan tamamen vazgeçildi.
TCMB'nin en önemli rezerv birikim yöntemi döviz alım ihaleleri ve reeskont kredileri. Banka 2021 yılında reeskont kredilerinden yaklaşık 21 milyar dolar rezerv artışı bekliyor.
Döviz alım ihalelerine ilişkin ise henüz açıklanmış bir süreç bulunmuyor.