* TCMB Erdoğan'ın indirim çağrısına rağmen örtülü faiz artışına gitti
* Piyasalarda TCMB adımları "geç kalmış" olarak nitelendiriliyor
* Siyasi söylemlere karşın TCMB'nin faiz adımı atabilmesi ise olumlu algılandı
* Piyasalarda acil PPK toplantısı olası görülüyor (Ayrıntılar ve görüş eklendi)
Behiye Selin Taner / Nevzat Devranoglu
ANKARA/İSTANBUL, 21 Kasım (Reuters) - Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın geçtiğimiz hafta faizlerin inmesi gerektiği açıklamaları ve Merkez Bankası'na yönelik eleştirilerinin ardından TL'deki değer kaybı belirginleşirken TCMB bugün piyasalarda "örtülü faiz artışı" olarak da anılan adım attı ve likidite politikasında 25 baz puan sıkılaştırma yarattı.
Bankacılar TCMB'nin son bir kaç haftada piyasaya yönelik olarak dört adım attığını, bunların TL'deki sert satış baskısından ve dolayısıyla enflasyona etkisinden rahatsız olduğu anlamına geldiğini belirtirken, adımların enflasyondaki yükselişe kıyasla geç kalmış olabileceğinden de endişe ediliyor.
Öte yandan TCMB'nin siyasi söylemlere karşın faiz tarafında bir adım atmış olduğu gerçeği de, siyasetçilerden yapılabilecek açıklamalar kapsamında yakından izleniyor. Bu adım TCMB'nin siyasi nedenlerle gerekli adımları adım atamayacağı yönündeki eleştirilere de önemli bir cevap olarak yorumlanıyor.
Ancak TCMB'nin son dönemde attığı dört adıma karşın TL'deki değer kaybının tam olarak tersine dönmemesi de piyasalardaki endişenin devam ettiğini gösteriyor.
Dolar/TL, gelişmekte olan ülke para birimleri genelinde görülen satış baskısının yanı sıra enflasyon riski, ABD ve Avrupa ile gerilen ilişkiler ve hükümet kanadından gelen faizin düşmesi gerektiğine yönelik söylemlerin Merkez Bankası'na dönük eleştirilerle güçlenmesinin etkisiyle bugün 3.9780'i aşarak yeni tarihi zirveyi gördü.
TCMB adımlarının ardından kur 3.95'li seviyelere geriledi ancak bu adımlar bile TL'nin bugün de gelişmekte olan para birimleri arasında en çok değer kaybeden para birimi olmasını engelleyemedi.
TL dolar karşısında son bir yıllık süreçte yaklaşık yüzde 17 değer kaybederken, kur geçişkenliği enflasyondaki yükselişin ana unsurlarından biri olarak öne çıkıyor. TL'deki değer kaybı son bir aylık dönemde ise yüzde 6'ya yaklaştı.
Piyasalar dolardaki güçlü seyrin yanı sıra TL'ye özgü satış baskısı yaratan unsurların enflasyonda yükseliş, TL'deki değer kaybının enflasyonu önümüzdeki dönemde de baskılayacağı endişesi, AB, ABD ve hatta NATO ile ilişkilerin gerilmesi, jeopolitik gelişmeler olduğuna dikkat çekiyor. Bunun yanında ABD'de devam eden Reza Zarrab davasının sonuçlarına ilişkin endişeler de piyasalarda yakından takip ediliyor.
TCMB'nin uyguladığı likidite politikalarının bileşiminde ortaya çıkan son faizi gösteren ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti CBTWACF= yılın başlarındaki yüzde 8.30'lu seviyelerden Mayıs ayı ortasından bu yana yüzde 11.90-12.00 bandına bulunuyordu
TCMB bankalararası piyasada bugün attığı adımlarla yaptığı tüm fonlamayı yarından itibaren uyguladığı en yüksek faiz oranına sahip olan Geç Likidite Penceresi'ne taşıyor. Geç likidite penceresi borç verme faiz oranı yüzde 12.25 seviyesinde bulunuyor.
Bugünkü adım ile birlikte ortalama fonlama maliyetinde Ocak ayına göre yaklaşık 400 baz puan sıkılaştırma yapıldı ve bu adım piyasada tarafından ciddi bir sıkılaştırma olarak nitelendiriliyor.
Bugünkü adımla birlikte ortalama fonlama maliyeti yarın yüzde 12.25'e yükselecek olmasına karşın bankacıların endişesi ise enflasyonun yüzde 11.90 seviyesinde bulunması ve Kasım ayında daha da yükselme ihtimali nedeniyle TCMB'nin bu adımı atmakta geç kalmış olabileceği şeklinde.
TCMB'nin bu adımını "Çok küçük çok geç" söylemiyle tanımlayan Bluebay Asset Management'tan Timothy Ash, "Bu bir şaka olmalı; 25 baz puan bir etki yaratabilir mi? TCMB'nin (fonlama maliyetini) daha sonra artırabilecek bir alan ve kendine kredibilite yaratabilmesi için geç likidite penceresi faiz oranını bir önceki PPK toplantısında en azından 200 baz puan artırmış olması gerekiyordu" dedi.
Ash TCMB'nin haftalar sonra gerçekleşecek PPK toplantısı öncesinde bir "acil PPK toplantısı" yapma ihtimali olduğuna ve bunun için de siyasetten "yeşil ışık" alınması gerekebileceğine de dikkat çekti.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın geçtiğimiz hafta faizlerin inmesi gerektiği vurgusuyla yaptığı açıklamada Merkez Bankası'nın tutumuna dönük eleştirilerinin ardından, dün de Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ "TCMB'nin yaptığı çalışmaların her zaman olumlu sonuçlar doğurmadığına" vurgu yaparak faiz ve enflasyonun daha da düşmesi ve tek haneli rakamlarda kalması için hükümetin ciddi çalışmaları olduğunu söyledi. Cuma günü yaptığı konuşmada faizi düşürme konusunda devlet bankalarının bile ciddi bir tutuculuk içinde olduğunu, yüksek faizle kredi verilmesi nedeniyle yatırımların yürümediğini ancak bu şekilde devam etmeyeceklerini ve faiz sorununu çözeceklerini söylemişti.
Erdoğan bu konuşmada Merkez Bankası'nın enflasyonda ilgili söylemlerinin tutmadığına da dikkat çekerek, bankanın "yanlış yolda" olduğunu, bankaya müdahale edilmediği için faizin ve enflasyonun bu noktada bulunduğunu belirtmişti.
Piyasalarda bu açıklamaların ardından TCMB'nin gerekli durumda para politikasını kullanamayacağı endişeleri konuşulmaya başlanmıştı.
Finansbank Başekonomisti Gökçe Çelik, "Enflasyon görünümünde bozulma, cari açıktaki genişleme ve ABD'deki davalar nedeniyle devam eden diplomatik riskler gibi TL'de baskıya neden olan unsurlar faiz artışını gerekli kılıyor. Ancak yapılacak faiz artışı bugünkü 25 bp'lik artıştan önemli ölçüde yüksek olmalı. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Cuma günkü TCMB'ye yönelik açıklamaları böyle bir adımın hükümet tarafından takdir görmeyeceğini ortaya koyarak TCMB'nin faiz artışı yapıp yapamayacağına yönelik soruları artırdı" dedi ve ekledi:
"TL'de değer kaybının devam etmesi ihtimali TCMB'yi anlamlı bir faiz artırımına zorlayabilir; bu da reel faiz olarak en az yüzde 3.5-4'e karşılık gelecektir... Değer kaybının hızının böyle bir adımı 14 Aralık'taki PPK toplantısından önce getirebileceğini düşünüyoruz. Bir başka deyişle olağanüstü bir PPK toplantısını gözardı edilemez bir olasılık olarak görüyoruz."
TCMB FAİZ ARTIŞI YAPABİLECEĞİNİ GÖSTERMESİ ÖNEMLİ
Piyasadaki bir başka görüş ise TCMB'nin siyasi söylemlere karşın üstü kapalı da olsa bir adım atabilmiş olmasının önemi.
Ekonomist Haluk Bürümcekçi TCMB'nin adımının ardından Reuters'a yaptığı açıklamada, "TCMB yaklaşık 120 milyar TL'lik fonlamanın tamamını yüzde 12.25 ile yapacak; bu da 25-26 baz puanlık bir faiz artışı anlamına geliyor. Ancak piyasa bu adımı yeterli görmemiş görünüyor. Bu adımın faiz artırımı yapılacağının da sinyali olduğunu düşünüyorum. Genelde bu tip likidite sıkılaşması yapması ardından faiz artırımı geliyor, çünkü bu adımın ardından manevra alanı kalmadı ve her zaman kendisine ilave alan yaratmak durumunda" dedi.
Enflasyonun Kasım itibarıyla yüzde 11.90'dan yüzde 12.50'ye yükselme ihtimali bulunduğuna da dikkat çeken Bürümcekçi, "Enflasyondaki bozulma dikkate alındığında büyümenin de iyi olduğu bir ortamda mevcut durum siyasilerin söylemlerine rağmen sıkılaşma imkanı veriyor. TCMB'nin bu imkanı kullanmasını beklerim" dedi.
TCMB bugün yaptığı açıklamada, "TCMB bünyesinde faaliyette bulunan Bankalararası Para Piyasası'nda bankaların borç alabilme limitleri (BAL) yarından geçerli olmak üzere gecelik vadede yapılan işlemler için sıfıra düşürülmüştür. Aynı tarihten itibaren geçerli olmak üzere gün içi limit (GİL) işlemleri için bankalara tanınan limitler 21 Kasım 2017 tarihinde geçerli olan BAL limitlerinin iki katı olarak belirlenmiştir" denildi.
Reuters'a bilgi veren bir TCMB yetkilisi, "Yarından itibaren tüm fonlama geç likidite penceresinden yapılacak. Ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti yüzde 12.25'ye yükselecek" dedi.
(Redaksiyon Orhan Coşkun)