(Seviyeler güncellendi, yeni görüş eklendi)
Behiye Selin Taner
İSTANBUL, 25 Mart (Reuters) - Cuma günü dolar karşısında geçen yılın Ağustos ayından bu yana en sert günlük değer kaybını yaşayan TL, TCMB'nin adımları ve iletişimi ardından kayıplarının bir kısmını geri alsa da dolar/TL'de dalgalanma devam ediyor.
Dolar/TL Cuma gününe 5.46 civarında başladıktan sonra gece saatlerinde 5.8490'a kadar yükseldi ve TL'nin dolar karşısındaki değer kaybı yüzde 6.5 civarı oldu. Cuma günü 5.7625 seviyesinden kapanan dolar/TL bu sabah erken saatlerde 5.57 seviyesine gerilese de gün içinde 5.60-5.70 bandında dalgalandı. Öğleden sonra bir ara 5.60'ın altını test eden dolar/TL saat 1701 itibariyle 5.6172/5.6210 seviyesinde bulunuyor. Böylece Cuma günkü kapanışa göre TL'de yaklaşık 2.5'lik kazanç söz konusu.
Bankacılar oynaklığın çok yükseldiğini ve piyasanın sakinleşmesinin biraz zaman alacağını belirtiyor.
Aynı saatte sepet bazında TL 5.9861/5.9917, euro/TL ise 6.3589/6.3619 seviyesinde.
Merkez Bankası'nın (TCMB) rezervleri iki haftada 5.5 milyar doların üzerinde azalırken, bu düşüşte olağandışı durum olmadığını açıklayan TCMB bugün ek sıkılaştırmaya ve rezervleri kısa vadede artıracak iki adıma yöneldi.
TCMB bugün itibarıyla bir hafta vadede repo fonlaması gerçekleştirmeyerek örtülü faiz artırımına giderken, döviz karşılığı TL swap piyasasında vadesi gelmemiş toplam swap satışı sınırı da yüzde 10'dan yüzde 20'ye çıkarıldı. TCMB bir diğer adımla ise TL karşılığı döviz depo piyasasında ihale açmadı.
Bankacıların verdiği bilgiye göre repo ihalesi açılmaması ortalama fonlama maliyetini yüzde 24'ten yüzde 25.50'ye çıkarırken, diğer iki adım ise TCMB rezervlerine bir haftada en az 2.5 milyar dolar katkı sağlayacak. Başkanı Murat Çetinkaya, AA'ya yaptığı açıklamada para politikası duruşunu enflasyonu en kısa sürede tek haneye düşürmeye odaklı olarak şekillendirdiklerini söyleyerek, temel politikalarının rezervleri güçlü tutmak ve güçlendirmek olduğunu belirtti. piyasayla iletişim içerisinde kalmasının piyasayı kısa vadede rahatlattığını söyleyen başka bir bankacı ise "Ancak şimdilik tam olarak net bir tablo yok. Dolar/TL 5.50 seviyesini yukarı yönlü kırdıktan sonra bu seviyelerin üzerinde kalmaya devam etmesi hala yükseliş baskısı olabileceği anlamına geliyor" dedi.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın Cuma günü Golan tepelerine ilişkin açıklamaları ardından ABD ile ilişkilerin daha da kötüye gidebileceği endişeleriyle kur ve faiz sert yükselirken, BDDK hafta sonunda TL'nin dolar karşısındaki kaybı sonrası ABD merkezli uluslararası banka JP Morgan hakkında inceleme başlattı.
Öte yandan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da Pazar günü İstanbul'daki mitinginde, "Ey finans sektörünün içinde olanlar, kalkıp da 'piyasadan dövizleri toplayın, döviz yükselecek, şöyle olacak, böyle olacak' bu tür provokatif eylemlerin içine giriyorsanız, bunun bedelini çok ağır ödeyeceksiniz" dedi.
BDDK'ya atıfta bulunan Erdoğan, "şunu bilin ki seçim sonrası, bunun faturasını size ağır keseceğiz" dedi.
Capital Economics kıdemli gelişmekte olan piyasalar ekonomisti Jason Tuvey, banka incelemelerine ilişkin, "Yatırımcılar bilgi ister, trade önerileri isterler. Eğer siyasetçiler bunun olmaması için baskı yaratmaya çalışırsa yatırımcılar o ülkeye yatırım yapmaktan vazgeçebilirler" dedi.
TCMB'nin (askıya aldığı) repo ile "arka kapıdan sıkılaştırma" yapmasının merkez bankası üzerinde Erdoğan'ın siyasi baskısı olduğu ve TCMB'nin bundan kaçınmaya çalıştığına işaret ettiğini söyleyen Tuvey, "TL hala şoklara ciddi derecede kırılgan, yatırımcılar ise bugünkü kazanımlara rağmen biraz gergin. Jeopolitik endişeler ve Erdoğan'dan para politikasına yönelik herhangi bir yorum, 'eğer TCMB gidişatı terse döndürmeli' derse, TL yeniden baskı altında kalabilir" dedi.
Commerzbank FX ve EM Araştırma Müdürü Ulrich Leuchtmann ise Erdoğan'ın piyasa katılımcılarına yönelik tehditlerinin ardından TL'nin bu sabah daha güçlü açıldığını ancak bunun uzun sürmesini beklemediğini söyleyerek, "Serbest bir döviz piyasası -ki Türkiye'de bir süredir yok- politikacıların kararlarını ekonomik bakış açısıyla yansıtan yerden başka bir şey değil. Bunun önünü tıkadığında Erdoğan kendi yarattıkları dahil ülkenin hiçbir sorununu çözemez. Tersine bu tarz arkaik önlemlerle en cesur Türkiye yatırımcısını bile korkutacaktır" dedi.
Bankacılar dolar/TL'de gözlenen sert yükselişin ardında aslında birçok neden olduğuna dikkat çekiyor. Bu çerçevede Golan Tepeleri açıklamaları, S-400 konusu, TCMB'nin rezervlerindeki azalma, lokallerin yoğun döviz talebi ve rekor seviyelere yükselen döviz mevduatları, Fed sonrası global büyüme endişeleri gibi unsurların piyasada fiyatlandığı belirtiliyor.
Son aylarda gelişmekte olan ülke para birimlerine artan girişler ve görece yüksek getirisi nedeniyle TL'de artan pozisyonlanma sonrasında kurun 5.40'lı seviyelere kalıcı bir şekilde gerileyememesinin bütün bu unsurlar da bir araya geldiğinde yaklaşan seçim öncesi kar realizasyonu isteği yaratmış olabileceği belirtiliyor.
Bütün bu gelişmeler bir arada "kusursuz fırtına" olarak nitelendirilirken, piyasada oynaklığın bir süre daha devam etmesi bekleniyor.
TCMB'nin repo ihalelerini durdurması TL açısından pozitif görülürken, seçim öncesi piyasadaki yoğun endişeyi gidermek adına sert önlemler alınması pek olası görülmüyor.
ABD Başkanı Donald Trump'ın geçen hafta İsrail'in 1967 yılında Suriye'den ele geçirdiği Golan Tepeleri üzerindeki egemenliğini tanıma zamanının geldiğini söylemesinin ardından Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Trump'ın açıklamalarına sert tepki gösterdi. Piyasalarda ise bu tepki ABD ile gerilimin yeniden tırmanacağı endişesi yarattı.
ABD ile Türkiye ilişkilerindeki gerilim geçen yıl ABD'li rahip Andrew Brunson'un bırakılması ardından azalmıştı. Ancak bu kez Türkiye'nin Rusya'dan S-400 sistemlerini satın alma kararı ve ABD'nin bu adıma yaptırımlarla karşılık vereceğine dair güçlü sinyaller yeni bir gerilim endişesi yaratıyordu. Golan Tepeleri açıklamaları ise iki ülke ilişkilerine yönelik endişeleri hızlandıran yeni bir etken oldu.
İşlemcilere göre küresel ticaret savaşları, Brexit süreci, yerel seçimler öncesi yavaşlayan ekonomiyi desteklemek adına atılan ve atılabilecek genişlemeci adımlar ve TCMB'den bu yıl beklenen faiz indirimlerine ilişkin tahminler, yavaşlayan büyüme, yüksek seyreden işsizlik ve enflasyon da piyasalar üzerinde baskı unsuru yaratıyor.
TL'deki değer kaybının yanı sıra tahvil faizlerinde de yükseliş söz konusu.
Tahvil/bono piyasasında gösterge 10 yıllık tahvilin bileşik faizi Cuma günü spot piyasada yüzde 16.41, valörde son işlemde yüzde 16.54 seviyesindeydi. Bugün ise yüzde 17.21'den açıldıktan sonra spot kapanışta son işlemde yüzde 16.94, valörde saat 1702'de yüzde 17.42 seviyesinde.
İki yıllık gösterge tahvil faizi ise Cuma günü spot kapanışta son işlemde yüzde 18.44, valörde yüzde 18.58 oldu. Bugün ise spot piyasada son işlemde yüzde 18.76, valörde saat 1702'de yüzde 18.66 seviyesindeydi.