Behiye Selin Taner
İSTANBUL, 15 Mayıs (Reuters) - Merkez Bankası (TCMB) düzenlediği döviz depo ihalelerine ihale tutarının sekiz katına varan rekor talepler gelmesi ardından Cuma günü bankalara gönderdiği bir yazı ile bugünden itibaren ihalede teklif tutarını toplam ihale tutarının yüzde 30'u ile sınırladı.
Kararın ardından ise Cuma günü 10.26 milyar dolar olan talep tutarı bugün 4.455 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Bankacılar TCMB'nin bu düzenleme ile ihalelere giden yüksek talebin önünü kestiğini, bir yandan da bankaların döviz açığı olduğu yönünde oluşabilecek bir algıyı da ortadan kaldırmak istediğini belirtiyor.
TCMB'nin swap ihalesinde TL faizini yüzde 12.25 seviyesine çekmesi sonrası Londra swap piyasasındaki faiz ile makas TCMB lehine bir ara 125 baz puana kadar açılırken, bu durum bankalara Londra piyasalarından sağladıkları TL'yi TCMB'ye vererek arbitraj yapma olanağı sağladı.
Arbitraj imkanı nedeniyle bankalar ihalelere yüksek talep gösterirken, son bir haftalık süreçte TCMB'nin swap ihalelerine gelen talep her geçen gün artarak Cuma günü ihale tutarının sekiz katına çıktı.
Bankacıların verdiği bilgiye göre, TCMB Cuma günü bankalara TL depoları karşılığı döviz depoları piyasasına yönelik bir talimat iletti.
Söz konusu talimatta 15 Mayıs'tan geçerli olmak üzere bankaların "'İhalede verebilecek maksimum teklif tutarı toplam ihale tutarı ile sınırlıdır' ifadesi, "İhalede verilebilecek maksimum teklif tutarı toplam ihale tutarının yüzde 30'u ile sınırlıdır' şeklinde değiştirilmiştir" denildi.
Bir bankacı, TCMB'nin açıklamayı Cuma akşamı piyasa kapanışı ardından bankalara gönderdiğini söyleyerek, "Bugüne kadar 1.25 milyar dolar tutarındaki, ihaleye (kurum başına) 1.25 milyar dolara kadar teklif atabilecekken şimdi bu tutar 375 milyon dolar ile sınırlandırıldı" dedi ve şöyle devam etti:
"Bu düzenlemenin tekliflerin ihale tutarına göre çok yüksek çıkmaması için yapıldığını düşünüyorum. Londra ile TCMB'nin swap faizleri arasındaki fark nedeniyle bir haftadır ihalelere yüksek teklif gidiyordu, bu orantısız görünümü ortadan kaldırmak istedi TCMB. Bu kadar yüksek talep piyasa bu ihalelere muhtaçmış gibi negatif bir izlenim oluşturabilir. Halbuki arbitraj olanağının artması nedeniyle talep arttı. TCMB de artan talebe 1/3 kota koyarak bir duzenlemeye gitti. Bir yandan da bu sayede ihale daha adil sonuçlanacak. Bazı bankalar ihalelere yüksek meblağlı talep atıyor böylece de ihale sonucu eşit dağılmıyordu."
TCMB'nin 1.25 milyar TL'lik döviz depo ihalesine Cuma günü 10 milyar doların üzerinde talep gelmişti. Yeni düzenlemenin devreye girmesiyle bugünkü ihalede talep tutarı ise 4.455 milyar dolar oldu.
Ağırlıklı Londra piyasalarında yapılan swap ihalelerini TCMB de Ocak ayından bu yana açıyor. İlk ihaleyi yüzde 8 faiz oranı ile açan TCMB, sonraki her ihalede TL faizi kademeli olarak artırdı.
TCMB son olarak Nisan ayında geç likidite penceresi faizini beklentilerin ötesinde bir adımla 50 baz puan artırarak yüzde 12.25'e yükseltmesi ardından, haftalık swap ihalesinde de TL faizi bu seviyeye çekti.
TCMB ilk olarak 18 Ocak'ta 500 milyon dolar tutarında TL depo karşılığı döviz depo ihalesi açmış, kademeli olarak yükselttiği tutarı son olarak 6 Nisan'da 250 milyon dolar artırarak 1.25 milyar dolara çekmişti.
Bankacıların pratikte bir swap işlemi olarak adlandırdıkları bu adım TCMB'nin bankalara TL karşılığı önceden belirlenmiş bir vadede döviz sağlaması, vade sonunda da ilgili miktarların yeniden iadesi olarak biliniyor.