Marc Jones
LONDRA, 8 Ağustos (Reuters) - Türkiye'nin döviz kuru sorunu Türk lirasının değer kaybetmesi, ödemeler dengesi krizi ile ilgili endişeleri artırırken, aşağıdaki grafiklerde de görüldüğü gibi, nereden bakarsanız bakın Türkiye'nin döviz rezervlerinin çok fazla koruma sağlamadığı gösteriliyor.
1-KISA VADELİ BAKIŞ
Bir ülkenin döviz rezervlerinin yeterliliğini ölçmek için kullanılan en yaygın yöntemlerden biri, rezervleri kısa vadeli borç ödemeleri ile karşılaştırmak. Bu ölçütten bakıldığında Türkiye'nin yüksek tutarlı döviz borçlanması ön plana çıkıyor.
Yüzde 100, genellikle asgari seviye olarak kabul ediliyor. Bu oran, 2018'e yaklaşık yüzde 90'da başladıktan sonra yıl ortalarında yüzde 74'ün biraz altına düştü.
Bu seviye en basit ifadeyle, borçlanma piyasalarına erişim olmadan ya da ekstra rezerv oluşturmadan, Türkiye'nin teorik olarak temerrüde düşebileceğine işaret ediyor. Türkiye'nin yılda ortalama 200 milyar dolar civarında borcu yeniden finanse etmesi gerekiyor.
2-REZERV YETERLİLİĞİ ÖLÇÜMÜ (RAM)
Uluslararası Para Fonu (IMF) ülke ekonomilerini tekrar düzlüğe çıkarma konusundaki bilgi birikimi nedeniyle kur krizlerinde uzman olarak görülüyor. IMF bir ülkenin şoklar karşısında kullanabileceği kaynakların hepsini hesaplamaya çalışan Rezerv Yeterliliği Ölçümü (RAM) olarak adlandırdığı daha kapsamlı bir gösterge geliştirdi.
IMF geleneksel döviz ve altın rezervlerine ek olarak merkez bankası swap mekanizmalarını, ulusal varlık fonu ile IMF ve diğer koruyucu kurumlardan erişebildiği finansmanı da RAM hesaplamalarına dahil ediyor.
IMF'nin genel ölçütlerine göre bir ülkenin RAM oranının yüzde 100 ile 150 arasında olması gerekiyor. RAM oranı 2013'ten beri her yıl azalan Türkiye şu anda yüzde 75'in altına düşmüş durumda.
3-REZERVLER İTHALATI BEŞ AY KARŞILIYOR
Diğer bir ölçüt ise ülkenin rezervlerinin ithalat maliyetlerini ne süreyle karşılayabildiği. Ancak bazı uzmanlar bu ölçütün fazla basite indirgeyici olduğunu ifade ediyorlar.
Büyük bir enerji ithalatçısı olan Türkiye, petrol ve doğalgaz fiyatlarının geçen yıla göre yüzde 50 yükseldiği ve yükselmeye devam ettiği göz önüne alındığında, bu ölçüte göre özellikle öne çıkıyor.
Bu ölçüte göre rezervlerin ithalat maliyetini karşılama süresinde en az üç ay güvenli bir süre olarak görülüyor. Türkiye'deki süre son verilere göre yaklaşık beş ay civarında bulunuyor, ancak TL istikrar kazanmazsa bu süre kısalabilir.
(Haberi çeviren Canan Sevgili; Redaksiyon Can Sezer)