Behiye Selin Taner
İSTANBUL, 11 Ocak (Reuters) - Son dönemde siyasi endişeler ve TCMB'nin TL'deki değer kaybının önüne geçmek için gerekli adımları atamayacağı endişesi ile gelişmekte olan ülke para birimlerinden negatif ayrışan TL'nin bugün dolar karşısındaki günlük değer kaybı yüzde 3.7'e yaklaşırken, gözler Merkez Bankası'na (TCMB) çevrildi.
TCMB'nin dün attığı adımların yeterli olmadığı görüşünün hakim olduğu ve faiz artırımı yapılması gerektiği yönünde beklentilerin arttığı piyasada TCMB'nin dünkü açıklamasında da belirttiği "ilave adımlar" izlense de yüklü faiz artırımı yapılmadan TL'deki trendin terse döndürülemeyeceği görüşü hakim.
Bankacılar kurdaki yukarı ataklarda spekülatif talebin yanı sıra lokal talebinin de oldukça etkili olduğunu belirtiyor.
Sabah saatlerinde hacimsiz piyasada 3.89 seviyesini aşan dolar/TL, sonrasında tekrar 3.83'lü seviyelere gerilese de gün içinde dalgalı seyrini sürdürdü. Saat 1700'den sonra ise dolar/TL tekrar yönünü yukarı çevirerek tarihi zirve olan 3.9417'ü test etti.
Euro/TL bugün tarihi zirve olan 4.1294'e, sepet bazında TL ise 4.0350'e kadar yükseldi.
Nomura Ekonomisti İnan Demir, bugün yayınladığı bir notta, geniş bir faiz artırımının gerekli olduğunu ancak adım atılmaması ve Kasım ayından bu yana TL'de görülen değer kaybının gerekli artırım boyutunun daha da büyüdüğü anlamına geldiğini söyleyerek, "Aralık ayında tahminimiz 200-250 baz puan artırım iken, reel faiz oranlarını stabil tutmak için artık 350-400 baz puanın gerekli olduğunu düşünüyoruz. Açıkça görülüyor ki mevcut siyasi ortamda bu kadar büyük bir artırım beklemek gerçekçi değil, sonuç olarak da TL'nin daha fazla zayıfladığını göreceğiz" dedi.
Demir, TCMB'nin 24 Ocak'taki toplantısında 25-50 baz puanlık artırım beklediklerini söyleyerek, "Bu TL'deki hareketi tersine çevirmeyecektir. Eğer TCMB Aralık'taki gibi adım atmamayı tercih ederse bu TL'yi reel anlamda 2001 krizi sonrası görülen düşük seviyelere itme riskini artıracaktır" dedi.
TL'nin dolar karşısındaki değer kaybı yılbaşından bu yana yüzde 10'u aştı 14 Temmuz'dan bu yana ise yüzde 27'ye yaklaştı.
Dün saat 1829'da 3.7672/3.7695 seviyesinde olan ve güne 3.82 civarında başlayan dolar/TL, 3.9417'e kadar yükseldikten sonra saat 1822'de 3.9255/3.9294 seviyesinde.
Öte yandan Reuters'ta yayınlanan bir analizde TCMB verilerine dayanarak yapılan hesaplamalara göre kullanılabilir döviz rezervinin 35 milyar dolara yakın olduğu bu nedenle de Merkez Bankası'nın dolar satışı yaparak TL'yi istikrara kavuşturma lüksünün olmadığına dikkat çekildi. de 4.1083'e kadar yükselirken, TL'nin euro karşısındaki değer kaybı da yüzde 2.5'e ulaştı. Aynı saatte euro/TL 4.1010/4.1041 seviyesinde.
Dün saat 1829'da 3.8772/3.8790 seviyesinde olan sepet bazında TL ise 4.0127'ye kadar yükseldikten sonra aynı saatte 4.0073/4.0123 seviyesinde bulunuyor.
Bir bankacı, TCMB'nin dün açıkladığı önlemlerin faiz artırımı yerine döviz likiditesini ve fonlama maliyetini hafifçe yükseltmeyi tercih edeceği izlenimi yarattığını söyleyerek, "Piyasa beklentisi üç ay içinde politika faizinin en az 150 baz puan artması yönünde. Bu konuda adım atılmadıkça TL üzerindeki baskı sürecektir. Beklentilerin çok bozulduğu piyasada kimin aldığından çok, yerli yatırımcıların da neden satmadığı, tersine yeniden alıma döndükleri sorgulanmalı.
"Bu konuda yerli yatırımcıları ikna edecek en önemli konu güçlü bir faiz artışı olur. Ayrıca mevcut siyasi ortam da kur üzerinde etkili. TCMB faiz artırsa dahi kurdaki düşüş tatmin edici olmayabilir" dedi.
TCMB dün TL'deki sert değer kayıplarının ardından yabancı para cinsi zorunlu karşılık oranlarında indirime giderken, bankalararası para piyasasında borç limitlerini de düşürdü.
TCMB ayrıca TL'deki değer kaybını ve negatif ayrışma trendinin yılbaşından beri kuvvetlenerek devam etmesi ardından piyasalar tarafından yakından izlenen ve beklenen 24 Ocak'taki Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısı öncesi gerekirse ilave adımlar atılabileceğinin de mesajını verdi. NEGATİF AYRIŞMA SÜRÜYOR
ABD'nin yeni Başkanı Donald Trump'ın izleyeceği politikalar ve Fed'in faiz artırımlarına yönelik beklentiler doların global bazda güçlü seyretmesine neden olsa da TL'de görülen negatif ayrışma Türkiye'ye ilişkin algının giderek kötüleştiğine işaret ediyor.
Piyasada TL'de son dönemdeki değer kaybında ana etken olarak bu kaybı durdurmak adına TCMB'nin gerekli faiz adımlarını atamayabileceği endişeleri etkili olurken, hükümet kanadından piyasanın TCMB'yi faiz artırımı için baskıladığı ve faiz artırımı yapılmaması gerektiği yönündeki açıklamalar da bir yandan TCMB'den aksiyon beklentilerini azaltıyor.
Bu sarmal TL'nin diğer gelişmekte olan ülke para birimlerinden negatif ayrışmasına ve neredeyse her gün tarihi zirvelerini yenilemesine neden olurken, tersine ekonomi yönetiminin TCMB'nin bağımsızlığına dair güçlü bir mesaj vermesi gerektiğine dikkat çekiliyor.
Merkez Bankası eski Başkanı Durmuş Yılmaz da bugün Bloomberg HT'ye yaptığı açıklamada, "Şu an TCMB'nin yapması gereken şey hükümete gidip ekonomi politikalarıyla ilgili ortaya çıkan koordinasyonsuzluğa son verilmesini istemek... Çok seslilik ortadan kalkmazsa TCMB'nin piyasa müdahalelerinin faydası olmaz" dedi.
Yılmaz, "Şu an TCMB Başkanı gerçekten test ediliyor. TCMB böyle bir durumda kendi inisiyatifiyle hareket edebilecek mi, alınması gereken kararları alabilecek mi piyasa bunu görmek istiyor. Bunu görürse TCMB'ye güven artacaktır" dedi.
Başbakan Yardımcısı Nurettin Canikli, önceki gün yaptığı açıklamada "Ekonomiye yönelik olarak algının bozulması noktasında sabotajların, saldırıların olduğunu biliyoruz; faizi artırmamız konusunda bir kampanya söz konusu... Faizleri Merkez Bankası belirler, bu konuda başkalarının baskı yapması kabul edilemez" demişti.
Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı Bülent Gedikli ise dün Twitter'den yaptığı açıklamada, "Merkez Bankası'nın müdahalesi için tek enstrümanı mı var sanıyorsunuz? Serbest kur sisteminde müdahalenin ne derece doğru olduğu tartışılır. Edilmesi gerekiyorsa da sadece faizi arttırıp büyümeyi yerle bir etmekle mi?" dedi.
FITCH VE SİYASİ ENDİŞELERİN BASKISI
TL'deki değer kaybında diğer ana unsurlar olarak ise Türkiye'ye tek yatırım yapılabilir notu veren Fitch'in 27 Ocak'taki değerlendirme tarihinin yaklaşırken, bir not indirimi gelebileceği yönündeki endişeler ile siyasi ve hem jeopolitik gelişmeler hem de iç güvenlik riskleri öne çıkıyor.
Moody's önceki gün yayınladığı bir raporda bankaların varlık kalitesine ilişkin trendin yüksek enflasyon, TL'deki değer kaybı, yatırım iklimindeki güvenlik ve jeopolitik nedenlerden kaynaklanan bozulma ile bu yıl kötüleşmesini beklediğini belirtmesi de bu endişeyi desteklemiş oldu.
Siyasi tarafta ise TBMM Genel Kurulu'nda görüşülmekte olan ve başkanlık sistemini öngören anayasa değişiklik teklifinin ilk iki maddesi dün gece yapılan oylamada referandum için gerekli olan 330'un üzerinde oy alarak kabul edildi.
Teklifin TBMM'de kabulü durumunda anayasal gereklilik olan 60 günün geçmesinin ardından Nisan ayında referandum düzenlenecek.
TAHVİL PİYASASI
TL'deki sert bozulma tahvil piyasasına da yansımış durumda.
Tahvil-bono piyasasında 11 Şubat 2026 itfalı 10 yıllık gösterge tahvilde bileşik faiz dün spot kapanışta ortalama yüzde 11.45, valörde son işlemde yüzde 11.50 seviyesindeydi. Bugün ise spot kapanışta ortalama yüzde 11.75, valörde son işlemde yüzde 11.94 seviyesindeydi.
Öte yandan 11 Temmuz 2018 itfalı tahvilde dün spot kapanışta ortalama yüzde 10.98 valörde son işlemde yüzde 11.02 seviyesindeydi. Bugün ise spot kapanışta ortalama yüzde 11.21, valörde son işlemde yüzde 11.55 seviyesindeydi.