(Ayrıntılar ve görüş eklendi)
ANKARA, 16 Nisan (Reuters) - Merkezi yönetim bütçesi yılın ilk çeyrekte 20.2 milyar TL açık verirken, faiz dışı açık ise 10.6 milyar TL olarak gerçekleşti.
Ekonomik aktivitede iç tüketim öncülüğünde devam eden canlı seyir, başta istihdam olmak üzere verilen büyük ekonomik teşviklere rağmen vergi gelirlerinde de yüzde 20'ye yaklaşan artış bütçe açığında öngörülenin üzerinde bir artışı engelliyor.
Maliye Bakanı Naci Ağbal yaptığı yazılı açıklamada, "İlk çeyrekte vergi gelirleri yüzde 19.9 artarak 145.8 milyar TL olurken faiz dışı giderler yüzde 17.6 artarak 165.6 milyar TL olmuştur. Vergi gelirlerindeki artışta özellikle gelir ve kurumlar vergisi, ÖTV ve KDV kalemleri etki etmiştir" dedi ve ekledi:
"Ayrıca tahakkuk tahsilat oranlarında artış sağlanması da gelirlerimizin artışında olumlu katkı sağlamıştır. Yaşanan olumlu gelişmeler vergi gelirlerinin OVP'de öngörülen gelir hedefinin üzerinde gerçekleşeceğine işaret etmektedir" dedi.
Verilerin detaylarına bakıldığında 2017 yılı Mart ayında 19.5 milyar TL açık veren bütçe, 2018 yılı Mart ayında 20.2 milyar TL açık verdi. 2017 yılı Mart ayında 12.4 milyar TL faiz dışı açık verilmiş iken 2018 yılı Mart ayında 10.6 milyar TL faiz dışı açık verildi.
Bakanlık verilerine göre 2017 yılı Ocak-Mart döneminde 14.9 milyar TL açık veren bütçe, 2018 yılı Ocak-Mart döneminde 20.4 milyar TL açık verdi. Yine 2017 yılı Ocak-Mart döneminde 3.9 milyar TL faiz dışı fazla verilmiş iken 2018 yılı Ocak-Mart döneminde 1.9 milyar TL faiz dışı fazla verildi.
Yılın ilk çeyreğinde bütçe gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 15.7 artarak 167.4 milyar TL oldu. Bütçe giderleri ilk çeyrekte yüzde 17.7 artarak 187.9 milyar TL olarak gerçekleşti. Ağbal, "Yılın ilk çeyreğindeki giderler bütçe ödenekleri çerçevesinde gerçekleşmiştir" dedi.
Şekerbank Başekonomisti Gülay Girgin, "İlk çeyrekte bütçede gelirler yeniden yapılandırma, özelleştirme gelirleri ve yüksek büyümenin getirdiği vergi gelirleriyle destekleniyor. Sosyal Güvenlik transferlerinde bir azalma var bu da giderleri olumlu etkiliyor. Diğer gider kalemlerinde ise önemli artışlar olduğunu ifade etmemiz gerek. Faiz harcamalarında da benzer bir artış girendi görüyoruz.
"İlk çeyrek bütçe gerçekleşmeleri geçen yılın ilk çeyreğine kıyasla beklentiler ve hükümetin tahminleri doğrultusunda bir bozulmaya işaret ediyor. Ancak yine de bütçe açığının OVP hedefi olan GSYH oranla yüzde 1.9 sınırında kalabileceğini düşünüyorum, hedeflerden ciddi bir sapma beklemiyorum. Yılın geri kalanında yeniden yapılandırma ve güçlü büyümenin getirdiği vergi gelirlerindeki artış devam edecek mi yakıdan takip edeceğiz. Bunlardan birinde bir sıkıntı olursa bütçe açığında bir miktar daha bozulma görebiliriz ancak bu bizi yüzde 3'lü rakamlara götürmez."
Ağbal'ın yazılı açıklamasında yer alan bilgilere göre Yapılandırmadan Mart'ta 1.7 milyar TL, ilk çeyrekte 4 milyar TL gelir elde edildi ve böylece 2018 yılı için öngörülen yapılandırma gelir hedefi 3 ayda aşılmış oldu.
TÜRKİYE'NİN EN KUVVETLİ YANI BÜTÇE
Merkezi yönetim bütçe açığı 2017 yılında 47.4 milyar TL ile Orta Vadeli Program'daki hedefin altında kalmıştı. Bütçe açığının GSYH'ya oranı ise 2017 itibarıyla yüzde 1.5 civarında gerçekleşti.
Türkiye ekonomisinin makro anlamda en güçlü olduğu alanların başında gelen bütçe dengesi 2016'da yaşanan darbe girişiminin etkilerini azaltmak için alınan önlemlerle kısmen bozulmaya başladı. Bunun yanı sıra başta Kuzey Irak ve Suriye olmak üzere jeopolitik gelişmeler nedeniyle güvenlik harcamalarında planlanan artış da bu etkiyi tetikledi.
GSYH'ya oran olarak bütçe açığını yüzde 1'den yüzde 1.5'e çıkaran bu gelişmeler sonrası daha fazla bozulmanın önüne geçmek adına ise hükümet OVP ile birlikte 30 milyar TL'ye yaklaşan vergi artışlarına gitti.
Ekonomistler bütçe açığının artan desteklerle 2017'de yüzde 3'e yaklaşmasından endişe ediyordu. Hatta bazı ekonomistler hala verilen desteklerle bütçe açığının artmasından endişe ediyor.
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM), 2017 yılında KGF vb teşviklerle OVP hedeflerini neredeyse iki puan aşarak yüzde 7.4 olan büyümede bundan sonra asıl soru işaretinin bütçe kısıtları dahilinde "muazzam" teşviklerin nasıl sürdürüleceği olacağını belirtiyor. gerçekleşmeler bütçe açığında bir artışa işaret etse de anlamlı bir bozulmaya ise işaret etmiyor.
Gelir artırıcı tedbirler almak adına hükümet başta kurumlar vergisinin 3 yıllığına yüzde 20'den yüzde 22'ye yükseltilmesi ve otomotiv sektöründeki adımlar olmak üzere bir çok alanda vergi artışına gitti. yandan alından tedbirlerin de desteğiyle büyümenin 2017'de yüzde 7.4 ulaştı. Bu büyüme de başta vergi gelirleri olmak üzere bütçe üzerindeki yüklerin hafiflemesine destek olan en önemli unsur olarak öne çıkıyor.
OVP'de 2018 yılında bütçe açığının 65.92 milyar TL olarak gerçekleşmesi, GSYH'ya oran olarak ise açığın yüzde 1.9 olması bekleniyor. Ekonomistler yüzde 1.9 açık hedefine ulaşılabileceğini belirtiyor.
FDF 2018'de 5.78 milyar TL öngörülürken; 762.75 milyar TL gider, 696.83 milyar TL gelir öngörülüyor. Programda 2018 yılı için yaklaşık 600 milyar TL vergi geliri öngörülüyor.