Politika faiz kararının açıklanacağı kritik hafta, Merkez Bankasının Türk lirasını tasarruf ve yatırım aracı olarak destekleyen yeni adımlarıyla başladı. Merkez Bankası, yerel para TL'yi güçlendirmeye yönelik hem standart TL mevduatı destekleyen hem de kur korumalı hesaplardan standart TL mevduata geçişi özendiren yeni adımlar attı.
TL payı artış hedefi yüzde 2,5
TCMB'nin bankalara gönderdiği uygulama talimatına göre (gerçek kişiler için) TL payı artış hedefi yükseltildi.
TCMB, Ağustos ayında menkul kıymet ve zorunlu karşılık uygulamalarında kur korumalı hesapların TL mevduata dahil olduğu TL payı rasyosunu yürürlükten kaldırmış, yerine kur korumalı hesapları TL mevduat olarak dikkate almayan ve standart yerel para olan TL mevduatın toplam mevduat içindeki payını artırmayı hedefleyen yeni bir TL payı rasyosu getirmişti.
TL'ye geçişlerin hızlandığını gösteren veriler doğrultusunda gerçek kişiler için aylık yüzde 2 olarak belirlenen TL payı artış hedefi, yüzde 2,5'e yükseltildi.
Ayrıca TL'ye geçiş ve yenileme ile TL payı hesaplamalarında revizyona gidildi. TL'ye geçiş ve yenileme oranında eksik kalan kısmın gerçek kişi dönüşüm hesaplarıyla tamamlanması mümkün hale getirildi.
KKM'de komisyon uygulaması sona erdi
Ağustos ayında menkul kıymet ve zorunlu karşılık uygulamalarında yürürlükten kaldırılan eski TL payı rasyosuna göre komisyon uygulaması da sona erdirildi. Komisyon uygulamasında TL'ye geçiş ve yenileme oranları belirleyici olacak.
Uygulama talimatına göre TL'ye geçiş ve yenileme oranı yüzde 100'ün altında olan bankalara yıllık yüzde 8 oranında, yüzde 100'ün üzerinde olan bankalara ise yıllık en fazla yüzde 4 olacak şekilde TL'ye geçiş oranına göre komisyon uygulanacak.
İhracat ve KOBİ kredilerinde fatura muafiyet sınırı 250 bin lira
İhracat, yatırım ve KOBİ kredilerinde 50 bin TL'nin üzerinde kredi kullandırılması durumunda kredinin belirlenen harcama alanlarında kullanıldığının belgelenmesi gerekiyor, aksi takdirde bankalar, kredinin yüzde 30'u oranında menkul kıymet tesis ediyor ve bu krediler kredi büyümesi sınırına dahil oluyor. Kredi akışını rahatlatmak amacıyla bu krediler için fatura muafiyet sınırı 250 bin TL'ye yükseltildi.
Biz Finansal Danışmanlık Kurucusu Murat Özsoy: "İki ana mesaj içeriyor"
Biz Finansal Danışmanlık Kurucusu Murat Özsoy, TCMB’nin yeni adımlarını EKONOMİ’ye değerlendirdi:
"TCMB’nin bankalara gönderdiği uygulama talimatından aldığımız iki tane ana mesaj var: Birincisi; KKM’den çıkış stratejisi kapsamında atılan adımlar, henüz ekonomi yönetiminin arzu ettiği sonuçları vermeye başlamadı. İkincisi ise, KOBİ’lerin finansman ihtiyacının fatura karşılığı kullanımlardan ziyade, azalan hatta eksiye dönen işletme sermayesini yerine koymak olduğuna dair ekonomi yönetiminin kulak vermiş olması.
İkinciden başlayacak olursak; KOBİ kredilerinde fatura muafiyet sınırının 250 bin TL’ye yükseltilmiş olması ekonomi yönetiminin niyet göstergesi açısından olumlu ancak yetersiz. Eğer kredi aktarım mekanizması KOBİ’lerin işletme sermayelerini güçlendirmek konusunda daha da genişlemez ise 2024 yılında ihracat faaliyeti olmayan özellikle küçük işletmeler kepenk kapatma noktasına gelme riskleri ile karşı karşıya.
Birinci konuya gelince; geçtiğimiz hafta piyasada bazı bankaların mevduatlara yıllık bazda yüzde 50’ye varan faizler verdiğini görmeye başladık. Bu uygulama talimatı ile TL payı artış hedefinin yüzde 2.5’a çıkması mevduatlara verilecek faizlerin yüzde 50 üzerine çıkmasının önünü açacaktır. Daha geniş perspektiften konuyu ele alacak olursak ekonomi yönetimi TL’ye arzu edilen seviyede dönüş olmaması halinde politika faiz oranının da 30-35 bant aralığında kalmasının enflasyon ile mücadelede yeterli olmadığını görmüş durumda. Bu uygulama ile aslında yılsonuna doğru olan süreçte TCMB’nin politika faizini 30-35 bant aralığında bir yerde tutabilmek, daha da fazla artış gerektirmeyecek şekilde bir altyapı hazırlığı içinde olduğunu anlıyoruz."
Bankalar müşteriyi "geçişe" nasıl ikna edecek?
Ekonomist Serdar Pazı:
"Kur korumalı mevduatın giderek daha da azalması yönünde düzenlemeler gelmeye devam ediyor.
Zaten ilk planda da dövize endeksli olan bu mevduatın, TL olarak sayılmasına yönelik eleştiriler vardı. Tabii bankaların müşteriyi bu enflasyonist ortamda enflasyon beklentilerinin çok altında mevduat faizleriyle geçişe nasıl ikna edeceği sorusu da tam yanıt bulabilmiş değil.
İhracat tarafında getirilen düzenleme ise, üretime yönelik olarak getirilen bir operasyonel rahatlık. Yani kredi tarafında atılan sıkılaştırıcı adımların toplam ekonomik aktivite üzerinde etkisini sınırlamak ve ihracatı desteklemek için atılan bir adım olarak okunabilir."