(Cumartesi günü yayımladığımız haberi tekrar ediyoruz)
* Türkiye üç yıl önce aldığı yatırım yapılabilir notu kaybetti
* Moody's: Dış finansman gereksiniminden kaynaklanan riskler arttı
* Moody's: Kurumların gücü zayıfladı, büyüme yavaşlayacak
İSTANBUL, 26 Eylül (Reuters) - Kredi derecelendirme kuruluşu Moody's, yüksek dış finansman gereksiniminden kaynaklanan risklerin artması ve ekonomik büyüme ile politika yapıcı ve uygulayıcı kurumların zayıflamasını gerekçe göstererek Türkiye'nin yatırım yapılabilir en düşük seviyede olan kredi notunu bir kademe düşürdü.
Moody's tarafından Cuma gece yarısında yayımlanan değerlendirmeyle birlikte Türkiye'nin darbe girişiminin ardından 18 Temmuz'da başlatılan gözden geçirmesi tamamlandı. Kredi notu Baa3 düzeyinden Ba1'e, yani spekülatif olarak adlandırılan seviyeye düşürülürken negatif olan kredi notu görünümü durağana çevrildi.
Not indiriminin ardından dolar/TL, illikit piyasada 2.95'li seviyelerden 2.97'ye doğru yükseldi.
Riskten kaçınan bazı büyük uluslararası fonlar sadece en az iki yatırım yapılabilir nota sahip ülkelerin varlıklarına para yatırabiliyorlar. Moody's not indiriminin ardından üç büyük kredi derecelendirme kuruluşu arasında Türkiye'ye yatırım yapılabilir düzeyde not veren tek kuruluş olarak Fitch kaldı.
Moody's tarafından yayımlanan değerlendirmede kredi notunun üç yıl önce yükseltilmesinden bu yana ekonomide kaydedilen gelişmelere dikkat çekilerek, "süreklilik arz eden yüksek siyasi risk ve oynak yatırımcı güveni nedeniyle Ülkenin zayıf dış pozisyonundan kaynaklanan şok ihtimali daha belirgin hale geldi" denildi.
Değerlendirme şöyle devam etti:
"Ülkenin Baa3 (yatırım yapılabilir) kredi notunu destekleyen kurumsal yapının yüksek gücü ve sağlıklı ekonomik görünüm gibi temeller bozuldu. Dışarıdan kaynak bulan, tüketimden güç alan ekonomiden kaynaklı sınırlamaların belirgin hale gelmesi, reform gündeminin güç kaybetmesi ve yatırım ortamının zayıf kalmasıyla birlikte Moody's gelecek yıllarda büyümenin yavaşlamasını beklemektedir."
Moody's daha önce yüzde 3'e düşürdüğü Türkiye'nin 2016 büyüme tahminini 2016-2019 dönemi için yıllık ortalama yüzde 2.7 olarak açıkladı.
Hükümetten bazı yetkililer bu yıl büyümenin yüzde 4.5 olan resmi hedefin altında kalabileceğini, yüzde 4'ü yakalamanın başarı olarak görüleceğini belirtiyorlar.
Türkiye'nin kredi notuna baz oluşturan koşullarda gelecek 2-3 yıl içinde "yavaş bozulma" beklediğini ve ekonominin için de bulunduğu durumu Ba1 kredi notunun daha doğru yansıttığını belirten durağan not görünümünün ise ekonomik şoklara esnek tepkiler verilmesini sağlayacak güçlü bütçeden kaynaklandığını belirtti.
DIŞ FİNANSMAN GEREKSİNİMİYLE BAĞLANTILI RİSKLER ARTTI
Kırılgan bir finansal ve jeopolitik ortamda bulunan Türkiye'nin yabancı sermayeye dayalı bir ekonomi olduğuna dikkat çeken Moody's, son iki yılda yabancı sermaye akımlarının aniden tersine dönme olasılığının ve "en kötüsü düşünüldüğünde" ödemeler krizi ihtimalinin arttığına dikkat çekti.
Değerlendirmede petrol fiyatlarının düşük seyretmesine rağmen, cari açığın bu yıl gayrı safi yurtiçi hasılanın yüzde 4.3'ü düzeyinde olacağı tahmin edilirken, bu oranın yatırım yapılabilir kredi notuna sahip benzer ülkelerin üzerinde olduğu belirtildi.
Moody's daha önce de yüksek olarak nitelediği Türkiye'nin dış borçlarının artmaya devam ettiğini belirterek, özel ve kamu kurumlarının borçlarını çevirebilmesine rağmen, "Artan dış finansman gereksinimi, iç siyasi riskteki artış ve jeopolitik risklerin süreklilik arz etmesi... Türkiye'de ödemeler dengesi krizi ihtimalini, kredi notunun (3 yıl önce) yükseltildiği döneme kıyasla artırmıştır" denildi.
Türkiye dış şokların etkilerine karşı koyacak "tamponların" zayıf kalmaya devam ettiğine dikkat çeken Moody's, buna karşılık bankaların döviz rezervlerinin gelecek 12 ayki yükümlülükleri karşılamaya yeterli olacağını belirtti.
KURUMLARIN GÜÇ KAYBETMESİ VE REFORM KAPASİTESİ
Moody's Türkiye ekonomisini ülke dışından sermaye bulunan ve tüketime dayalı büyüme modelinden, daha dengeli bir modele kavuşturacak reformların süreklilik arz ederek uygulanabilme olasılığını düşük gördüğünü belirterek, "Güç kaybeden kurumların dikkati kısa vadede büyümeyi artırma gereksinimi, artan güvenlik risklerine karşılık verilmesi, darbe girişimi sonrası gücün konsolide edilmesi ve aynı anda anayasa değişikliği gibi konular arasında bölünecek. Bu nedenle önümüzdeki yıllarda dış risklerin azalması ihtimali düşük, hatta yükselmesi olası" denildi.
Türkiye'de ekonomi politikaları ile ilgili kurumların gücünün, kredi notuna negatif görünümün verildiği 2014 yılından bu yana erozyona uğradığını belirten Moody's, darbe girişimi sonra bunun hızlanabileceğini belirterek, "Kurumların gücünün erozyona uğraması hem önümüzdeki yıllarda ekonomik büyümenin hızı; hem de daha dengeli ve sürdürülebilir büyümenin yakalanması ve dış baskıların hafiflemesi için hükümetin gerekliliğini tespit ettiği yapısal reformların uygulanması göz önüne alındığında olumsuzdur" denildi.
Hükümetin büyüme modelini değiştirmek amacıyla birkaç yıl önce başlattığı yapısal reform programı devam ederken, geçen seneden bu yana artan güvenlik endişeleri ve darbe girişimi reform programını arka planda bırakabiliyor.
Değerlendirmede hükümetin darbe girişimi sonrası başlattığı tasfiyeler ve Gülen cemaati ile bağlantılı şirketlere karşı attığı adımlar nedeniyle politikalarının öngörülebilirliği ve hukukun üstünlüğü konusunda endişe oluştuğu belirtilerek, "Örnek olarak yüksek sayıda memurun görevden alınması politika yapan kurumların hem yasa yapıcılık hem de reform programının uygulanması alanındaki becerileri hakkında şüphe yaratıyor. Hükümetin Gülen cemaati ile bağlantılı kurumlara karşı attığı adımlar da, özel yatırımın korunması ve yatırım ortamı hakkındaki endişeleri artırarak ülkenin büyüme patikasını olumsuz etkileyebilir" denildi.
Darbe girişiminin ardından tahminen 100,000'in üzerinde asker, yargı mensubu ve memurun işine son verildi, görevden uzaklaştırıldı, gözaltına alındı veya tutuklandı. Hükümetin Gülen cemaati ile bağlantılı olduğunu belirttiği Koza İpek Holding ve Boydak Holding'e bağlı ve küçük diğer şirketlere el konuldu.
Diğer kredi derecelendirme kuruluşlarından Fitch Türkiye'yi negatif görünüm ile yatırım yapılabilir en düşük seviye olan BBB- ile, S&P ise negatif görünüm ile yatırım yapılabilirin iki kademe altı BB düzeyinde derecelendiriyor.
Moody's Küresel Ülke Riskleri Birimi Kıdemli Müdürü Alastair Wilson, Çarşamba günü Reuters'a yaptığı açıklamada, 15 Temmuz darbe girişimi kaynaklı şokun etkisinin büyük ölçüde ortadan kalktığını belirterek, "Fakat Türkiye'nin sorunları uzun vadeli kalmaya devam ediyor" demişti.