Merkez Bankası’nın “Banka Kredileri Eğilim Anketi” ne aşağıda yer verilmiştir.
Bankaların 2017 yılının son çeyreğine ilişkin değerlendirmeleri ile 2018 yılının ilk çeyreğine ilişkin beklentilerini içeren Banka Kredileri Eğilim Anketinin 2017 yılı 4. çeyrek sonuçları incelendiğinde,
Bankalar, 2017 yılının son çeyreğinde tüm kredi türleri için uyguladıkları standartları temelde aynı bırakmışlardır. 2018 yılının ilk çeyreği için beklentiler,taşıt kredilerinde standartların gevşetileceği, diğer kredi türlerinde aynı kalacağı yönündedir.
Anket sonuçları kredi talebi açısından incelendiğinde, işletmelerin kredi talepleri bir önceki çeyreğin aksine artış göstermiştir. Bireysel kredi türlerinden konut ve taşıt kredi talebinde azalış, diğer bireysel kredi talebinde artış görülmektedir.
Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde, yılın son çeyreğinde yurt içi fonlama koşulları sıkılaşmaya devam ederken, yurt dışı fonlama koşulları sıkılaşma yönüne dönmüştür. 2018 yılı ilk çeyreği için bankaların beklentileri söz konusu eğilimin devam edeceği yönündedir.
Bankalar, işletmelere kullandırılan kredilere uygulanan standartları temelde aynı bırakmıştır.
İşletme kredilerine uygulanan standartları gevşetici yönde etkileyen faktör bulunmazken, standartları sıkılaştırıcı yönde etkileyen tek faktör sermaye yeterliliği ile ilgili kısıtlar olmuştur. 2018 yılının ilk çeyreği için bankaların beklentisi, standartların temelde aynı kalacağı yönündedir .
Bireysel kredilere uygulanan standartların değişimi incelendiğinde; bankaların tüm kredi türlerine uygulanan standartları temelde aynı bıraktığı görülmektedir. Konut ve taşıt kredilerinde hiçbir faktörün standartları sıkılaştırıcı ya da gevşetici yönde etki etmediği görülürken,diğer bireysel kredilere uygulanan standartları gevşetici yönde etkileyen tek faktör diğer bankaların rekabeti olmuştur. Gelecek çeyrek dönem için beklentiler, konut ve diğer bireysel kkredilerde standartların temelde aynı kalacağı,taşıt kredilerinde ise gevşeyeceği yönündedir.
2017 yılının son çeyreğinde kredi talepleri incelendiğinde;
İşletmelerin banka kredilerine olan talebi genel olarak artış göstermiştir. Bu çeyrekte, küçük-orta ölçekli işletmeler ile büyük işletmelere verilen kredi talepleri bir önceki çeyreğin aksine, artış göstermiştir. Ayrıca, kısa ve uzun vadeli kredi taleplerinde de artış kaydedilmiştir. Bu dönemde,Türk Lirası kredi talebindeki artış bir önceki döneme göre güçlenirken, yabancı para cinsinden açılan kredi talebindeki azalışın devam ettiği gözlenmiştir.
Bireysel kredi türleri açısından incelendiğinde konut ile taşıt kredi taleplerinde azalış yaşanırken, diğer bireysel kredi talebindeki artış devam etmektedir.
2018 yılının ilk çeyreğinde, konut ile diğer bireysel kredi türlerinde talebin azalması beklenirken, taşıt kredi talebinde artış beklenmektedir.
İşletmelere verilen kredilerde, sabit yatırım ve diğer bankalardan alınan krediler talebi azaltıcı yönde etkileyen faktörler olurken; borcun yenidenyapılandırılması, banka dışı mali kesimden alınan krediler, borçlanmak için menkul kıymet ihracı, stok artırımı ve işletme sermayesi, satıcıların peşin alımlarda uyguladığı iskonto ve kolaylıklar,birleşmeler/satın almalar ve yeniden yapılanma ile iç finansman talebi artırıcı yönde etkileyen faktörler olmuştur .
Bireysel kredi türlerinden konut kredisi talebini etkileyen faktörlere bakıldığında; konut piyasasına ilişkin beklentiler, tüketici güveni, diğer bankalardan sağlanan krediler, bireysel tasarruflar, konut alımı dışındaki tüketim harcamaları ve diğer finansman kaynakları talebi azaltıcı yönde etkilerken, hiçbir faktör talebi artırıcı yönde etkilememiştir. Taşıt kredilerinde; diğer bankalardan sağlanan krediler,tüketici güveni, taşıt alımı dışındaki tüketim harcamaları, diğer finansman kaynakları, bireysel tasarruflar ve taşıt piyasasına ilişkin beklentiler talebi azaltıcı yönde etkilerken, krediler üzeriindeki vergi ve benzeri yükler talebi artırıcı yönde etkilemiştir. Diğer bireysel kredilerde ise bireysel tasarruflar ve dayanıklı tüketim mallarına yapılan harcamalar talebi artıran faktörler olurken, diğer bankalardan sağlanan krediler talebi azaltıcı yönde etkilemiştir ..
İşletmelere kullandırılan kredilere uygulanan kredi koşul ve kurallarına bakıldığında; daha riskli krediler üzerindeki kar marjlarının artırılarak koşulların sıkılaştırıldığı görülürken, faiz dışında alınan ücret ve komisyonlar, teminat ihtiyacı, kredi ya da kredi limitinin büyüklüğü ve vadenin sıkılaştırıldığı görülmektedir.
Bireysel kredilere uygulanan koşul ve kurallar açısından bakıldığında; bankaların, konut kredilerinde ortalama krediler üzerindeki kar marjını arttırarak koşul ve kuralları sıkılaştırdığı görülürken, daha riskli krediler üzerindeki kar marjını azaltarak koşul ve kuralları gevşettiği görülmektedir. Taşıt kredilerinde ortalama krediler üzerindeki kar marjını kısarak koşul ve kuralları gevşeten bankaların diğer bireysel kredilerde ise ortalama krediler ve daha riskli krediler üzerindeki kar marjını artırarak koşul ve kuralları sıkılaştırdığı gözlemlenmiştir.
Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde; yılın son çeyreğinde yurt içi fonlama koşulları sıkılaşmaya devam ederken, yurt dışı fonlama koşullarının önceki çeyreğin aksine, bu çeyrekte sıkılaşmaya başladığı görülmektedir. Yurt dışı fonlama maliyeti ve diğer koşul ve kurallar, yurt dışı fonlama koşullarını sıkılaştırıcı yönde etkilemiştir. 2018 yılı ilk çeyreği için beklenti, yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarının sıkılaşacağı yönündedir.
