Foreks - Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'nün (FAO) Cuma günü açıkladığı verilere göre, dünya gıda emtia fiyatları göstergesi, uluslararası bitkisel yağ fiyatlarındaki yükselişin etkisiyle Kasım ayında Ekim ayına kıyasla yüzde 0.5 arttı.Endeks, Nisan 2023'ten bu yana en yüksek seviyesine ulaştı.
Dünya çapında ticareti yapılan bir dizi gıda emtiasının uluslararası fiyatlarındaki aylık değişimleri izleyen FAO Gıda Fiyat Endeksi, Ekim ayında ortalama 127.5 puan ile bir yıl öncesine göre yüzde 5.7 artarken, Mart 2022'deki zirvesinin ise yüzde 20.4 altında kaldı.
FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi Kasım ayında Ekim ayına göre yüzde 7.5 artarak iki ay içinde ikinci büyük artışını kaydederken, bir yıl önceki seviyesinin ise yüzde 32 üzerine çıktı. Küresel palm yağı fiyatları, Güneydoğu Asya'daki aşırı yağışlar nedeniyle beklenenden daha düşük üretim endişeleriyle daha da yükseldi. Dünya soya yağı fiyatları ise küresel ithalat talebiyle birlikte yükselirken, kolza tohumu ve ayçiçek yağı fiyatları da küresel arz beklentilerindeki sıkılaşmanın kendi piyasalarını etkilemesiyle arttı.
FAO Süt Ürünleri Fiyat Endeksi, tam yağlı süt tozu için küresel ithalat talebindeki canlanmanın etkisiyle Ekim ayına göre yüzde 0.6 artarak Kasım ayında da yukarı yönlü seyrini sürdürdü. Tereyağı fiyatları Batı Avrupa'daki güçlü talep ve kısıtlı stoklar nedeniyle yeni bir rekor seviyeye ulaşırken, peynir fiyatları da ihracat imkanlarının kısıtlı olması nedeniyle yükseldi.
Diğer alt endeksler ise Kasım ayında düşüş kaydetti. FAO Tahıl Fiyat Endeksi yüzde 2.7 düşerek bir önceki yılın yüzde 8.0 altında seyretti. Küresel buğday fiyatları, zayıflayan uluslararası ithalat talebi ve Güney Yarımküre'de devam eden hasatlarla artan arz sonucunda geriledi. Brezilya'daki güçlü iç talep ve Meksika'nın Amerika Birleşik Devletleri'nden tedarik ettiği ürünlere olan talebi, Güney Amerika'daki olumlu hava koşulları, Ukrayna'dan tedarik edilen ürünlere olan talebin azalması ve ABD'de devam eden hasadın mevsimsel baskısı ile dengelendiği için dünya mısır fiyatları Kasım ayında sabit kaldı. FAO Tüm Pirinç Fiyat Endeksi ise, artan pazar rekabeti, hasat baskıları ve döviz dalgalanmalarının etkisiyle Kasım ayında yüzde 4.0 oranında geriledi.
FAO Şeker Fiyat Endeksi, Hindistan ve Tayland'da ezme sezonunun başlaması ve son yağışların toprak nemini iyileştirdiği Brezilya'da gelecek yıla ilişkin şeker kamışı mahsulü beklentilerine yönelik endişelerin azalmasıyla Ekim ayına göre yüzde 2.4 geriledi.
FAO Et Fiyat Endeksi Kasım ayında, Avrupa Birliği'nde domuz eti fiyatlarının düşmesi, arz bolluğu ve küresel ve yerel talepteki durgunluk nedeniyle yüzde 0.8 azaldı. Dünya küçükbaş ve kümes hayvanı eti fiyatları sınırlı bir düşüş gösterirken, uluslararası büyükbaş eti fiyatları, Brezilya ihracat fiyatlarındaki artışın Avustralya fiyatlarındaki düşüşle dengelenmesiyle sabit kaldı.
Güncellenen tahminler tahıl stok-kullanım oranının azaldığına işaret ediyor
FAO'nun Cuma günü yayınlanan yeni Tahıl Arz ve Talep Özeti'ne göre, 2024 yılında küresel tahıl üretiminin bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 0.6 oranında azalarak, Ekim ayına göre aşağı yönlü bir revizyonla 2 milyar 841 milyon tona gerileyeceği tahmin ediliyor.
Küresel buğday üretiminin 2024 yılında 789 milyon ton olarak gerçekleşerek 2023 yılı ile aynı seviyede olması beklenirken, mısır üretiminin Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri'nde beklenenin altında gerçekleşen rekolte nedeniyle bir önceki yıla göre yüzde 1.9 oranında azalarak 1 milyar 271 milyon tona gerileyeceği tahmin ediliyor. FAO'nun 2024/25'te dünya pirinç üretimine ilişkin tahmini ise küçük bir değişim göstererek, yıllık yüzde 0.8 artışla rekor seviye olan 538.8 milyon tona ulaşılacağına işaret ediyor.
2025 yılı için buğday fiyatlarındaki düşüş, kuzey yarımkürede devam eden kışlık buğday ekim alanlarının genişlemesini engelleyebilir. Rusya Federasyonu'ndaki önemli buğday yetiştirme bölgelerinde normal değerlerinin altında gerçekleşen yağışlar, toprak neminin düşük olmasına yol açarak ekim faaliyetlerini etkilemiştir. Buna karşın, elverişli toprak nemi ve hükümet destek politikaları ile uygun fiyatların Çin ve Hindistan'da ekimlerin artmasını teşvik etmesi bekleniyor. FAO'nun yine Cuma günü yayınlanan yeni Tahıl Arz ve Talep Özeti'ne göre, 2024 yılında küresel tahıl üretiminin bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 0.6 azalarak, Ekim ayına göre aşağı yönlü bir revizyonla 2 milyar 841 milyon tona gerileyeceği tahmin edilirken, yine de bu rakamlarla birlikte tarihteki en büyük ikinci üretimin gerçeklemesi bekleniyor.
Güney yarımkürede iri taneli tahıllar ekiliyor. İlk belirtiler, Arjantin'de kuru koşullar ve yaprak böcekleri tarafından taşınan bodurluk hastalığı riski nedeniyle mısır ekimlerinde bir daralma yaşanabileceğini gösteriyor. Brezilya'da, yağışların yeniden başlamasıyla birlikte görülen erken ekim hedefleri, 2025 mahsulü için aynı mısır alanına işaret ediyor. Güney Afrika'da ön beklentiler, rekor fiyatların etkisiyle beyaz mısır ekimlerinin artacağı ve sarı mısır alanındaki daralmanın dengeleneceği yönünde.
Dünya tahıl kullanımının, pirinç ve buğday tüketiminde beklenen artışların öncülüğünde 2024/25 yıllarında yüzde 0.6 oranında artarak 2 milyar 859 milyon tona ulaşacağı tahmin ediliyor. Ekim ayında yapılan önemli bir revizyonla, küresel tahıl stoklarının açılış seviyelerine göre yüzde 0.7 oranında azalacağı ve 2024/25 döneminde küresel tahıl stoklarının kullanım oranının bir önceki yılki yüzde 30.8'den yüzde 30.1'e gerileyeceği tahmin edilirken, bu oranın yine de küresel olarak “rahat bir arz seviyesine” işaret ettiği belirtiliyor.
Uluslararası tahıl ticaretinin 2024/25 yılında bir önceki yıla göre yüzde 4.6 düşüşle 484 milyon ton olacağı tahmin edilirken, küresel buğday ve mısır ticareti hacminin de bir önceki yıla göre yüzde 4.6 düşüşle 484 milyon ton olacağı öngörülüyor. Küresel buğday ve mısır ticaret hacimlerinin düşmesi beklenirken, pirinç ticaretinin ise artması öngörülüyor.