* Yıl sonu OVP büyüme hedefinde revizyon kaçınılmaz
* Bakan Elvan: Yılsonu büyüme %3.5-4 bandında gerçekleşir
* Ekonomi yetkilisi: Q3 büyümesi %2 civarında şekillenebilir
* İç talep hariç tüm bileşenler büyümeyi aşağı çekiyor (Elvan'ın açıklamaları eklendi)
Nevzat Devranoglu / Orhan Coskun
ANKARA, 9 Eylül (Reuters) - Türkiye ekonomisi 2016 yılının ikinci çeyreğinde iç talep öncülüğünde yüzde 3.1 ile beklentilerin altında büyürken, ilk yarıda büyüme yüzde 3.9 olarak gerçekleşti.
Ekonomistler ve ekonomi yönetimi, büyümenin ivme kaybı olsa da sürmesinin önemine dikkat çekerken veriler yılsonu için yüzde 4.5 seviyesindeki OVP büyüme hedefinin revizyonunu kaçınılmaz olduğunu gösteriyor.
Üst düzey bir ekonomi yetkilisi bu sabah Reuters'a büyüme ile ilgili yaptığı değerlendirmede, yüzde 4.5 yılsonu tahmine ulaşmanın neredeyse imkansız olduğunu bu yıl için yüzde 4 büyümeyi yakalamanın bile başarı olacağını üçüncü çeyrek için büyümeyi yüzde 2 civarında öngördüklerini söylemişti.
Yetkililerin ardından konu ile ilgili bir açıklama da Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan'dan geldi. Elvan atacakları adımlar alıncak önlemlerle büyümenin bu yıl yüzde 3.5-4 bandında gerçekleşeceğini söyledi.
Elvan yazılı açıklamasında "Hükümet olarak açıkladığımız reformları, öncelikli dönüşüm programlarını, yatırım ve ihracatı teşvik tedbirlerini, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'daki yatırım hamlesini ve yurt içi talebi artırmaya yönelik olarak alınan tedbirleri hayata geçirmeye devam edeceğiz. Kısa ve orta vadede büyüme performansını etkileyecek olan bu politika ve tedbirlerle 2016 yılında büyüme hızının yüzde 3.5-4 aralığında gerçekleşmesi beklenmektedir" dedi.
BÜYÜME SADECE İÇ TALEP KAYNAKLI
Bir diğer taraftan ise büyümenin sadece iç talep kaynaklı olması, yatırım ve ihracat kanalından büyümeye destek gelmemesi hatta büyümenin bu kanallar ile aşağı çekilmiş olması ise sürdürülebilir büyüme için büyük bir risk unsuru olarak ön plana çıkıyor. göre ikinci çeyrekteki yüzde 3.1 büyümeyi iç talep 5 yüzde puanın üzerinde yukarı çekti. İhracatın büyümedeki negatif etkisi 2.1 yüzde puan olurken özel sektör yatırımları büyümeye 0.3 yüzde puan aşağı çekti. Kamu yatırımları büyümeye 0.2 yüzde puan katkıda bulunurken toplam yatırımlar büyümeyi 0.1 puan aşağı çekti. İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) 2016 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla yüzde 3.1 ile beklentilerin altında arttı, ilk yarıda büyüme yüzde 3.9 oldu. Beklenti büyümenin ikinci çeyrekte yüzde 3.4 seviyesinde oluşmasıydı.
Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, 15 Temmuz'daki darbe girişiminin etkisiyle genel koşulların zayıfladığını ama ekonomideki yavaşlamanın kalıcı olmadığını söyledi. Şimşek ekonomimizde iç talep ağırlıklı bir büyüme gerçekleştirdiğine dikkat çekti. verilerine göre mevsimsellikten ve takvim etkisinden arındırılmış GSYH ikinci çeyrekte önceki döneme göre yüzde 0.3 artış gösterdi.
Odeabank tarafından yayımlanan araştırma notunda iç talepteki artışta mülteci etkisi, hanehalkı döviz mevduatlarından gelen pozitif gelir etkisi ve kamu harcamalarının rol oynadığına dikkat çekildi. Not şöyle devam etti:
"Yavaşlayan büyüme oranında iç talep gücünü koruyabilecek olsa da, jeopolitik gelişmelerden olumsuz etkilenen turizmin ve Avrupa ekonomilerinde son zamanlarda gözlenen yavaşlamadan etkilenecek ihracatçı sektörlerin ekonominin genelinde yol açabileceği olumsuzlukları bu yılın büyüme oranı üzerindeki en önemli risk olarak değerlendirmeye devam ediyoruz. Aşağı yönlü riskler artmış olmasına rağmen 2016 geneli için yüzde 3.6 olan büyüme tahminimizi koruyoruz."
Verilerin sektörel ayrıntılarına bakıldığında ikinci çeyrekte büyümeye en büyük katkılar 0.8 yüzde puan ile imalat sanayi, 0.7 ile finans ve sigorta faaliyetleri, 0.4 yüzde puan ile inşaat yine aynı oranda toptan ve perakende ticaret sektörlerinden geldi.
%4.5 HEDEFİ NEREDEYSE İMKANSIZ, REVİZYON KAÇINILMAZ
BGC Partners Başekonomisti Özgür Altuğ GSYH verilerinin ekonominin yavaşlayan bir hızda büyümeye devam ettiğini teyit ettiğini belirterek, şöyle dedi:
"Hükümetin yüzde 4.5'lik büyüme beklentilerine karşın 2016 GSYH büyümesinin yüzde 3.3 olacağı tahminimize devam ediyoruz. Beklentimize yönelik riskler 15 Temmuz darbe girişiminden sonra kesinlikle aşağı yönlü. İkinci çeyrek GSYH büyümesi verileriyle beraber Türkiye 2016'nın ilk yarısında yıllık yüzde 3.9 büyümeyi başardı. Bizim görüşümüze göre 2016 yılının ikinci yarısında beklenen yavaşlama, hükümeti bu yıl için agresif büyüme beklentilerini aşağı yönlü revize etmeye zorlayacak."
Verilere göre GSYH yılın ilk yarısında yüzde 3.9 artış gösterirken 2016 ilk çeyrek için daha önce yüzde 4.8 olarak açıklanan büyüme yüzde 4.7 olarak revize edildi.
Reuters'ın 22 ekonomistin katılımı ile yaptığı ankette ekonomistler bölgedeki coğrafi riskler, darbe girişiminin kısa süreli de olsa etkisi ve Rusya ile anlaşmazlığın turizm başta olmak üzere ekonomiye etkilerinin yılın kalanında büyüme üzerinde risk unsuru olabileceğini belirtmişlerdi. Ankette büyümenin yıl sonuna ilişki büyüme beklentileri yüzde 3.5 seviyesinde.
Orta Vadeli Program'a (OVP) göre 2016'da yüzde 4.5 büyüme öngörülürken, ekonomi yönetimi ise yılın yüzde 4 civarında, belki de üzerinde bir büyümeyle yılın tamamlanacağını öngörüyor ve bu seviyelerin de "önemli bir başarı" olarak görülmesi gerektiğini belirtiyorlar.
Öte yandan Londra'da bulunan Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci de Twitter'dan yaptığı açıklamalarda büyümenin ikinci çeyrekte de ana iticisinin iç talep olduğunu ancak uzun vadeli perspektiflerinin net ihracata ve yatırımlara dayalı ekonomi büyüme modeli olduğuna dikkat çekti.