(Yeni görüşler eklendi)
Behiye Selin Taner
İSTANBUL, 10 Haziran (Reuters) - Gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) iç talepte geçen yılın son çeyreğinde başlayan canlanmanın devam etmesiyle yılın ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla beklentilerin üzerinde yüzde 2.3 büyüdü.
Yılın ilk çeyreğinde sürpriz artış gösteren büyümenin yılın kalanında nasıl bir seyir izleyeceği ise seçimlerin ardından mevcut siyasi belirsizliğin ne şekilde çözümleneceğine bağlı olacak. Bu noktada analistler yıl sonu için beklentilerini henüz revize etmiyor ancak büyüme üzerinde aşağı yönlü risklere dikkat çekiyor.
Reuters anketinde GSYH'nın yılın ilk çeyreğinde medyan bazında yüzde 1.6 büyümesi bekleniyordu.
ING Bank Başekonomisti Muhammet Mercan, "Büyümenin kompozisyonunda net ihracatın katkısı önemli ölçüde zayıflayarak negatifte kalmaya devam ederken, özel kesim kaynaklı talebin ılımlı toparlanma eğilimini koruyarak 2013'ten beri gözlenen en yüksek düzeye ulaştığı anlaşılıyor. Öncü göstergeler, iç talepteki artışın devam ettiğine işaret etse de yeni Meclis kompozisyonunun bir koalisyon hükümetine, dolayısıyla politik gelişmelerin önümüzdeki dönemde de ağırlığını koruyacağına işaret etmesi, yılın ikinci yarısında büyümeye yönelik aşağı yönlü risklerin arttığını ortaya koyuyor" dedi.
TÜİK verilerinden bankacıların yaptığı hesaplamaya göre yılın ilk çeyreğinde büyümeyi yurtiçi tüketim 3 puan, devletin nihai tüketim harcamaları 0.3 puan, özel sektör yatırımları 0.4 puan, stok değişmeleri 0.2 puan yukarı çekerken, kamu sektörü yatırımları 0.4 puan, net ihracat ise 1 puan aşağı çekti.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, mevsimsellikten ve takvim etkisinden arındırılmış GSYH birinci çeyrekte önceki çeyreğe göre yüzde 1.3, takvim etkisinden arındırılmış GSYH ise bir önceki yıl aynı döneme göre yüzde 2.4 arttı.
TÜİK 2014 için daha önce açıkladığı yüzde 2.9'luk büyümeyi revize etmedi.
Veri öncesi 2.7440 seviyesinde olan dolar/TL beklentilerden iyi gelen büyüme verisi ve gelişmekte olan piyasalardaki olumlu havanın da etkisiyle 2.73 seviyesinin altını gördü.
Finansbank ekonomisti Gökçe Çelik, ekonomik aktivitenin yıla tahminlerden daha güçlü başladığını belirterek, "Öncü göstergeler ikinci çeyrekte birinci çeyreğe göre bir şekilde daha iyi bir resim çizdi. Bu faktörlerin büyüme beklentimizde oluşturduğu yukarı yönlü riskler seçim sonuçları belirsizliğinin yarattığı aşağı yönlü risklerle dengelenmiş durumda. Siyasi alandaki görünümün net olmaması ve kurda yarattığı rahatsızlık, güven kanalından büyüme görünümü üzerinde baskı yaratacak" dedi.
Reuters anketine göre 2015 yılının tamamında GSYH'nın yüzde 3.05 büyümesi beklenirken, Orta Vadeli Program'da 2015'te yüzde 4 büyüme öngörülüyor.
Pazar günü yapılan seçimde 550 sandalyeli TBMM'de AKP 258 milletvekili çıkarırken, CHP 132, MHP 80, HDP ise 80 sandalye kazandı. Hükümet kurmak için en az 276 sandalye gerektiği için partiler önümüzdeki günlerde koalisyon kurmak için müzakerelere başlayacak.
İş Yatırım ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu, 2014'ün son çeyreğinde olduğu gibi iç tüketimde öngörülenin üzerinde bir toparlanma olduğunu söyleyerek, "Büyümedeki sürpriz iç tüketimde 2014'ün son çeyreğinde iç talepte başlayan canlanmanın devam etmesinden kaynaklanıyor. Burada seçim öncesi harcamaların erkene çekilmesi söz konusu olabilir. Öncü göstergelere göre, yılın ikinci çeyreğinde iktisadi faaliyette ılımlı canlanmanın devam etmesi olası görünüyor. Ancak seçim sonrasında yani yılın ikinci yarısında yatırımda ve iç tüketimde belirsizlik nedeniyle zayıflamanın olacağını düşünüyoruz. Bu nedenle 2015'te büyümenin yüzde 2.6'da kalacağını düşünüyoruz" dedi.
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek veri sonrası yaptığı açıklamada, öncü göstergelerin büyümenin ikinci çeyrekte hızlandığını gösterdiğini ve ekonominin temellerinin sağlam olduğunu belirterek, siyasi belirsizliğin uzun sürmemesi gerektiğini söyledi.
TÜİK tarafından açıklanan büyüme rakamlarının ardından Twitter hesabından değerlendirmelerde bulunan Şimşek, "Avrupa'daki durgunluğa, jeopolitik gerginliklere, finansal dalgalanmalara ve siyasi belirsizliğe rağmen yüzde 2.3'lük büyüme olumlu" dedi.
Başbakan Yardımcısı Ali Babacan ise, olumsuz dış ekonomik koşullara ve buna bağlı olarak finansal piyasalardaki dalgalanmalara rağmen Türkiye ekonomisinin beklentilerin üzerinde büyümeye devam ettiğini söyleyerek, "Önümüzdeki dönemde dış talebin büyümeye katkı sağlaması beklenmekte" dedi.