(Görüş ve ayrıntılar eklendi)
İSTANBUL, 30 Mart (Reuters) - Dış ticaret açığı Şubat'ta altın ve enerji ithalatı etkisiyle yüzde 54.2 artışla 5.76 milyar dolar, ilk iki ayda ise yüzde 83.7 artışla 14.84 milyar dolar oldu.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın ay başında açıkladığı öncü veriler dış ticaret açığının Şubat'ta enerji ithalatı öncülüğünde yüzde 54 artışla 5.75 milyar dolar olduğuna işaret ediyordu. verilerine göre ihracat Şubat'ta geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9 artarak 13.18 milyar dolar, ithalat yüzde 19.7 artışla 18.94 milyar dolar olarak gerçekleşti.
İlk iki ayda ise ihracat yüzde 9.8 artışla 25.26 milyar dolar, ithalat yüzde 28.8 artışla 40.46 milyar dolar oldu.
TÜİK verilerine göre Şubat'ta en yüksek ithalat yüzde 15.7 artışla 3.35 milyar dolar ile enerjide gerçekleşirken; geçen yıl rekor seviyeye yükselen altın ithalatı Şubat'ta Ocak ayına göre hız kesti.
İhracatın ithalatı karşılama oranı 2017 Şubat ayında yüzde 76.4 iken, 2018 Şubat ayında yüzde 69.6'ya geriledi.
Odeabank Ekonomisti Şakir Turan, veri sonrası yayınladığı notta Şubat'ta AB ülkelerine yapılan ihracat yıllık bazda yüzde 23.8 artarken diğer ülke gruplarında karışık bir performans olduğunu belirterek, "İthalat tarafında ise genele yayılan ılımlı artışlar gözlenirken, detaylar altın ithalatı ve enerji fiyatlarının etkisinin bir miktar yavaşlamaya başladığını gösteriyor" dedi ve şöyle devam etti:
"Altın ithalatında uzun vadede bir normalizasyon yaşanabilecek olsa da ithalat tarafında mevcut dinamiklerin önümüzdeki dönemde biraz yavaşlayarak da olsa sürebileceğini öngörüyoruz. İhracatın ise Türkiye'nin dış ticaret ortaklarındaki ekonomik canlılık ile 2018'de, 2017'dekine yakın bir hızda, çift haneli artış kaydedeceğini tahmin ediyoruz."
Şubat ayında en çok ihraç edilen kalem yüzde 26.2 artışla 2.35 milyar dolara yükselen motorlu kara taşıtları olurken, bu kalemi yüzde 28.4 artışla 1.25 milyar dolara yükselen kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ihracatı izledi. Demir-çelik ihracatı ise yüzde 16.3 artışla 852.6 milyon dolar olarak üçüncü sırada yer aldı.
TÜİK verilerine göre Şubat'ta en yüksek ithalat yine enerjide oldu. Enerji ithalatı yüzde 15.7 artışla 3.35 milyar dolara yükselirken, bu kalemi yüzde 17.5 artışla 2.07 milyar dolara yükselen kazanlar ve makineler kalemi izledi.
Halk Yatırım baş ekonomisti Banu Kıvcı Tokalı ise notunda geçen yılın ilk yarısı sonunda 59 milyar doların altına kadar inen 12 aylık dış ticaret açığının Şubat sonunda 83.5 milyar dolara ulaştığını söyleyerek, "Yıllık açığın, düşük bazın etkisiyle yılın ilk yarısında genişleme yönünde kalmasını beklemekle birlikte, gerek enerji maliyetindeki artışın ılımlı görünümü gerekse de altın ithalatı ve iç talepte geçen yıla göre beklenen daha ılımlı seyir doğrultusunda, ikinci yarıda yavaşlama beklentimizi koruyoruz" dedi.
Avrupa Birliği'ne yapılan ihracat, 2017 yılının aynı ayına göre yüzde 23.8 artarak 6.84 milyar dolar, AB'nin ihracattaki payı ise 2017 Şubat ayında yüzde 45.7 iken, 2018 Şubat ayında yüzde 51.9 oldu.
Şubat'ta en fazla ihracat yapılan ülke 1.36 milyar dolar ile Almanya olurken, bu ülkeyi 864 milyon dolar ile İtalya, 840 milyon dolar ile İngiltere ve 666 milyon dolar ile ABD takip etti.
İthalatta ilk sırayı Çin alırken, bu ülkeden yapılan ithalat, 1.86 milyar dolar oldu. Bu ülkeyi sırasıyla 1.8 milyar dolar ile Rusya, 1.66 milyar dolar ile Almanya ve 875 milyon dolar ile Fransa izledi.
ALTIN İTHALATI HIZ KESTİ
Geçen yıldan bu yana dış ticaret dolayısıyla da cari açığı artıran en önemli kalem olan altın ithalatının Şubat ayında hız kestiği gözleniyor.
Kıymetli veya yarı kıymetli taşlar ihracatı Şubat'ta geçen yıl aynı döneme göre yüzde 62.3 azalarak 363.8 milyon dolara gerilerken, aynı dönemde ithalat yüzde 23.2 yükselerek 1.12 milyar dolar oldu.
Altın ithalatı Ocak ayında önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 363.7 artışla 2.37 milyar dolar olmuştu.
Ekonomistler altın ithalatında geçen yılki artışta özellikle TCMB'nin rezervlerini çeşitlendirmek adına altın rezervlerini artırması ve bankaların rezerv opsiyon mekanizmasında altın kullanmaya yönelmesinin yanı sıra güvenli liman arayışı nedeniyle hane halkının altın talebinin artması ve kuyumcuların stoklarının azalması nedeniyle altın talebinin etkili olduğunu belirtiyor.
Bu noktada 2017 yılında rekor seviyeye gelen altın ithalatında bu yıl ihracatın artmasıyla bir dengelenme yaşanması ve dış ticaret açığını artırıcı etkisinin azalması beklense de, bankalar ve TCMB'nin davranışının belirleyici olacağına dikkat çekiliyor.
Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek Ocak sonunda yaptığı bir açıklamada "Tarihi olarak bakınca Türkiye 1-2 yıl net altın ithalatçısı sonra ihracatçıya dönüşüyoruz demek ki alıyoruz işliyoruz satıyoruz işin o boyutu önemli" demişti.
Şimşek, "Ama altın ithalatının geçen sene neden yüksek olduğunun analizini tabii ki TCMB yapacak, enflasyona karşı da belki bir kendini korumaya alma çabası olabilir, bakmak lazım" diye konuştu. Bankası (TCMB) Başkanı Murat Çetinkaya da, 30 Ocak'taki enflasyon raporu sunumunda altın ithalatında olağandışı bir süreç görmediklerini, döneme özgü hareket olduğunu söyleyerek, döneme özgü faktörlerden birinin bankaların ROM karşılığı altın rezervlerinin artırması olduğunu, altın bankacılığının da altın talebini bir miktar artırdığını, bu yılın altında dengelenme yılı olacağını söylemişti. yandan TCMB'nin 2016 sonunda 14.05 milyar dolar olan altın rezervi, 2017 sonunda 23.54 milyar dolara, 23 Mart itibariyle ise 25.72 milyar dolara yükseldi. İstanbul verilerine göre ise Türkiye'nin altın ithalatı 2017 sonunda 361 ton; bu yılın iki ayında ise 60.5 ton oldu.