(Ayrıntılar eklendi)
Orhan Coskun / Nevzat Devranoglu
ANKARA, 14 Kasım (Reuters) - Ekonomide hem bu yıl hem de gelecek yıla ilişkin gelişmelerin öngörülene göre oldukça düşük bir büyümeye işaret ettiğini belirten üst düzey ekonomi yetkilileri, ekonomiyi canlandırmak için geçici vergi indirimlerinin yanı sıra yeni adımlar üzerinde çalışıldığını söylediler.
Temmuz ayında yaşanan darbe girişimi, arkasından alınan olağanüstü önlemlerin yarattığı belirsizlik, Suriye ve Irak'ta yaşanan sorunların etkisi yatırımcı iştahını ve tüketici güvenini olumsuz etkiledi. Büyümenin en önemli öncü göstergelerinden sanayi üretimi üçüncü çeyrekte yüzde 3.2 daraldı ve büyümenin de bu dönemde daralacağının sinyalini verdi. Tüketici güveni ise Ekim ayında 74.04'e geriledi.
Reuters'a bilgi veren ekonomi yetkilileri son gelen veriler ışığında büyümenin üçüncü çeyrekte sıfır ya da negatif olarak gelmesinin beklendiğini belirtirken, bu yıl büyümenin OVP'de öngörülen yüzde 3.2'nin altında ve yüzde 2.8 olarak öngörüldüğünü, gelecek yıl için hedeflenen yüzde 4.4 büyümeye ise ulaşmanın şu anki şartlarda mümkün görünmediğini kaydettiler.
Maliye Bakanı Naci Ağbal Cuma günü Reuters'da yer alan söyleşisinde ekonominin yavaşladığının farkında olduklarını belirtmiş ve hükümet olarak para politikası dahil tüm enstrümanları kullandıklarını söylemişti.
Nitekim TCMB söyleşiden kısa süre sonra teknik bir düzenleme ile bankaların kredi verme istekliliğini artırabilecek bir düzenleme yayımladı. Büyümeye destek için kredileri canlandırma çerçevesinde TCMB TL ZK'lara ödenen faizi belirleme yöntemini değiştirdi, kredi kartlarında azami faizi de düşürdü. Bakanlığı'nın bazı vergi adımları üzerinde çalıştığını da ifade eden Ağbal, mali disiplini dikkate alarak geçici vergi indirimlerinin yapılabileceğini de söylemişti. Henüz bu yönde bir adım ise atılmadı. BÜYÜME NEGATİF OLABİLİR, YILSONU BÜYÜME %2.8 GÖRÜNÜYOR
Üst düzey bir yetkili, "Üçüncü çeyrekte şu anda göründüğü kadarıyla iyimser tahminle sıfır büyüme olacak ama eksi büyümenin de ortaya çıkması bir ihtimal. Sanayi üretimi dahil veriler beklentilerin yeniden gözden geçirilmesine neden oldu. Bunda darbe girişiminden, terör saldırılarına kadar bir çok etken vardı" dedi ve ekledi:
"Ancak son çeyrekte bir toparlanma bekliyoruz. Bunda alınan tedbirlerin de etkisi olacak. OVP'de bu yıl için büyüme yüzde 3.2'ye revize edildi ama gerçekleşme 3'ün altında kalacak. Gerçekleşme yüzde 2.8 civarında olabilir."
2017 BÜYÜMESİ SİYASİ GELİŞMELERİN DE ETKİSİYLE RİSK ALTINDA
Reuters'ın görüşüne başvurdu bir başka üst düzey ekonomi yetkilisi ise kısa süre önce güncellenen OVP'de yer alan yüzde 4.4 büyüme tahmini üzerinde siyasi gelişmeler dahil bir çok risk unsuru olduğuna dikkat çekti.
Yetkili, "Anayasa çalışmaları ve iç siyasetin büyüme üzerinde önemli bir etkisi var. Başkanlık düzenlemesinin olup olmayacağı tartışmasının hızlı şekilde sonuçlandırılması gerekiyor. Gelecek yıl Nisan-Mayıs'ta yapılsa bile büyüme açısından çok ciddi bir dönem kayıp olacak" dedi ve ekledi:
"Devam eden jeopolitik gerilimler, terör olayları büyümenin yüzde 4.4'lük tahmini kayda değer şekilde aşağı çekebilir. Büyüme gelecek yıl yüzde 4'ün altında kalabilir, şu anda bile böyle bir risk ortaya çıktı."
Son dönemde yeniden gündeme gelen başkanlık sistemine geçiş süreci ekonomi ve diğer alanlarda reform gündemini geride bırakabileceği için bir risk unsuru olarak görülüyor ve sürecin kesinlik kazanana kadar geçen süre ekonomi yetkilileri tarafından "kayıp dönem" olarak ifade ediliyor. YATIRIM KANALI ARZU EDİLEN ŞEKİLDE İŞLEMİYOR
Bir başka ekonomi yetkilisi ise gelecek yıl için OVP tahminlerinde yer alan yüzde 4.4 büyüme tahmini için "Bu büyümenin yakalanması mümkün gözükmüyor" derken atılacak adımlarla büyümenin mutlaka destekleneceğini söyledi.
Özel sektör yatırımlarının kamunun da teşvikleri ile önümüzdeki yıl artırılmasına ve böylece büyümenin sadece tüketimden değil yatırım ve ihracattan da desteklenmesine dayanan yüzde 4.4 büyüme hedefi hukukun üstünlüğü ilkesinde yatırımcıları ikna edebilecek düzenlemeler henüz yapılmadığı için risk altında.
Hükümet hukuk alanında bir çok reform öngörse de henüz yabancı yatırımcının algısını pozitif yönde değiştirecek herhangi bir hukuk reformu hayata geçmedi.
Reuters'ın son güncel anketine göre 2017'de büyümenin yüzde 3.2 ile yüzde 4.4 hedefinin oldukça altında kalması bekleniyor.
Jeopolitik riskler ve artan güvenlik sorunları 2016 yılında başta turizm olmak üzere ekonomiyi bir çok kanaldan negatif etkiledi.
PKK ve DEAŞ dahil olmak üzere Türkiye'de artan saldırılar, Suriye ve Irak'taki DEAŞ varlığına karşı başlatılan operasyonlar ve bunun ticaret kanallarını ve pazarlarını daraltması ya da engellemesi, ABD Babanlığı'na seçilen Donalt Trump'ın izleyeceği politikaların olası etkileri ile ABD ve Avrupa Merkez Bankalarının atacağı adımlara ilişkin endişeler büyümede aşağı yönlü riskler olarak ekonomi yönetimi tarafından ön plana çıkarılıyor.
Artan güvenlik endişelerine en hassas olan gelir düzeyi yüksek ülkelerden yabancı ziyaretçi sayısında azalış turizm gelirlerinde de sert düşüşlere neden oldu. Bu etkilerin de büyümeyi yavaşlatan faktörler arasında yer almaya devam etmesi bekleniyor.