Behiye Selin Taner
İSTANBUL, 30 Kasım (Reuters) - Yıllık dış ticaret hacmi geçen yıl sonu itibariyle 31 milyar doları bulan Türkiye ve Rusya arasındaki siyasi gerilimin Moskova'nın getirdiği ekonomik yaptırımlar ile yeni bir seviyeye taşınması, cari açığın ana finansman kalemlerinden olan ihracat, turizm gelirleri ve Rusya ile bavul ticaretini vurarak gelecek yıl Türkiye'nin cari açığını en az 5 milyar dolar artırabilir.
Türkiye'nin hava sahasını ihlal ettiği gerekçesiyle Suriye sınırında bir Rus jetini düşürmesinin ardından Moskova ile gerilim tırmanmış ve son olarak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Cumartesi günü Türkiye'ye yönelik bir dizi ekonomik yaptırım kararını imzalamıştı.
İmzalandıktan hemen sonra devreye giren yaptırım kararnamesi Türkiye'ye özel uçak seferlerinin durdurulması, tur firmalarından Türkiye'ye tatil paketi satmamalarının istenmesi, bazı Türk ithal ürünlerinin yasadışı yapılması ve Türk firmaları ve vatandaşlarının ekonomik aktivitelerinin durdurulması veya azaltılmasını öngörüyor.
Rusya'nın uygulayacağı yaptırımların ilk etapta ihracat, turizm, bavul ticareti ve tarım sektörünü olumsuz etkileyeceğini söyleyen Finansbank Ekonomisti Deniz Çiçek, "Bu çerçevede gelecek yıl cari açığa Rusya kaynaklı 5-10 milyar dolarlık negatif etki görebiliriz. Ancak bu noktada önemli olan bu alanlarda Türk şirketlerinin pazarlarını ne kadar çeşitlendirebileceği. Eğer bu çeşitlilik yaratılabilirse, söz konusu kalıbın daha sınırlı kalmasını bekleyebiliriz" dedi.
Rusya gerilimi öncesinde gelecek yılki cari açık tahmininin bu yıla paralel olarak 37 milyar dolar olduğunu belirten Çiçek, "Eğer gerilim azalmaz ve yaptırımlar sıkı bir şekilde uygulanırsa, cari açık 2016'da 40 milyar doları aşacaktır" diye konuştu.
OVP'de cari açığın bu yıl 36.7 milyar dolar ile GSYH'nın yüzde 5.2'si; 2016'da ise 34 milyar dolar ile GSYH'nın yüzde 4.9'u olacağı tahmin ediliyor.
TÜİK verilerine göre, Rusya'ya geçen yıl 5.9 milyar dolar ihracat yapıldı, ithalat ise 25.3 milyar dolar oldu. Bu yılın ilk 10 ayında ise Rusya'ya yapılan ihracat 3.07 milyar dolar, ithalat ise 17.3 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Garanti Yatırım Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç, "Rusya ile olan ticari ilişkilerimizde muhtemelen bir süre sorun yaşıyor olacağız. Özellikle ihracat ve turizm kaynakları odaklı hesapladığımız maliyet 5-8 milyar dolar arasında. Yani 2016'da 35 milyar dolar hesapladığımız cari açığımız üzerinde riskler mevcut, bu rakam 40 milyar doların üzerine çıkabilir. Diğer müteahhitlik ve Rusya'da bulunan şirketlere dair rakamsal maliyet hesaplamak oldukça güç; yine de bahsi geçen rakamdan daha yüksek maliyetler söz konusu olacaktır" dedi.
Cari açığın finansmanında en önemli kalemlerden biri olan turizmin de Rusya'nın vatandaşlarına Türkiye'ye gelmeme uyarısında bulunması ve operatörlerin tur iptalleri ardından darbe alması bekleniyor.
Türkiye'ye en çok turist gönderen ikinci ülke olan Rusya'dan gelen ziyaretçi sayısı Ukrayna krizi nedeniyle Rusya'ya uygulanan yaptırımlar ve rubledeki değer kaybının etkisiyle son dönemde zaten azalırken, yeni eklenen yaptırımların ardından mevcut durumda Rus turistlerden elde edilen yıllık 4 milyar dolarlık gelirin 1 milyar dolar seviyelerine gerileyebileceği belirtiliyor.
TÜİK verilerine göre turizm gelirleri 2014'de 34.3 milyar dolar, bu yılın ilk dokuz ayında ise 24.9 milyar dolar olmuştu.
İş Yatırım Ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu da Rusya ile yapılan ihracattaki gerilemenin Kasım ayı ve sonrasında daha da belirgin olacağını söyleyerek, "Hafta sonu açıklanan ekonomik yaptırımlar Rusya krizinin etkilerinin derinleşebileceğine işaret ediyor. Bizim hesaplamalarımız önümüzdeki yılda dış ticaret ve turizm üzerinden 5 milyar dolar civarında doğrudan bir negatif etkinin olabileceğine işaret ediyor" dedi.