Investing.com - Yurt içinde belirli bir zaman dilimi esas alınarak üretilen bütün ürünlerin, malların ve hizmetlerin para olarak karşılığına GSYİH denir ve üretim yöntemi, harcama yöntemi ve gelir yöntemi ile hesaplanır.
TÜİK’in bugün açıkladığı 2020 yılı rakamlarına göre, bağımsız yıllık gayrisafi yurt içi hasıla 2020 yılında %1,8 arttı. Kişi başı GSYH, 2020 yılında cari fiyatlarla 60 bin 525 TL, ABD doları cinsinden 8 bin 597 dolar oldu. 2019’da bu rakam 52 bin 316 TL, ABD doları cinsinden 9 bin 213 dolar olmuştu.
Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2020 yılında bir önceki yıla göre %16,9 artarak 5 trilyon 46 milyar 883 milyon TL oldu. Gayrisafi yurt içi hasılada en yüksek payı 2020 yılında %19,1 ile imalat sanayi aldı. İmalatı, %12,4 ile toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı ve %7,9 ile ulaştırma ve depolama sektörü izledi. Yıllık gayrisafi yurt içi hasılada en düşük pay hane halklarının işverenler olarak faaliyetleri için gerçekleşti.
Finans ve sigorta faaliyetleri %23,4, kültür, sanat, eğlence, dinlence ve spor %16,7 ve bilgi ve iletişim %14,4 ile 2020 yılında en çok büyüyen sektörler olurken konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri %35,3; hane halklarının işverenler olarak faaliyetleri %28,4, idari ve destek hizmetleri faaliyetleri %10,5 ile en çok küçülen sektörler oldu.
Yerleşik hane halkı nihai tüketim harcamaları 2020 yılında bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre %3,2 arttı. Yerleşik hane halkı tüketim harcamalarının cari değerlerle GSYH içindeki payı %56,4 oldu. Hane halkı harcamalarında en yüksek payı alan harcama grupları sırasıyla, %24,2 ile gıda ve alkolsüz içecekler, %15,3 ile ulaştırma ve %15,1 ile konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar oldu.
Devletin nihai tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı 2020 yılında %15,2 olurken, gayrisafi sabit sermaye oluşumunun payı %27,4 olarak gerçekleşti. Bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre, devletin nihai tüketim harcamaları %2,2 artarken, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise %7,2 arttı.
Mal ve hizmet ithalatı 2020 yılında zincirlenmiş hacim endeksi olarak %7,6 arttı, ihracatı ise %14,8 azaldı. Harcama yöntemine göre cari GSYH ana bileşenleri içerisinde toplam mal ve hizmet ihracatının payı %28,7, ithalatın payı ise %32,5 oldu.
Gelir yöntemiyle gayrisafi yurt içi hasıla hesaplamalarına göre işgücü ödemeleri, 2020 yılında bir önceki yıla göre %9,6 artarken, brüt işletme artığı/karma gelir %19,5 arttı.
İşgücüne yapılan ödemelerin cari gayrisafi katma değer içindeki payı 2019 yılında %34,8 iken bu oran 2020 yılında %33,1 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise 2019 yılında %47,4 iken 2020 yılında %49,3 oldu.
Yazar: Deniz Engin