İç ve dış güvenlik endişeleri ile siyasi belirsizliğin arttığı bir ortamda Çin kaynaklı küresel büyüme endişeleriyle satış baskısı altında kalmaya devam eden dolar/TL, ABD faiz artırımlarının zamanlaması hakkında ipucu verebileceği için piyasalar tarafından yakından izlenen ABD istihdam verisi ile sert dalgalandı.
Güne Çin kaynaklı küresel büyüme endişelerinin Asya piyasalarındaki sert kayıpları tetiklemesiyle 2.9983´e yükselerek başlayan ardından 1530´daki ABD istihdam verisine kadar aşağı yönlü bir seyir izleyerek 2.97´nin altını test eden dolar/TL istihdam verisi ardından 3.0005´e kadar yükselerek tarihi zirvesi olan 3.0020´ye oldukça yaklaştı. Bu seviyeden sınırlı gerileyen dolar/TL 1620´de 2.9860/2.9865 seviyesinde işlem gördü. Aynı saatte sepet bazında TL 3.1535/3.1550 euro/TL 3.3203/3.3224 seviyesindeydi. Bu verilere göre yıl başından bu yana TL´nin dolar karşısındaki değer kaybı yüzde 22 civarında bulunuyor.
ABD´de tarım dışı istihdamın Ağustos ayında 173,000 artarak beklentilerin altında büyürken işsizlik oranı yüzde 5.1 ile yedi buçuk yılın en düşük seviyelerine geriledi ve maaşlar artış kaydetti. Reuters anketine katılan uzmanlar tarım dışı istihdamın 220,000 artmasını bekliyorlardı. Buna karşılık ABD´de Ağustos ayına ait istihdam rakamları istatistiklerin hazırlanma yöntemindeki bazı sorunlardan dolayı sonraki aylarda keskin şekilde yukarı yönlü güncellenebiliyor.
Daha önce Temmuz ayı için 215,000 olarak açıklanan tarım dışı istihdam artışı 245,000´e revize edildi.
Bir bankanın döviz masası işlemcisi, "Veri sonrası piyasalarda her iki yönlü sert hareketler yaşandı. ABD´de istihdam artışı beklentilerin altında kaldı ancak burada iki önemli ayrıntı piyasadaki hareketlerin ana nedeni oldu. Birincisi önceki aya ilişkin veride yapılan 30,000 revizyon ikincisi ise veri ile birlikte gelen Ağustos ayının daha sonra revize edebileceğini gösteren açıklama" dedi.
Bankacı bugün de TL´deki dolar karşısında değer kaybının Çin ile emtiaya dayalı ticaret ilişkisi kuvvetli olan gelişmekte olan para birimlerine göre daha düşük olduğuna dikkat çekti.
TL bugün dolar karşısında yüzde 0.5 civarında değer kaybederken diğer gelişmekte olan para birimlerinde yüzde 0.6 ile yüzde 1.3 arasında değer kaybı yaşandı.
TCMB VE ENFLASYON
Bir diğer taraftan ise yükselen enflasyon ve TL´deki değer kaybına TCMB´nin nasıl bir tepki vereceği piyasada yakından takip ediliyor.
Enflasyonda beklentilerin üzerinde artış ve yıl sonu tahminlerinin yukarı revize edilmesi ile birlikte Merkez Bankası´nın hem TL´deki değer kaybını hem de enflasyondaki yükselişi sınırlamak için ihtiyacı olduğu öngörülen faiz artışlarını geciktirmesi durumunda önümüzdeki dönemde "çok daha sert" faiz artışlara ihtiyacı olabileceği endişesi TL´yi baskılayan unsurlardan biri olmayı sürdürüyor.
Bugün açıklanan ve Türkiye´nin fiyat düzeyinin, ticaret yaptığı ülkelerin fiyat düzeylerine göre değişimini gösteren TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi (REK) ise, Ağustos ayında 95.09´a gerileyerek Nisan 2003´ten beri en düşük değerini aldı.
Oyak Yatırım Başekonomisti Mehmet Besimoğlu, "Endeksteki düşüş TL´nin reel anlamda değer kaybını teyit ediyor. Kritik yıllar olarak nitelendirebileceğimiz 2003´lerdeki seviyelerin test edilmesi TCMB´nin kısa vadede faiz artırımının bir ihtiyaç olduğunu gösteriyor. Veri Merkez Bankası´nın bir an önce bir adım atmasını gerekliliğinin bir göstergesi bu tarih Eylül´den geç olmamalı" dedi.
Reuters´ta Ağustos sonunda yer alan bir analizde de siyasi belirsizliğin sürmesi, erken seçim sonucunun mevcut siyasi tabloyu değiştirmeyebileceği endişelerinin yanı sıra artan güvenlik kaygılarıyla liranın dolar karşısında rekor düşük seviyeleri görmesi akıllara Ocak 2014´ü getirirken, faiz adımlarını ABD´ye endeksleyen Merkez Bankası Fed´i beklemeden sert faiz artırımına gitmek zorunda kalabileceğine dikkat çekilmişti.
SİYASET VE GÜVENLİK ENDİŞELERİ
1 Kasım´da yenilenecek seçim öncesi siyasi gelişmeler piyasanın ana gündem maddesi olmayı sürdürüyor. İç ve dış güvenlik endişelerinin arttığı, ABD´nin 10 yıl aranın ardından er ya da geç faiz artışlarına hazırlandığı ve TCMB´nin faiz tarafında bir adım atmak için Fed´i bekleyeceğine işaret ettiği bir dönemde yaşanacak tekrar seçim süreci ise siyasi belirsizlik nedeniyle TL´yi baskılayan ana unsurlar olarak ön plana çıkıyor.
Tahvil/bono piyasasında 10 yıllık gösterge olan 12 Mart 2025 itfalı tahvilde dün spot piyasada ortalama bileşik faiz yüzde 10.30, valörde son işlem yüzde 10.38 seviyesindeydi. Bugün spot kapanış yüzde 10.42´ye yükselirken valörde son işlem 1633 itibarıyla yüzde 10.58 oldu.
İki yıllık gösterge olan 14 Haziran 2017 itfalı tahvilde ise dün spot piyasada ortalama bileşik faiz yüzde 11.10 seviyesinde gerçekleşirken valörde son işlem yüzde 11.11 oldu. Bugün spot kapanış yüzde 11.13´e yükselirken valörde son işlem aynı saatte yüzde 11.18 oldu.