Uzman Forex

Traderlar para kaybettiklerinde sorunu disiplin eksikliğine bağlarlar. Kararlı olmama aslında  pek çok farklı sorunun sonucu, sebebi değil. Traderlar da diyete başlayan ya da forma girebilmek için spora başlayan kişilerle aynı sebepten disiplinlerini kaybediyorlar. Basitçe karamsarlık, ihtiyaçlarımız, o andaki ruh halimiz uzun vadeli amaçlarımıza baskın geliyor. Uzun vadede elde edeceğimiz ödüller yerine  kısa vadeli isteklerimizin (kısa vadede sıkıntı çekmemek için)  peşinden gidiyoruz.

Traderların (hatta diğer bir çok insanın) neden disiplinlerini koruyamadıklarına dair bir kaç sebep:
•    Dikkat dağıtıcı çevresel faktörler ve dikkat eksikliğinden kaynaklanan motivasyon bozukluğu: Herkesin dikkatini yoğunlaştırabildiği belirli bir süre vardır. Piyasaların oldukça sakin seyrettiği dönemler kolayca dikkatin dağılmasına neden olabiliyor. 

•    Yorgunluk ve zihinin aşırı meşgul olması konsantrasyon bozukluğuna neden olabiliyor: Saatler boyunca aynı ekranı izlemek keskinliği azaltıyor, pilotlar, askerler ve sürücüler tarafından da oldukça iyi bilinen yorgunluk  belirtilerinin görülmesine neden olabiliyor.

•    Aşırı güven bir dizi başarı getirebilir. Traderlar genellikle başarıyı yeteneklerine başarısızlığı ise dışşal faktörlere bağlarlar. Sonuç olarak rastgele gerçekleşen bir dizi kazanç traderın aşırı güven kazanmasına ve stratejilerine sadık kalmamasına(çok sık işlem yapmak ya da aşırı miktarlarda işlem yapmak) neden olabiliyor.

•    Kayıpları kabullenme konusunda isteksizlik. Bu durum pozisyon terse gitmeye başladığında traderların stratejilerinde değişiklik yapmasına( kısa vadeli işlemleri uzun vadeliye çevrimek, kötü pozisyonlara ekleme yaparak küçük çaplı işlemleri daha büyük çaplı hale getirmek gibi) neden olabiliyor.

•    Yeterince test edilmemiş olduğu için işlem stratejisine duyulan güvenin kaybedilmesi. Eğer stratejinize güveniniz yoksa normal geri çekilme hareketleri bile dayanılmaz hale gelebilir. Bu güven kendi kendinize olumlu şeyler söylemekle elde edilmez. Yöntemlerinizi( tarihi olarak ve cari zamanda) test etmeli ve deneyimlerinizin doğru sonuçlar verip vermediğini kontrol etmelisiniz.

•    Kişisel özellikler stres altında kendine hakim olamama, düşük tolerans gibi sorunların ortaya çıkmasına neden olabiliyor. Psikolojik araştırmalar bazı bireylerin diğerlerine göre daha heyecanlı ve planlara uyma konusunda daha isteksiz olduğunu ortaya koyuyor.  Bu tür kişisel özelliklere sahip kişiler dürtülerine daha çok kulak veriyor ve risk toleransları da oldukça yüksek olabiliyor. İşte bu iki özellik birarada ölümcül hale gelebiliyor. 

•    Duruma bağlı performans baskıları.  İşlemlerdeki ani düşüş ve artan kişisel harcamalar traderların stratejilerini değiştirmesine ve iyi bir işlem öncesinde kar- zarar seviyelerinde değişiklik yapmalarına neden oluyor. Ne kadar para kazanılacağı konusunda çok fazla endişe duyulması piyasaların doğru bir şekilde izlenmesine engel oluyor.

•    Hesaba kıyasla oldukça yüklü  pozisyon açılması. Bu durumla aslında bilinenden daha sık karşılaşılıyor. Bu durumda kazanç kayıp oranları oldukça ciddi miktarlarda dalgalanma gösteriyor ve sakin, planlı bir davranış biçimi yerini duygusal reaksiyonlara bırakabiliyor.

•    Açık olarak ortaya konulmuş bir işlem stratejisi  belirlemek. Çoğu trader kendini keyfi işlem yapan biri olarak görmez. Ancak aslında bu traderların takip ettikleri  sıkı ve açık kuralları yoktur.Eğer açık olarak belirlenmiş bir planınız yoksa plana sadık kalmak da oldukça zorlaşır.

•    İşlem süresi, biçimi veya piyasalar sizin yetenekleriniz, risk toleransınız ve kişiliğinizle uyuşmayabilir. Traderlar pek çok planı uygulamaya koyarken aslında bu planı uygulamayı bir zorunluluk olarak gördüklerinden plandan sapma olması da daha kolay hale geliyor. Bu sapmalar ise aslında traderın kendi yeteneklerine daha uygun bir yol izlemeye yönelik bilinçsiz girişimleri. 

Görüldüğü üzere yatırım disipliniyle  ilgili bütün sorunlar aslında işlem psikolojisine dayanmıyor. Çoğu zaman disiplinin kaybedilmesi işlemin kendisiyle de ilgili olabiliyor. İşlemlerde belli bir disiplin belirlemek aslında romantik ilişkilerdeki disiplinden pek de farklı değil.   Eğer doğru şeyleri yapıyorsanız bu yoldan sapma gibi bir ihtiyacınız olmayacaktır. Ancak eğer yaptığınız işlemler ihtiyaçlarınızı karşılamıyorsa belirlediğiniz stratejiden sapma da kolay olacaktır.

Brett N. Steenbarger, Ph.D. Syracuse NY’de bulunan SUNY Upstate Medical University’de Psikiyatri ve Davranış Bilimlerinde doçent doktordur.  Aynı zamanda aktif bir yatırımcıdır ve MSN para sitesi (www.moneycentral.com) için piyasa psikolojisi hakkında zaman zaman makaleler yazmaktadır.  Trading Psikolojisi adlı kitabın yazarı (Wiley; Ocak, 2003), Dr. Steenbarger, yaklaşık 50 eş denetimli makale ve davranışsal değişim ile ilgili kısa vadeli tutumlar hakkında kitap bölümleri yayınlamıştır.  Yeni kitabı, Kısa Terapi Sanatı ve Bilimi (American Psychiatric Press), 2004 yılının başında yayınlanmıştır. Dr.Steenbarger'in makalleri ve trading stratejileri www.brettsteenbarger.com adresinde arşivlenmiştir.