Covid-19 dünyanın düzenini neredeyse her açıdan değiştirmiş durumda. Hükümetler vatandaşlarına evlerinde kalmaları için para veriyor. Ev sahipleri kiracılarına kira parasını diğer ödemelerini gerçekleştirmek için kullanmalarını söylüyor. Teksas da petrol devi Suudi Arabistan'a şöyle diyor: "Üretiminizi kesmiyorsanız rahat olun, biz sizin yerinize keseceğiz."
40 yıl boyunca Suudiler'den ve OPEC'ten vanalarını tamamen açık tutarak mümkün olduğunca fazla ham petrol üretmelerini talep etmenin ardından ABD şimdi Riyad ve OPEC'ten bunun tam tersini yapması için yalvarıyor. Eğer istediğini elde edemezse kendi petrol havzalarını da kapatmaya hazır.
ABD'nin bu girişiminin öncüsü de, ülkenin en büyük hidrokarbon üretimine ve rezervine sahip eyaleti olan Teksas'tan başkası değil.
Çöküşteki petrol piyasasının sektörün büyük çoğunluğunu da kendiyle beraber aşağı çekme tehdidiyle birlikte Teksas'ın önde gelen ham petrol üreticilerinden Pioneer Natural Resources (NYSE:PXD) ve Parsley Energy (NYSE:PE) eyalet yetkililerine üretimde kesinti ihtimalini değerlendirmek üzere olağanüstü bir toplantı gerçekleştirmeleri talebinde bulundu.
İki şirketin CEO'larının imzasını taşıyan ve Bloomberg News'le paylaşılan beş sayfalık mektup, şirketlerin üç üyeli Teksas Demiryolları Komisyonu (TRC) ile 13 Nisan'dan geç olmamak üzere bir video konferans toplantısı gerçekleştirmek istediğini belirtiyor. Komisyon üyelerinden Ryan Sitton dün düzenleyici kurulun bir sonraki toplantıda üretim kesintilerini masaya yatıracağını söyledi.
Wall Street Journal'ın Teksas'ın üreticiler için bir üretim kotası sistemi planladığına dair haberinden bu yana TRC ve Sitton son dönemde sık sık gündeme geliyordu. Hayata geçirilmesi durumunda böyle bir kota, Teksas'ın yaptığı aşırı üretimin meşhur Arap petrolü ambargosuna neden olduğu 1970'lerden bu yana üreticilere getirilecek ilk sınırlama olacak.
Journal'ın 19 Mayıs tarihli haberine göre Teksas'taki petrol sektöründen yöneticiler TRC'ye mevcut piyasaya müdahale etmesi taleplerini dile getirdi. Sonuçta Teksas, OPEC'in üretim kontrolleri yoluyla küresel petrol fiyatlarını etkileme modelinin orijinal ilham kaynağıydı.
Kesintiler İçin İtici Güç
Ancak Journal'ın haberinden de önce, Şubat'tan bu yana Bloomberg'in yayınladığı, Sitton'ın doğalgaz yakımı konusunda hazırladığı ve komisyonun sektöre kısıtlamalar getirmesi için itici güç olabilecek raporla ilgili haberi gündemdeydi.
Ham petrol üretiminin bir yan ürünü olarak ortaya çıkan doğalgazın yakılma işlemi, Teksas'taki kaya petrolü patlamasının en kötü yan etkilerinden biri haline geldi.
Bloomberg'in Şubat ayında Sitton'la yaptığı röportajda da belirtildiği şekilde, Permian Havzası'ndaki petrol kuyularından çıkan devasa miktarda doğalgaz, taşıma için gereken boru hattı eksikliği sebebiyle yakılıyor. Bu faaliyeti bitirmeye yönelik baskılar artsa da, arz fazlalığı, ABD'deki doğalgaz fiyatlarının düşüklüğü ve ısınma yakıtı için kilit pazarlara olan uzaklık bu yan ürünün kaşifler için değersiz kalmasına neden oluyor.
Sitton 20 Mart'ta bir adım daha ileri giderek OPEC Genel Sekreteri Mohammed Barkindo'yla bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi ve sonrasında kartelin Haziran'daki bir sonraki toplantısına davet edildiğini Twitter üzerinden açıkladı. Sitton, "Covid-19'un yarattığı bozulmadan toparlanırken ekonomik istikrarı garantilemek adına uluslararası bir anlaşmaya varılması gerektiği konusunda hepimiz aynı fikirdeyiz," diye ekledi.
Üç Hamle
Tüm bunlar arkaplandaydı. Şimdi ise: TRC'nin müdahalesine yönelik nihai talep, Teksas'ın kesinti planlarının ilk hamlesiydi. Sitton'ın Barkindo'yu araması ikinciydi. Pioneer ve Parsley'in TRC'ye yazdığı ortak mektup ve kurulun konuyu resmi olarak değerlendireceği toplantı da üçüncü hamle olacak.
Ancak Teksas'ın yeni OPEC olma görevini başarabilme gücüne dair şüpheler de var.
Sitton'ın Barkindo'yla yaptığı telefon görüşmesini ve — Covid-19 izin verirse — Haziran'da Viyana'da gerçekleştirilecek toplantı için aldığı daveti heyecanla anlattığı gün, TRC Başkanı Wayne Christian komisyonun üretim polisliği yapma planlarını tenkit etti. Christian yaptığı açıklamada şöyle konuştu:
"Teksas'taki petrol sektörünü korumak için her fikre açık olsam da, bir serbest piyasacı olarak bu yaklaşım konusunda bazı çekincelerim var."
Christian "ilk olarak, Teksas soyutlanmış bir şekilde faaliyet göstermiyor," dedi. "Petrolde eşit dağıtım yoluna gidersek, diğer ülkelerin ya da eyaletlerin bile aynı uygulamaya geçmeyeceğinin bir garantisi yok. Pratik açıdan ise, Demiryolları Komisyonu bu uygulamayı kırk yıldan fazla bir süredir yapmadı; bu süreçte deneyime sahip çalışanlara sahip değiliz ve bilişim kapasitemiz bu süreci yönetmek için çok kısıtlı."
Christian'a benzer şekilde, Pioneer, Parsley ve Sitton'ın kesintilere yönelik heyecanını paylaşmayan birçok isim var. American Petroleum Institute planı eleştirirken, petrol devi Chevron'un (NYSE:CVX) CEO'su Mike Wirth açık bir şekilde işbirliği yapmayı reddetti: "ABD'li şirketler petrol üretimi kesintilerinde birlikte çalışamaz."
Goldman Sachs sadece bu hafta için ham petrol talebinin günlük 26 milyon varil, yani normalin %25 altında olacağını tahmin ediyor.
NOPEC'ten "Evet, OPEC!"e
Daha bir yıl önce ABD Kongresi petrolde herhangi bir üretim düzenlemesini — Pioneer, Parsley ve Sitton'ın şu an planladığı da dahil olmak üzere — yasadışı hale getirecek iki yasayı tartışıyordu.
No Oil Producing and Exporting Cartels Act (NOPEC) OPEC'e faaliyetleri sebebiyle dava açmak için, Defending American Security From Kremlin Aggression Act (DASKA) ise Ruslar'ı benzer bir girişimden caydırmak için tasarlanmıştı. İki yasa da, ABD Başkanı Donald Trump'ın Kasım ayındaki ara dönem seçimleri öncesinde ülkedeki pompa fiyatını düşük tutmak istediği dönemde hazırlanmıştı.
Ancak şimdi ise analistlere göre WTI yıl sonuna kadar 40 dolara yükselmezse — ki çoğu yükseleceğini düşünmüyor — ABD'li üreticiler sermaye harcamalarında, keşiflerde ve üretimde ne kadar kesintiye giderse gitsin yaklaşık %30'u ya da daha fazlası iflas edecek.
Teksas ve North Dakota bölgesindeki üreticiler için tek kurtuluş, Suudiler'in geri adım atması olabilir. Krallık şimdilik üretimini önümüzdeki haftalarda tam %30 artırarak Nisan sonunda günlük 12,3 milyon varile yükseltmeye kararlı görünüyor ve aynı zamanda Trump yönetiminin fikrini değiştirmeye yönelik girişimlerini de reddetti.
Suudiler'in ve Ruslar'ın pazar payı için giriştiği bu savaşı anlayan herkes, amaçlarının geçtiğimiz üç yılda üretim hacmini günlük 4 milyon varil artırarak 13 milyon varile ulaştıran ve ABD'yi dünyanın bir numaralı üreticisi konumuna getiren ABD'li üreticileri yok etmek olduğunu biliyor.
Aynı dönemde Riyad ise OPEC+ girişimi altında üretim kesintisi yapıyor, Kremlin ise büyük oranda OPEC+'in dayattığı kotayı aşıyordu. Şimdi ise eldivenler çıktı ve sadece — ABD'li üreticilerin minderde yattığı, Suudiler'in ise kollarını açarak zafer duruşu yaptığı — bir boks galibiyeti Suudiler'i tatmin edecek gibi.
Herkes Zarar Görüyor
Ancak bu Suudiler'in ve Ruslar'ın petroldeki bu durumdan zarar görmedikleri anlamına gelmiyor. Bütçesi için varil başına 80 dolara ihtiyaç duyan Riyad, devlete ait petrol devi Saudi Aramco'nun (SE:2222) sermaye harcamalarını 2019'daki 32,8 milyar dolardan %25'e kadar kısmayı planlıyor.
Moskova'nın petrol devi Rosneft (MCX:ROSN) ise mali durumunu düzeltmek adına ülke içindeki bazı varlıklarını satıyor. Rusya'nın aynı zamanda Ural, Batı Sibirya ve Povolzhye bölgelerinde üretilen ve daha hafif olan Brent'e kıyasla benzin üretimi daha masraflı olan Ural petrolüne yönelik talepteki çöküşten zarar görmesi bekleniyor.
Bu tarz zorluklar iki devi nihai olarak mantığın yolunu seçmelerine ve kısmi de olsa üretim kesintisine gitmelerine neden olabilir.
İsviçre bazlı petrol risk danışmanlığı Petromatrix'ten Olivier Jakob, "net bir kazanan olmayacak. Şimdilik herkes kendi başına ve arz azalmaları fiyat yoluyla yapılacak" dedi.
New York bazlı danışmanlık firması Energy Intelligence da aynı fikirde: "Petrolün temelleri, istikrarsız finans piyasaları ve derin bir resesyon ihtimali katılımcıları piyasa yönetimine doğru kaçınılmaz bir geri dönüşe itiyor."
Houston'da OPEC 2.0'ı görecek miyiz? İlginç bir süreç olacak.